2 min
De Autoriteit Consument en Markt (ACM) onderzocht gedurende drie jaar de prijsvorming in de keten. Doel is uit te vinden of supermarkten boeren uitknijpen. Dat blijkt niet het geval. Voor het grote publiek bevat het onderzoek echter verrassende uitkomsten. Supermarkten blijken flinke verliezen te accepteren. Albert Heijns Beter voor..-tomaten pakken voor telers financieel interessanter uit dan die met het label Planet Proof.
De Autoriteit Consument en Markt (ACM) onderzocht gedurende drie jaar de prijsvorming in de keten. Doel is uit te vinden of supermarkten boeren uitknijpen. Dat blijkt niet het geval. Het onderzoek laat een diffuus beeld zien. Soms verdient de boer meer dan de supermarkt; in andere gevallen verdient de handel beter en in sommige lijdt de supermarkt een flink verlies. Reden voor de ACM om te zeggen dat onderwerp van tafel kan.
De prijsvorming van zeven belangrijke Nederlandse producten lag onder de loep: tafelaardappelen, uien, peren, tomaten, champignons, dagverse melk en varkensvlees. Het onderzoek werd uitgevoerd door Wageningen Economic Research.
Negatieve marges
De meest in het oog springende resultaten van de 2020-versie van het onderzoek (toen de supermarkten als gevolg van de coronacrisis topomzetten draaiden) zijn de verliezen die supermarkten maken op varkensvlees,met name op biologisch.
Biologisch varkensvlees gaat langs de kassa met een negatieve marge van -13%. Bij gangbaar varkensvlees was de marge voor de boer beperkt (1%, het was een jaar van overaanbod als gevolg van de varkenspest in Duitsland en België). Handel en verwerking pakken 2%, terwijl de supermarkt -4% marge financiert.
Vooral van witte champignons wordt gedacht dat supermarkten telers uitknijpen. Ze blijken genoegen te nemen met een negatieve marge van -2%.
Cijfers niet eenduidig
De onderzoekers twijfelen een beetje aan hun cijfers omdat ze ontdekten dat de inkoopprijzen van supermarkten hoger liggen dan de verkoopprijzen van de handel. Omdat die transacties identiek zijn, zou dat niet moeten kunnen. De onderzoekers schrijven het verschil toe aan importen en schommelende volumes en prijzen door het jaar heen.
De ACM constateert dat boeren en tuinders de verdeling van hun productierisico als oneerlijk ervaren. Ze vinden dat zij onevenredig veel risico lopen, door steeds veranderende wetgeving en het weer. Ook merkt de ACM op dat de betalingsbereidheid van de consument voor duurzamere producten laag is. In de supermarkt of winkel, maken de consumenten een afweging tussen de waarde die het voedselproduct voor henzelf heeft, de bijdrage die het product aan de verduurzaming levert, en de prijs die voor het product betaald moet worden. Om consumenten van gangbare producten naar het kopen van biologische te verleiden, zal biologisch een betere smaak, gezonder en een grotere bijdrage aan het milieu en dierenwelzijn moeten leveren.
Planet Proof versus AH's Beter voor...
Producten met een niet-biologisch Nederlands keurmerk vinden maar weinig aftrek in het buitenland; dat komt omdat keurmerken die in Nederland gelden in het buitenland (waar het leeuwendeel van de productie wordt gegeten) onbekend zijn. Door over en weer erkenning van gelijkende Nederlandse- en buitenlandse keurmerken komt daar langzaam verbetering in. De onderzoekers laten zien waarom Beter voor van Albert Heijn voor tomatentelers beter uitpakt: dat is omdat Albert Heijn alleen productie voor eigen land vraagt voor zijn beter dan gangbaar-maar-niet-biologische segment. Ze schrijven: "Telers van het keurmerk On the way to PlanetProof geven aan dat zij hun inspanningen niet direct terugzien in de opbrengstprijzen. Ten dele komt dit omdat de gehele teelt onder het keurmerk moet worden gebracht, terwijl er soms een groot deel van de afzet van deze teelt naar het buitenland gaat, waar dit keurmerk (nog) niet gevraagd wordt. Telers die hun product als ‘Beter voor Natuur en Boer’ bij Albert Heijn afzetten, worden voor extra inspanningen boven wat in de markt gebruikelijk gecompenseerd."
Dit artikel afdrukken
De prijsvorming van zeven belangrijke Nederlandse producten lag onder de loep: tafelaardappelen, uien, peren, tomaten, champignons, dagverse melk en varkensvlees. Het onderzoek werd uitgevoerd door Wageningen Economic Research.
Negatieve marges
De meest in het oog springende resultaten van de 2020-versie van het onderzoek (toen de supermarkten als gevolg van de coronacrisis topomzetten draaiden) zijn de verliezen die supermarkten maken op varkensvlees,met name op biologisch.
Biologisch varkensvlees gaat langs de kassa met een negatieve marge van -13%. Bij gangbaar varkensvlees was de marge voor de boer beperkt (1%, het was een jaar van overaanbod als gevolg van de varkenspest in Duitsland en België). Handel en verwerking pakken 2%, terwijl de supermarkt -4% marge financiert.
Producten met een niet-biologisch Nederlands keurmerk vinden maar weinig aftrek in het buitenland; dat komt omdat keurmerken die in Nederland gelden in het buitenland (waar het leeuwendeel van de productie wordt gegeten) onbekend zijn. Door over en weer erkenning van gelijkende Nederlandse- en buitenlandse keurmerken komt daar langzaam verbetering inSupermarkten blijken ook op biologische peren en tomaten verlies te maken. De marge voor biologische tomaten lag in 2020 op -5%. Voor peren lag die zelfs op -12%. Ook in die gevallen blijken supermarkten het bestaansrecht van het segment te financieren. Gangbare peren hebben een verkoopaandeel van ruim 97% en leveren een marge van 3% op. Zo kan ook gezegd worden dat 'gewone' peren de hogere prijs van biologische goed maken.
Vooral van witte champignons wordt gedacht dat supermarkten telers uitknijpen. Ze blijken genoegen te nemen met een negatieve marge van -2%.
Cijfers niet eenduidig
De onderzoekers twijfelen een beetje aan hun cijfers omdat ze ontdekten dat de inkoopprijzen van supermarkten hoger liggen dan de verkoopprijzen van de handel. Omdat die transacties identiek zijn, zou dat niet moeten kunnen. De onderzoekers schrijven het verschil toe aan importen en schommelende volumes en prijzen door het jaar heen.
De ACM constateert dat boeren en tuinders de verdeling van hun productierisico als oneerlijk ervaren. Ze vinden dat zij onevenredig veel risico lopen, door steeds veranderende wetgeving en het weer. Ook merkt de ACM op dat de betalingsbereidheid van de consument voor duurzamere producten laag is. In de supermarkt of winkel, maken de consumenten een afweging tussen de waarde die het voedselproduct voor henzelf heeft, de bijdrage die het product aan de verduurzaming levert, en de prijs die voor het product betaald moet worden. Om consumenten van gangbare producten naar het kopen van biologische te verleiden, zal biologisch een betere smaak, gezonder en een grotere bijdrage aan het milieu en dierenwelzijn moeten leveren.
Planet Proof versus AH's Beter voor...
Producten met een niet-biologisch Nederlands keurmerk vinden maar weinig aftrek in het buitenland; dat komt omdat keurmerken die in Nederland gelden in het buitenland (waar het leeuwendeel van de productie wordt gegeten) onbekend zijn. Door over en weer erkenning van gelijkende Nederlandse- en buitenlandse keurmerken komt daar langzaam verbetering in. De onderzoekers laten zien waarom Beter voor van Albert Heijn voor tomatentelers beter uitpakt: dat is omdat Albert Heijn alleen productie voor eigen land vraagt voor zijn beter dan gangbaar-maar-niet-biologische segment. Ze schrijven: "Telers van het keurmerk On the way to PlanetProof geven aan dat zij hun inspanningen niet direct terugzien in de opbrengstprijzen. Ten dele komt dit omdat de gehele teelt onder het keurmerk moet worden gebracht, terwijl er soms een groot deel van de afzet van deze teelt naar het buitenland gaat, waar dit keurmerk (nog) niet gevraagd wordt. Telers die hun product als ‘Beter voor Natuur en Boer’ bij Albert Heijn afzetten, worden voor extra inspanningen boven wat in de markt gebruikelijk gecompenseerd."
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Galoppeer ik op mijn stokpaardje de discussie binnen: waarom is biologisch dan vaak behoorlijk goedkoper in Deutschland? Zelfs in dezelfde Lidl aan beide zijden van de grens.
Dick Veerman Ik heb natuurlijk niet zoveel verstand van de in dit onderzoek betrokken producten.Van kip weet ik wel iets. Als ze daar geen marge op maken dan kunnen ze de tent beter sluiten. Daarnaast zijn er veel vragen te stellen bij de berekening en toewijzing van de kosten binnen een supermarkt, aan de verschillende productgroepen. Bijvoorbeeld: Horen aanbiedingen bij het reclamebudget of komen deze direct ten koste van het betreffende product. Ik weet het niet en kan me gewoon niet voorstellen dat deze gegevens transparant zijn opgeleverd. Wat hierboven is geschreven is op zijn minst moeilijk te geloven.
Ton, voor mensen die geen verstand van marge-mixen hebben is het zeker interessant (en waar, want onafhankelijke wetenschappers berekenden de cijfers).
Ze leren dat supermarkten het biologische varkensvlees financieren, terwijl de overheid vindt dat ze meer moeten doen voor duurzaamheid.
#3 Dick, zelfs al wat jij zegt klopt, dat het boodschappenmandje de winst bepaalt, dan nog zijn deze cijfers interessant of moeten we ook bij dit onderzoek een uitgebreide disclaimer lezen?
Marcel Kuijpers, ik kijk ook met enig amusement naar de cijfers omdat ze geen besef lijken te hebben van het feit dat supermarkten hun marge per boodschappenmandje en niet per item berekenen.
Maar kun jij In voor iedereen begrijpelijke taal uitleggen waarom jij zo reageert?