Hoewel de politiek groots inzet op de energietransitie, zijn wetenschappers én ambtenaren niet gerust op de goede afloop. Het woord 'transitiefalen' doet opgang in het kader van een 'technocratisch proces waar burgers nauwelijks vat op hebben.'
Volgens de kersverse hoogleraar Democratie en Transitie Marcel Boogers is de energietransitie 'een feestje van ambtenaren en consultants' geworden.
De strenge klimaatdoelen zijn nodig om de energietransitie aan te jagen. Maar zo langzamerhand vragen zelfs de voorstanders van een 'groene revolutie' zich af hoe verstandig en haalbaar de energietransitie nog is als het draagvlak onder de bevolking razendsnel afbrokkelt.

Volgens de kersverse hoogleraar Democratie en Transitie Marcel Boogers is de energietransitie "een feestje van ambtenaren en consultants' geworden — een technocratisch proces waar burgers nauwelijks vat op hebben," zegt hij in het FD. Dat onderschrijft ook econoom Wimar Bolhuis, directeur van TNO Vector, een nieuwe divisie van TNO, waar ingenieurs, bedrijfskundigen, bestuurskundigen, economen, politicologen en juristen zich verdiepen in 'transitievraagstukken'. "We moeten ons realiseren dat de energietransitie niet alleen een technische uitdaging is, maar ook een economische en sociale. Zijn er genoeg vakmensen? Hoe wordt het gefinancierd? En wie gaat de kosten dragen?"

'Mínder betrouwbaar, minder efficiënt, en zeker duurder'
Ook Lex Hoogduin, hoogleraar economie aan de Rijksuniversiteit Groningen, en Han de Jong, oud-hoofdeconoom van ABN Amro en nu 'huiseconoom' van BNR Nieuwsradio, maken zich grote zorgen. Zo is het maar de vraag of de Nederlandse en Europese inzet op 'groene groei' haalbaar zal blijken.

Hoogduin: "Er is helemaal geen blauwdruk. Zo'n overgang zou wereldwijd een centrale planning vergen waarbij de Sovjet-Unie verbleekt. Onmogelijk. Er worden technieken ingezet die nog helemaal niet zijn uitontwikkeld. Zeer kostbaar en zeer riskant." De Jong waarschuwt onomwonden: "De mensheid heeft enorme stappen voorwaarts weten te zetten in welvaart telkens als werd overgeschakeld naar energiebronnen die efficiënter, goedkoper en betrouwbaarder waren. Nu gaan we het omgekeerde proberen. We kunnen al onze wijsheid inzetten om dat in goede banen te leiden, maar het neemt niet weg dat we nu gaan omschakelen naar energiebronnen die mínder betrouwbaar, minder efficiënt, en zeker duurder zijn. Hoe je het wendt of keert: het gaat welvaart kosten."

De kritiek steekt schril af tegen de groene vergezichten die Eurocommissaris Frans Timmermans en IMF-topvrouw Kristalina Georgieva voorspiegelen, met investeringen in duurzame energiebronnen van $1.000 miljard per jaar, die zich gaan uitbetalen in groei en banen. Hoogduin en De Jong zien dat nog niet zo snel gebeuren. Ja, de partijen die gebaat zijn bij een snelle transitie (accountants, bouwers, installateurs) doen graag mee, maar de opkomende economieën, met hun miljarden inwoners, kunnen zonder investeringen in fossiel écht niet snel hun positie verbeteren.

In het rijke Nederland redeneren we inmiddels dat de potentiële klimaatschade van te weinig doen zó groot is, dat de aanpassingskosten er altijd bij in het niet zullen vallen, aldus het FD. In dat verband zegt Sanne de Boer, specialist energietransitie bij Rabobank, onomwonden dat we "hogere energieprijzen, een verlaagd niveau van leveringszekerheid, faillissementen van energie-intensieve bedrijven die zich niet op tijd kunnen aanpassen en mogelijk zelfs een tijdelijke teruggang in onze levensstandaard" dan maar op de koop toe moeten nemen.

Burgers niet gehoord
Maar daarmee nemen we 'grote risico's', zegt Boogers. Hij concludeert dat de snelheid van de energietransitie ten koste gaat van de democratische kwaliteit. "Op een plek waar je windmolens neerzet, kun je geen huizen bouwen of een weg aanleggen. Over die afweging zou het democratische debat moeten gaan, maar daar is geen tijd voor. [..] Kijk naar de grote winst van BBB. Die komt echt niet alleen van boeren. Zoveel boeren hebben we helemaal niet. Als mensen het gevoel hebben: alles wordt achter onze rug besloten, komen ze in verzet."