4 min
Vorige week werd ik geïnterviewd. Niet door een journalist, maar door een onderzoeksbureau, dat deden ze in opdracht van de grootste zuivelfabrikant. “Wat vindt u van melk? Melk is rijk aan 400 voedingsstoffen, vindt u dat belangrijk?”
Een week later hield professor Walter Willet van de Universiteit van Harvard een lezing over melk . Zijn lezing haalde de media, “Veel melk is gevaarlijk” kopte de Telegraaf. Is dat zo? Want melk is toch gezond? Of is het een storm in een glas melk?
“Is melk gezond?” vroeg ik aan mijn collegae. “Als jij het vraagt, zal er wel een addertje onder het gras zitten”, zei een oudere huisarts. “Ja, want het is de beste calciumbron voor kinderen” antwoordde mijn kinderarts. “Nee, want melk en kaas zitten vol met verzadigde vetten” was het antwoord van mijn cardioloog. “Nee, van melk krijg je kanker”, zegt Prof Walter Willet in zijn lezing n.a.v. Lof der Geneeskunst 2011 te Rotterdam.
.
Na zoveel meningen wordt het tijd om op dit forum de plussen en minnen echt op een rij te zetten. Ik doe een voorzetje en vraag mijn collega artsen en voedingskenners om mee te discussiëren.
Opgroeiende kinderen
Schoolkinderen kregen 50 jaar geleden schoolmelk uit kleine glazen flesjes met een dop van aluminiumfolie. Op een ochtend, tijdens het schoolmelk drinken, kwam mijn hoofdmeester plotseling de klas binnen: “Geen melk vandaag!” Beval hij ons, zonder te weten dat die kreet binnen een jaar een wereldhit werd (No milk today van de Herman’s Hermits). De melk had te lang in de zon gestaan en was zuur geworden. Met een vies gezicht spoelden we onze zure flesjes melk door de WC.
Als je ondervoed bent, is melk een prima bron van gezonde voedingsstoffen, daar zal niemand aan twijfelen. Want Moeder Natuur heeft niet voor niets melk uitgevonden en volgestopt met de beste voedingsstoffen en groeifactoren. Kortom, het is (samen met het ei) het meest hoogwaardige kant-en-klaar voedsel wat er bestaat. Maar zoogdieren stoppen met melk drinken als ze voor zichzelf kunnen zorgen, alleen wij mensen blijven melk drinken tot onze dood.
Botten
Hoe meer melk (dus hoe meer calcium) hoe sterker het skelet, werd altijd gedacht. Dat blijkt niet zo te zijn. In landen waar heel veel melk wordt gedronken komt juist vaker botontkalking voor. Onlangs werd in een Zweeds onderzoek aannemelijk gemaakt dat 750 mg calcium per dag genoeg lijkt om de kans op botbreuken te verminderen . Veel meer is niet nodig en mogelijk schadelijk. De aanbevolen hoeveelheden calcium per dag zijn verschillend: 700 mg in Engeland, 800 mg in Scandinavië, 1200 mg in Amerika en 1300 mg in Australië. Het Nederlandse Voedingscentrum adviseert minimaal 1000 mg calcium per dag te gebruiken, de World Health Organisation zegt dat de helft voldoende is. Prof. Willet Wallet gaf aan in zijn lezing dat onze huidige calcium adviezen duidelijk overdreven zijn en onvoldoende wetenschappelijk onderbouwd. Een ander aspect van melk is dat melkdrinkers langer worden dan mensen die geen melk drinken, dat lijkt op het eerste gezicht onschuldig, je stoot misschien vaker je hoofd. Maar lange vrouwen breken vaker een heup dan kleine vrouwen.
Overgewicht
Melk zit dus boordevol met calcium en dat helpt om af te vallen. Het calcium bindt zich aan vetten. Daardoor kan dat vet niet kan worden opgenomen door de dunne darm. Zo komt er iets minder vet (dus calorieën) in het lichaam terecht. Calcium stimuleert de vetcellen om vet af te breken en minder vet op te slaan. Daar speelt vitamine D een belangrijke rol bij.
Bloeddruk
Melk bevat ook bloeddrukverlagende eiwitten en ook de mineralen in melk (zoals calcium, kalium en magnesium) verlagen de bloeddruk . Deze gunstige werking van melk op de bloeddruk geldt alleen voor vetarme (dus magere melk) .
Kanker
Melk levert alles wat een zuigeling nodig heeft. Als het gezond is voor een baby, dan is het ook goed voor volwassenen, zult u denken. Ook hierbij plaatst prof. Willet vraagtekens. Het gebruik van melk wordt namelijk ook in verband gebracht met de kans op verschillende vormen van kanker. In landen waar veel melk wordt gedronken hebben vrouwen vaker borstkanker. Lange vrouwen hebben tweemaal zo’n hoge kans op borstkanker dan kleine vrouwen. Volgens Willet heeft het gebruik van zuivel en lengtegroei met elkaar te maken. Kinderen die 3 glazen melk per dag of meer drinken worden ongeveer één cm langer dan kinderen die heel weinig melk drinken. Dat komt mogelijk omdat melk een positief effect heeft op groeifactoren. Die groeifactoren kunnen ook tumorgroei bevorderen en dan neemt het risico op kanker toe. Mannen blijven ook niet buiten schot: meer melk betekent voor hen meer kans op dodelijke prostaatkanker . Andere wetenschappers wijzen erop dat melk weer beschermt tegen dikke darmkanker.
Hart- en vaatziekten
Opmerkelijk is de conclusie van Willet dat melk produceren leidt tot meer hart- en vaatziekten. Hij stelt weliswaar dat het gebruik van magere melk leidt tot minder hart- en vaatziekten, maar de verzadigde vetten die uit die melk zijn gehaald altijd weer ergens in onze voedselketen zullen opduiken en dus via een omweg zullen leiden tot meer hart- en vaatziekten. Deze stelling werd door hem niet met veel onderzoek onderbouwd. Dat is opmerkelijk want onderzoekers van de universiteit van Cardiff verzamelden bewijzen dat melkdrinkers 15% minder kans hadden op sterfte door hart- en vaatziekten en 8% minder kans op sterfte door kanker . Dus misschien valt het toch nog mee met die melk. Het wordt nog verwarrender als blijkt dat in een recent onderzoek van de Universiteit van Wageningen (WUR) wederom aanwijzingen voor een beschermende werking van melk op hart- en vaatziekten werd gevonden . En als klap op de vuurpijl: Willet was mede-onderzoeker van dit laatste onderzoek. Omdat de WUR in een persbericht de resultaten van dit laatste onderzoek mooier maakte dan de werkelijkheid, eiste Willet dat het persbericht werd ingetrokken.
Volgens mij hebben Willet en de WUR de melkdiscussie laten overkoken. Als echte Amerikaan ziet Prof. Willet alleen maar zure melk. De persdienst van de WUR wilde van melk een godendrank maken. Ook dat is ook overtrokken. Waarschijnlijk geldt ook hier de U-shaped curves: te weinig melk (calcium) is ongezond, te veel is schadelijk
Dat de ware kennis ontstaat doordat onderzoekers elkaar tegenspreken is een gegeven. Het wordt gevaarlijker als er vergaande interpretaties en commercieel gedreven extrapolaties worden gekoppeld aan wetenschappelijk onderzoek. Dat lijkt ook in deze discussie te zijn gebeurd. De wetenschap heeft een delicate relatie met de media. Als de doorgewinterde foodlogger zich al tweemaal achter de horen krabt alvorens zijn glaasje melk te drinken, hoe moet dat dan met de minder goed ingelichte consument?
Ik blijf gewoon 2 glazen halfvolle melk per dag drinken en ‘s avonds neem ik één glas goede wijn, de enige echte godendrank, misschien een tip voor onderzoek voor de WUR.
Proost! Op uw gezondheid.
Dit artikel is een bewerking van twee vereenvoudigde columns die in de Telegraaf van 4 en 11 oktober 2011 verschenen.
Bronnen:
http://www.bmj.com/content/342/bmj.d1473
http://www.ajcn.org/content/89/6/1877.full?sid=0848b23f-a62e-4bcc-8b2b-a06473f51821
http://www.ajcn.org/content/82/5/972.abstractijkey=b589e9d32db93b51b064a2e4940a74fa2a303ac0&keytype2=tf_ipsecsha
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20843485
http://www.jacn.org/content/27/6/723S.long
http://www.ajcn.org/content/93/1/158.abstract
Dit artikel afdrukken
.
Na zoveel meningen wordt het tijd om op dit forum de plussen en minnen echt op een rij te zetten. Ik doe een voorzetje en vraag mijn collega artsen en voedingskenners om mee te discussiëren.
Opgroeiende kinderen
Schoolkinderen kregen 50 jaar geleden schoolmelk uit kleine glazen flesjes met een dop van aluminiumfolie. Op een ochtend, tijdens het schoolmelk drinken, kwam mijn hoofdmeester plotseling de klas binnen: “Geen melk vandaag!” Beval hij ons, zonder te weten dat die kreet binnen een jaar een wereldhit werd (No milk today van de Herman’s Hermits). De melk had te lang in de zon gestaan en was zuur geworden. Met een vies gezicht spoelden we onze zure flesjes melk door de WC.
Als je ondervoed bent, is melk een prima bron van gezonde voedingsstoffen, daar zal niemand aan twijfelen. Want Moeder Natuur heeft niet voor niets melk uitgevonden en volgestopt met de beste voedingsstoffen en groeifactoren. Kortom, het is (samen met het ei) het meest hoogwaardige kant-en-klaar voedsel wat er bestaat. Maar zoogdieren stoppen met melk drinken als ze voor zichzelf kunnen zorgen, alleen wij mensen blijven melk drinken tot onze dood.
Botten
Hoe meer melk (dus hoe meer calcium) hoe sterker het skelet, werd altijd gedacht. Dat blijkt niet zo te zijn. In landen waar heel veel melk wordt gedronken komt juist vaker botontkalking voor. Onlangs werd in een Zweeds onderzoek aannemelijk gemaakt dat 750 mg calcium per dag genoeg lijkt om de kans op botbreuken te verminderen . Veel meer is niet nodig en mogelijk schadelijk. De aanbevolen hoeveelheden calcium per dag zijn verschillend: 700 mg in Engeland, 800 mg in Scandinavië, 1200 mg in Amerika en 1300 mg in Australië. Het Nederlandse Voedingscentrum adviseert minimaal 1000 mg calcium per dag te gebruiken, de World Health Organisation zegt dat de helft voldoende is. Prof. Willet Wallet gaf aan in zijn lezing dat onze huidige calcium adviezen duidelijk overdreven zijn en onvoldoende wetenschappelijk onderbouwd. Een ander aspect van melk is dat melkdrinkers langer worden dan mensen die geen melk drinken, dat lijkt op het eerste gezicht onschuldig, je stoot misschien vaker je hoofd. Maar lange vrouwen breken vaker een heup dan kleine vrouwen.
Overgewicht
Melk zit dus boordevol met calcium en dat helpt om af te vallen. Het calcium bindt zich aan vetten. Daardoor kan dat vet niet kan worden opgenomen door de dunne darm. Zo komt er iets minder vet (dus calorieën) in het lichaam terecht. Calcium stimuleert de vetcellen om vet af te breken en minder vet op te slaan. Daar speelt vitamine D een belangrijke rol bij.
Bloeddruk
Melk bevat ook bloeddrukverlagende eiwitten en ook de mineralen in melk (zoals calcium, kalium en magnesium) verlagen de bloeddruk . Deze gunstige werking van melk op de bloeddruk geldt alleen voor vetarme (dus magere melk) .
Kanker
Melk levert alles wat een zuigeling nodig heeft. Als het gezond is voor een baby, dan is het ook goed voor volwassenen, zult u denken. Ook hierbij plaatst prof. Willet vraagtekens. Het gebruik van melk wordt namelijk ook in verband gebracht met de kans op verschillende vormen van kanker. In landen waar veel melk wordt gedronken hebben vrouwen vaker borstkanker. Lange vrouwen hebben tweemaal zo’n hoge kans op borstkanker dan kleine vrouwen. Volgens Willet heeft het gebruik van zuivel en lengtegroei met elkaar te maken. Kinderen die 3 glazen melk per dag of meer drinken worden ongeveer één cm langer dan kinderen die heel weinig melk drinken. Dat komt mogelijk omdat melk een positief effect heeft op groeifactoren. Die groeifactoren kunnen ook tumorgroei bevorderen en dan neemt het risico op kanker toe. Mannen blijven ook niet buiten schot: meer melk betekent voor hen meer kans op dodelijke prostaatkanker . Andere wetenschappers wijzen erop dat melk weer beschermt tegen dikke darmkanker.
Hart- en vaatziekten
Opmerkelijk is de conclusie van Willet dat melk produceren leidt tot meer hart- en vaatziekten. Hij stelt weliswaar dat het gebruik van magere melk leidt tot minder hart- en vaatziekten, maar de verzadigde vetten die uit die melk zijn gehaald altijd weer ergens in onze voedselketen zullen opduiken en dus via een omweg zullen leiden tot meer hart- en vaatziekten. Deze stelling werd door hem niet met veel onderzoek onderbouwd. Dat is opmerkelijk want onderzoekers van de universiteit van Cardiff verzamelden bewijzen dat melkdrinkers 15% minder kans hadden op sterfte door hart- en vaatziekten en 8% minder kans op sterfte door kanker . Dus misschien valt het toch nog mee met die melk. Het wordt nog verwarrender als blijkt dat in een recent onderzoek van de Universiteit van Wageningen (WUR) wederom aanwijzingen voor een beschermende werking van melk op hart- en vaatziekten werd gevonden . En als klap op de vuurpijl: Willet was mede-onderzoeker van dit laatste onderzoek. Omdat de WUR in een persbericht de resultaten van dit laatste onderzoek mooier maakte dan de werkelijkheid, eiste Willet dat het persbericht werd ingetrokken.
Volgens mij hebben Willet en de WUR de melkdiscussie laten overkoken. Als echte Amerikaan ziet Prof. Willet alleen maar zure melk. De persdienst van de WUR wilde van melk een godendrank maken. Ook dat is ook overtrokken. Waarschijnlijk geldt ook hier de U-shaped curves: te weinig melk (calcium) is ongezond, te veel is schadelijk
Dat de ware kennis ontstaat doordat onderzoekers elkaar tegenspreken is een gegeven. Het wordt gevaarlijker als er vergaande interpretaties en commercieel gedreven extrapolaties worden gekoppeld aan wetenschappelijk onderzoek. Dat lijkt ook in deze discussie te zijn gebeurd. De wetenschap heeft een delicate relatie met de media. Als de doorgewinterde foodlogger zich al tweemaal achter de horen krabt alvorens zijn glaasje melk te drinken, hoe moet dat dan met de minder goed ingelichte consument?
Ik blijf gewoon 2 glazen halfvolle melk per dag drinken en ‘s avonds neem ik één glas goede wijn, de enige echte godendrank, misschien een tip voor onderzoek voor de WUR.
Proost! Op uw gezondheid.
Dit artikel is een bewerking van twee vereenvoudigde columns die in de Telegraaf van 4 en 11 oktober 2011 verschenen.
Bronnen:
http://www.bmj.com/content/342/bmj.d1473
http://www.ajcn.org/content/89/6/1877.full?sid=0848b23f-a62e-4bcc-8b2b-a06473f51821
http://www.ajcn.org/content/82/5/972.abstractijkey=b589e9d32db93b51b064a2e4940a74fa2a303ac0&keytype2=tf_ipsecsha
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20843485
http://www.jacn.org/content/27/6/723S.long
http://www.ajcn.org/content/93/1/158.abstract
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Misschien is het niet onverstandig om onderscheid te maken tussen koemelk en melk van plantaardige oorsprong? Koemelk is voor kalveren envoedingskundig niet 1:1 gelijk te stellen met humane moedermelk. Natuurlijk bevat koemelk voedingsstoffen die ook voor ons nuttig zijn. Maar dan toch vooral als 'second best', zoals nodig was na WO II. Niet alleen om daarmee onze fysieke gesteldheid op een betrekkelijk eenvoudige en goedkope manier weer op peil te krijgen, maar ook omdat het een belangrijke impuls voor onze nationale economie betekende.
Maar de ook voor mensen belangrijke voedingsstoffen in koemelk zijn minstens zo goed uit plantaardig voedsel te bekomen. De consumptie daarvan is mede door de sterk opgekomen levensmiddelenindustrie de afgelopen decennia achtergebleven. En ik vraag mij af met welk voedingspatroon het drinken van (veel) melk vergeleken is in de studies waarbij beschermende effecten tegen HVZ, kanker e.a. werden gevonden.
De evidence voor de beschermende effecten van een voedingspatroon met voornamelijk producten van plantaardige oorsprong is overweldigend. Maar het lijkt me onwaarschijnlijk dat de westerse mens in een overweldigende meerderheid daartoe te bewegen is, c.q. dat economische omstandigheden dit zullen toelaten.
Ook wat betreft het al of niet consumeren van koemelk denk ik dat het wel eens zou kunnen uitdraaien op eenzelfde compromis als de WCRF-aanbeveling met betrekking de alcohol-consumptie, waarbij het toasten met "Op uw gezondheid!" veel aan glans heeft verloren.
Mooi overzicht en goede conclusie.
Alleen het aspect 'zure melk' is niet goed aan bod gekomen. Yoghurt en karnemelk zouden o.a. bepaalde kankers enorm helpen voorkomen, goed zijn voor de weerstand, darmen en nutriëntenopname - en door kleurlingen beter verdragen worden dan gewone melk (dus sowieso minder intolerantie-reacties veroorzaken).
Complimenten voor het goede stuk. Ik moet heel eerlijk zeggen dat ik tegen mijn eigen verwachting in het gewoon eens ben met u, Dr. Frank. Daar ga ik maar eens een glaasje op drinken...
Dat is toevallig, ik kwam net dit nieuwsbericht tegen:
Lijnzaad kan gehalte aan linoleenzuur in koemelk verhogen
Het toevoegen van lijnzaad in een pens-bestendige vorm kan een sterke verhoging geven van het gehalte aan linoleenzuur in de koemelk. Daarnaast heeft een toenemend aandeel geplet lijnzaad in combinatie met variatie in samenstelling van het rantsoen effect op het vetzuurmetabolisme in de pens en op het gehalte van onverzadigde vetzuren in de melk. Dat blijkt uit onderzoek van Attje-Rieke Sterk, die op 12 oktober aan de Wageningen Universiteit hoopt te promoveren.
Melk en melkproducten zijn een belangrijk bestanddeel van een Westers dieet. Het verhogen van het aandeel onverzadigde vetzuren in de melk kan een positieve bijdrage leveren aan de nutritionele kwaliteit van melk en melkproducten voor de humane gezondheid. Plantaardige onverzadigde vetzuren in het rantsoen van melkkoeien worden echter door de aanwezigheid van micro-organismen in de voormagen via lipolyse en biohydrogenatie grotendeels omgezet in verzadigde vetzuren.
Doelstelling van het onderzoek beschreven in het proefschrift Sterk was het verbeteren van de vetzuursamenstelling van melk door het aanpassen van de rantsoensamenstelling van melkkoeien en het vetzuurmetabolisme in de pens. Het effect van lijnzaadtoevoeging in verschillende vormen was een belangrijk onderdeel van dit onderzoek. het onderzoek heeft aangetoond dat het mogelijk is om met aanpassingen van het rantsoen de samenstelling van het melkvet te veranderen.
bron: Wageningen Universiteit, 12/10/11
Jan,
Waarschijnlijk voeren ze Nutex (geëxtrudeerd lijnzaad)of iets vergelijkbaars aan hun hun koeien. Campina is hier al vanaf 2007 mee actief bron . Ik hoor er de laatste tijd weinig meer van..