Om veehouders en bestuurders te ondersteunen bij hun soms lastige keuzes heeft ABN AMRO aan CLM Onderzoek & Advies gevraagd om de kosten en de effectiviteit van veertien maatregelen te onderzoeken die de uitstoot van stikstof kunnen reduceren. Ze variëren van de verlaging van eiwit in het voer (een managementmaatregel) tot vergisting van mest (een technische innovatie) of het opkopen van het gehele bedrijf (een structuurmaatregel).

Uiteindelijk zal de optelsom van zulke maatregelen voldoende moeten zijn om op een bedrijf of in een gebied de gewenste reductie van stikstofemissies te realiseren. Het onderzoek richt zich op de melkveehouderij omdat deze sector een relatief de relatief de grootste bijdrage moet leveren. Deze manier van kijken is echter ook toepasbaar voor andere en zelfs niet-agrarische sectoren (denk aan Tata en Rockwool).

Uit het onderzoek blijkt dat bij een gebiedsgerichte aanpak een combinatie van managementmaatregelen, technische innovaties en structuurmaatregelen tot het kabinet gewenste reductie van stikstofemissie kan leiden.

Uit het onderzoek blijkt tevens dat opkoop en verplaatsing relatief duur zijn. Zo bedragen de kosten van emissiereductie door uitkoop van melkveebedrijven €49 tot 56 per kg stikstofreductie per jaar. Daarbij gaan we er van uit dat deze overheidskosten in 25 jaar worden afgeschreven c.q. afgelost. Als tevens de grond wordt afgewaardeerd stijgt dit bedrag zelf tot 84 euro per kg stikstof. De economische en sociale impact van vermindering van het aantal melkveebedrijven is hier niet in meegenomen, maar is onmiskenbaar aanwezig.

Technische maatregelen zijn veel goedkoper. De jaarkosten van struvietvorming bedragen €12 per kg stikstofreductie en die van dagontmesting in combinatie met vergisting €13 per kg. Bijkomend effect is dat zo tegelijk de emissie van het broeikasgas methaan vermindert en groene energie wordt geproduceerd. Ook een innovatie als de Lely Sphere is kosteneffectief met jaarkosten van circa €18 per kg stikstof. Emissiearme vloeren staan momenteel ter discussie, maar kunnen met €23 tot €27 per kg stikstof per jaar relatief aantrekkelijk zijn.

Ook op gebiedsniveau leiden combinaties van maatregelen tot de gewenste doelen, zo blijkt uit de voorbeeldberekeningen van CLM
Het goedkoopst is de realisatie van emissiereductie via managementmaatregelen zoals meer weiden, verlagen van eiwit in het rantsoen en aanhouden van minder jongvee. Deze reductie leidt op veel bedrijven tot beperkte extra kosten. Laaghangend fruit dus.

In de praktijk leidt een slimme combinatie van maatregelen tot de gewenste stikstofreductie waarbij de maatschappelijke kosten beperkt blijven. Op bedrijfsniveau kan dat een reductie opleveren van 25 tot 33%. De jaarkosten daarvan bedragen €16 tot 22 per kg stikstof. Het zou logisch zijn dat de overheid bedrijven tegemoet komt om de meerkosten van €1,60 per 100 kg melk te dempen omdat de marge op melkveebedrijven te krap is om die zelf te dragen.

Ook op gebiedsniveau leiden combinaties van maatregelen tot de gewenste doelen, zo blijkt uit de voorbeeldberekeningen van CLM. Het gaat echter alleen werken als alle stakeholders zich pragmatisch opstellen in het belang van zowel de agrarische sector als de natuur.

Johan Remkes onderstreept in zijn tweede stikstofadvies het belang van innovatie in gebiedsprocessen en adviseert om een Nationaal Innovatieprogramma in te richten om innovaties te ontwikkelen en op te schalen.Dat onderstreep ik. Het is belangrijk voor zowel het kabinet als agrarische ondernemers om het effect van emissies reducerende maatregelen aan te tonen zodat die aantoonbaar geborgd zijn. Dat kan bijvoorbeeld door middel van een (afrekenbare) stoffenbalans, met metingen of periodieke keuringen. En natuurlijk realiseer ik me dat niet alle maatregelen in het CLM-onderzoek dezelfde zekerheid van de gerealiseerde stikstofreductie. Van belang is dat we serieus zijn met de vermindering van emissies en tevens recht doen aan de positie van veehouders door de menselijke maat te hanteren.

Het volledige rapport van CLM voor ABN AMRO is vrij beschikbaar en kan hier worden gedownload.
Dit artikel afdrukken