Teken kunnen ziekten via trekvogels over grote afstanden…

“Helaas hebben we na een langere periode weer te maken met een bedrijf met een vogelgriepbesmetting," aldus minister Femke Wiersma maandag bij het bekendmaken van de eerste vogelgriepbesmetting in Nederland sinds bijna een jaar. "Dat dit vroeg of laat zou gebeuren, wisten we, maar het blijft ingrijpend."

Dát trekvogels vogelgriepvirussen en andere ziekteverwekkers verspreiden, is geen nieuws. Maar de jaarlijks duizenden kilometers migrerende trekvogels kunnen ook fungeren als transportmiddel voor teken, die parasiteren en meeliften op hun gastheer. Door klimaatverandering zijn die teken - beruchte ziekteverspreiders (van onder meer de ziekte van Lyme) - steeds vaker in staat zich op hun nieuwe, noordelijker gelegen, bestemming te vestigen. Daardoor kan het gebeuren dat ze nieuwe pathogenen introduceren die daar voorheen niet voorkwamen omdat ze niet konden overleven. Nu dat wel het geval is, vergroot het risico op de verspreiding van nieuwe ziekten naar mensen en dieren. Het risico op een nieuwe pandemie ligt dan ook op de loer.

Om deze risico’s in kaart te brengen, vingen Amerikaanse onderzoekers bijna 15.000 trekvogels op 6 rustplaatsen langs de noordelijke Golf van Mexico. Vogels werden gemeten, onderzocht op teken en gemarkeerd met een identificatienummer. De mate waarin parasitisme voorkwam was verrassend laag: in totaal werden 421 teken verzameld van slechts 164 vogels. Ook keken de onderzoekers naar de geografische spreiding van de verschillende soorten om te begrijpen waar de vogels mogelijk teken hadden opgepikt. Ook dat liet een verrassend resultaat zien: gemiddeld bleken de teken 5.000 kilometer meegelift te hebben.

Bij de teken troffen de onderzoekers geen micro-organismen aan die direct in verband te brengen zijn met bekende ziekten bij mensen. Niettemin kan de aanwezigheid van onbekende ziekteverwekkers niet worden uitgesloten en is duidelijk geworden dat teken via vogels over grote afstanden ziekten kunnen verspreiden.