De Nederlandse boeren hadden al grote moeite met het streven van het kabinet. Daarom schortte het Landbouw Collectief het overleg met de overheid op. Het kabinet ging daarop vervolgens eenzijdig door met zijn plannen. Onderwijl viel het Landbouw Collectief uit elkaar.

Hoe moet het nu verder? De boeren zijn verdeeld. De regeringscoalitie heeft een beleid dat het boerenbelang schaadt. Remkes kiest de kant van links, die geen meerderheid kan organiseren. Gezien de electorale aantrekkingskracht van Forum voor Democratie, zal dat ook na de komende Tweede Kamerverkiezingen vermoedelijk niet veranderen. Daar komt nog eens een dominant rechtse Eerste Kamer bij die de besluiten van de Tweede Kamer moet goedkeuren.

Ik vroeg melkveehouder en LTO-boerenbestuurder Jos Verstraten, voorzitter Bart Kemp van Agractie (de man die het initiatief nam tot het massale 1 oktober protest van de boeren op het Malieveld), directeur Johan Vollenbroek van MOB (de NGO die samen met 2 andere de Nederlandse stikstofregelgeving bij de Raad van State liet sneuvelen), landbouweconoom Krijn Poppe (landbouweconoom, Wageningen Economic Research) en stikstofexpert prof. Jan-Willem Erisman (directeur van het Louis Bolk Instituut) naar hun inschatting van de situatie.


Politiek zit de zaak vast, zegt Jos Verstraten. Het dossier zal vermoedelijk worden doorgeschoven naar het volgende kabinet. Tijdrekken alleen helpt niet omdat het probleem niet verdwijnt. Juridisch heeft Nederland zich in Brussel immers verbonden aan de doelen die Remkes stelt. Jan-Willem Erisman denkt dat het kabinet wellicht toch wegkomt met zijn voorstel omdat het in ieder geval een begint maakt met het reduceren van de stikstofemissies. Johan Vollenbroek maakt duidelijk dat hij het daar niet bij zal laten zitten en andere inmiddels wakker geworden NGO's die hun kansen schoon zien om via processen de politiek dwars te zitten al evenmin.

Hoe komt Nederland uit deze impasse?

In een serie van 2 gesprekken behandel ik die vraag met de 5 kenners van het dossier.

Poppe denkt dat er met welwillendheid nu al meters te maken zijn. De politiek zit echter zichzelf en het proces tussen de mensen die het aangaat in de weg. Er is een nieuw en fundamenteel gesprek nodig, zegt Johan Vollenbroek: hoe willen we in dit land leven? Aan het einde van dit panelgesprek komt het als vanzelf op: het zuivere politieke gesprek in plaats van de polarisatie, een uitwisseling van gedachten op basis van belangen, ambities en respect voor verschillen van inzicht. Bart Kemp en Johan Vollenbroek starten aan het einde van een gesprek een gedachtenwisseling over de vraag wat we met Nederland kunnen willen. Hun ideeën verschillen, maar zij willen er wél over praten en over elkaars muurtjes heen kijken.

De volgende aflevering van het gesprek met de 5 gaat in op de vraag: hoe organiseer je dat nieuwe gesprek en wat zijn de voorwaarden om het productief te maken?

Dit gesprek is ook via de podcast van Café Weltschmerz te beluisteren en downloaden.


UPDATE, 18 juni | 16u10
Gisteravond stuurde minister Schouten haar reactie op het advies van Remkes naar de Tweede Kamer. Die debatteerde er vandaag over.


Op Boerderij beschrijft Jan Braakman het voorstel van de minister als volgt: Het kabinet gaat meer accent leggen op innovatie en minder op opkoop van bedrijven in de stikstofplannen.
Landbouwminister Carola Schouten schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat ze meer ruimte wil bieden aan innovatieve mogelijkheden om de stikstofneerslag in natuurgebieden te verminderen, als blijk dat innovaties succesvol zijn.
Bovendien zet de minister een extra slot in de stikstofwet, om te zorgen dat de doelstellingen ook behaald worden. De streefwaarde over de vermindering van de stikstofneerslag en de verbetering van de natuur komt in de wet als een resultaatsverplichting en niet als een gewenst doel.

Daar staat met zoveel woorden dat de minister gaat meten en wie niet voldoet een probleem heeft. De boeren zijn daar niet blij mee, want het toevoegen van meer techniek om hun uitstoot te verminderen zorgt voor meer kosten maar geen cent meer aan opbrengsten.

Het debat is nog gaande en zal via onderstaande video te zien blijven:
Dit artikel afdrukken