5 min
De Russen hebben de graanschuur van de wereld lelijk toegetakeld. De productie in Oekraïne daalt. Hoewel de oogst elders in de wereld lijkt toe te nemen, is dat niet zeker. Onderwijl krijgt het handelssysteem graan niet op de juiste plek. In de EU en vooral Polen zijn overschotten, terwijl in Afrika ernstige tekorten zijn ontstaan. Kees Huizinga, de Oekraïense boer van €35 miljoen, waarschuwt voor een 'sluipend gif': honger die niet meer te keren is, als het eenmaal zo ver is.
Neem Tunesië. Zelfs vóór de hete zomermaanden is de grond droog en stoffig. De boeren daar zetten zich schrap voor een catastrofaal slechte oogst. Normaal komt tweederde van de 3 miljoen ton graan die ze jaarlijks nodig hebben uit het buitenland. Maar met een productie die naar nul dreigt te gaan, komt de voedselzekerheid van het arme land nog meer in gevaar. Want de import van granen is nu (te) duur of zelfs onmogelijk.
Business model klopt niet meer
Ondertussen wordt de komende weken een groot deel van de Oekraïense graanvelden niet ingezaaid. Ze liggen aan de 2.000 kilometerslange frontlinie. Andere boeren in het land ploegen verder. Maar de markt van de graanhandel is zo door elkaar geschud dat hun businessmodel niet meer klopt.
De graanproductie in Oekraïne kan dalen tot 47 miljoen ton. Dat is ongeveer de helft van het vooroorlogse niveau. Dat voorspelt de International Grains Council, schrijft Bloomberg. De daling zal bijdragen tot de kleinste wereldwijde voorraden in bijna 10 jaar, zoals de prognoses van de Wasde prognoses van het Amerikaanse ministerie van landbouw laten zien.
Daar komen de wazige vooruitzichten over de graanovereenkomst uit het Zwarte Zeegebied nog eens bij. Als gevolg van de graandeal die sinds 1 augustus geldt, voerde Oekraïne bijna 27 miljoen ton graan via Odessa en twee andere kleinere havens uit. Dat is ongeveer de helft van de graanexport van voor de oorlog.
Oekraïense boeren hekelen juist weer de lange en dure wachttijden. Binnenkomende schepen zouden wel 2 tot 3 weken moeten wachten voordat Russische controleurs checken of ze geen wapens hebben meegebracht. Daarna duurt het weer een tweetal weken voordat ze gecontroleerd uit mogen varen. De Russen controleren zo’n 2 tot 3 schepen per dag. “Iedereen weet dat dit veel sneller kan”, zegt de Oekraïense boer Oleksander Tsjoemak in De Standaard.
Het graan zoekt andere routes om het land te verlaten: het gaat veel minder via de Bosporus richting China of Afrika, maar nu via de solidariteitsroutes naar Moldavië, Polen of Roemenië. Vandaaruit zou het dan verder moeten reizen de wereld in. Alle tarieven en quota voor de EU werden opgeheven om ervoor te zorgen dat het graan niet vast komt te zitten en verloren zou gaan.
Maar het graan blijft in Oost-Europa hangen doordat lokale handelshuizen het goedkope graan massaal opkopen. Dat maakt de Oost-Europese boeren boos. Het drukt de graanprijs die de lokale boeren krijgen, die hierdoor hun eigen inkomsten zien slinken. Ze gingen de afgelopen tijd massaal de straat op en het kostte de Poolse minister van Landbouw, Henryk Kowalczyk, zelfs zijn baan. Polen besloot zijn grenzen voor Oekraïens graan te sluiten. Dat leverde een boze reactie van de Europese Commissie op.
Er is een gekke situatie ontstaan. Op de Europese markt is een overvloed aan graan te koop die de prijzen drukt. Tegelijk worstelen elders in de wereld andere markten met stijgende kosten voor hun voedselimport en explosief oplopende schulden en de rente daarop. Daardoor dreigen nieuwe hongergolven. Het systeem lijkt er niet in te slagen het voedsel op de juiste plek te krijgen en zelfs de productie te knijpen.
Bart de Steenhuijsen Piters, onderzoeker van voedselsystemen aan Wageningen Universiteit, denkt niet dat de productiedaling in Oekraïne zal leiden tot meer honger in de wereld. “Naar verwachting zullen andere grote producenten, zoals Canada, de Verenigde Staten, Frankrijk en Brazilië, dit jaar meer graan oogsten dan in 2022”, zei hij twee weken geleden in NRC.
“Dat is te kort door de bocht”, vindt de Groninger Kees Huizinga die boert in Oekraïne in de Volkskrant. “Je moet kijken naar het effect op de wereldmarkt. Er is betrekkelijk weinig tarwe gekocht door Afrikaanse handelaren omdat het te duur was. En dat raakt wel degelijk de voedselvoorziening.” Consumenten beperken hun consumptie als producten te duur zijn. Handelaren op landen waar de prijzen te hoog zijn, remmen de import in die landen bij een te hoog prijsniveau op de wereldmarkt.
Huizinga boert al 20 jaar in Oekraïne, heeft bijna 400 werknemers en een jaaromzet van €35 miljoen met 15 duizend hectare land en naast zijn graanakkers 2.000 koeien en 450 varkens. Huizinga ziet hoeveel moeite collegaboeren hebben bij het begin van het zaaiseizoen in de ‘graanschuur van Europa’. Je hebt maar één kans per jaar om te zaaien. Daarom blijft hij waarschuwen voor een voedselcrisis.
Boeren in Oekraïne beperken het gebruik van kunstmest en gewasbescherming en kiezen voor andere gewassen in een poging om kosten te besparen, aldus Dmitry Skornyakov, Chief Executive Officer van HarvEast. Zonnebloemen en sojabonen hebben minder kunstmest nodig dan granen, zodat boeren overstappen en de graanteelt daalt.
Dat andere grote graanproducenten als Canada, Amerika en Argentinië meer zullen oogsten dan in 2022 is nog onzeker. Zo kampt Argentinië met de ergste droogte in 60 jaar, naast mindere productie lijkt ook hier het eiwitgehalte laag uit te vallen. In India is 40% van de oogst beschadigd door hevige regenval. Ook in Zuid-Spanje, Zuidwest-Frankrijk en Zuid-Italië is het droog. Als dat aanhoudt, zal er een kleinere oogst in de Europese Unie zijn. Amerika voorziet wel een groter areaal, maar tegelijk is het areaal zomertarwe met 10,57 miljoen hectare het kleinst sinds 1972. Ook is de opbrengst onzeker door aanhoudende droogte. De VS vestigt zijn hoop op zomertarwetelers in Canada. In alle landen speelt het zuinige gebruik van dure kunstmest van het afgelopen productiejaar mee als beperkende factor voor de oogst.
Huizinga is er niet gerust op en waarschuwt: een mondiale voedselcrisis is als een sluipend gif. "De voorraden raken langzaam op en hoe kleiner de reserves zijn, des te nijpender kan de situatie worden. Er kan gerust nog een jaar overheen gaan, tot er een gebrek aan tarwe is. Maar de VN hebben al berekend dat meer mensen in Afrika honger lijden dan vorig jaar."
Dit artikel afdrukken
Business model klopt niet meer
Ondertussen wordt de komende weken een groot deel van de Oekraïense graanvelden niet ingezaaid. Ze liggen aan de 2.000 kilometerslange frontlinie. Andere boeren in het land ploegen verder. Maar de markt van de graanhandel is zo door elkaar geschud dat hun businessmodel niet meer klopt.
De graanproductie in Oekraïne kan dalen tot 47 miljoen ton. Dat is ongeveer de helft van het vooroorlogse niveau. Dat voorspelt de International Grains Council, schrijft Bloomberg. De daling zal bijdragen tot de kleinste wereldwijde voorraden in bijna 10 jaar, zoals de prognoses van de Wasde prognoses van het Amerikaanse ministerie van landbouw laten zien.
Daar komen de wazige vooruitzichten over de graanovereenkomst uit het Zwarte Zeegebied nog eens bij. Als gevolg van de graandeal die sinds 1 augustus geldt, voerde Oekraïne bijna 27 miljoen ton graan via Odessa en twee andere kleinere havens uit. Dat is ongeveer de helft van de graanexport van voor de oorlog.
Er is een overvloed aan graan in Europa en terwijl andere markten worstelen met stijgende voedselimportrekeningen en explosieve aflossingen van schulden: nieuwe hongergolven dreigen. Het systeem lijkt er niet in te slagen het voedsel op de juiste plek te krijgenDe laatste onderhandelingen over de graandeal verliepen al moeizaam. Afgelopen week bleek hoe precair de situatie is. Dinsdag vonden er geen Russische inspecties plaats op Oekraïense graanschepen. Yurii Vaskov, de Oekraïense onderminister van Infrastructuur, sprak van een blokkade, schrijft Vilt. Onderwijl spreekt Rusland herhaaldelijk zijn onvrede uit over de deal. Onder meer omdat het bij zijn eigen export zou worden gehinderd door Westerse sancties. Woensdag zette Rusland opnieuw vraagtekens bij een verlenging van de graandeal. Tegen Interfax zei Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov dat "de vooruitzichten voor een verlenging niet zo goed zijn, als men kijkt naar de huidige stand van zaken". Afgelopen week woensdag werden de controles van exporterende graanschepen niettemin hervat.
Oekraïense boeren hekelen juist weer de lange en dure wachttijden. Binnenkomende schepen zouden wel 2 tot 3 weken moeten wachten voordat Russische controleurs checken of ze geen wapens hebben meegebracht. Daarna duurt het weer een tweetal weken voordat ze gecontroleerd uit mogen varen. De Russen controleren zo’n 2 tot 3 schepen per dag. “Iedereen weet dat dit veel sneller kan”, zegt de Oekraïense boer Oleksander Tsjoemak in De Standaard.
Het graan zoekt andere routes om het land te verlaten: het gaat veel minder via de Bosporus richting China of Afrika, maar nu via de solidariteitsroutes naar Moldavië, Polen of Roemenië. Vandaaruit zou het dan verder moeten reizen de wereld in. Alle tarieven en quota voor de EU werden opgeheven om ervoor te zorgen dat het graan niet vast komt te zitten en verloren zou gaan.
Maar het graan blijft in Oost-Europa hangen doordat lokale handelshuizen het goedkope graan massaal opkopen. Dat maakt de Oost-Europese boeren boos. Het drukt de graanprijs die de lokale boeren krijgen, die hierdoor hun eigen inkomsten zien slinken. Ze gingen de afgelopen tijd massaal de straat op en het kostte de Poolse minister van Landbouw, Henryk Kowalczyk, zelfs zijn baan. Polen besloot zijn grenzen voor Oekraïens graan te sluiten. Dat leverde een boze reactie van de Europese Commissie op.
Er is een gekke situatie ontstaan. Op de Europese markt is een overvloed aan graan te koop die de prijzen drukt. Tegelijk worstelen elders in de wereld andere markten met stijgende kosten voor hun voedselimport en explosief oplopende schulden en de rente daarop. Daardoor dreigen nieuwe hongergolven. Het systeem lijkt er niet in te slagen het voedsel op de juiste plek te krijgen en zelfs de productie te knijpen.
Bart de Steenhuijsen Piters, onderzoeker van voedselsystemen aan Wageningen Universiteit, denkt niet dat de productiedaling in Oekraïne zal leiden tot meer honger in de wereld'Prijs bepaalt de honger'
Bart de Steenhuijsen Piters, onderzoeker van voedselsystemen aan Wageningen Universiteit, denkt niet dat de productiedaling in Oekraïne zal leiden tot meer honger in de wereld. “Naar verwachting zullen andere grote producenten, zoals Canada, de Verenigde Staten, Frankrijk en Brazilië, dit jaar meer graan oogsten dan in 2022”, zei hij twee weken geleden in NRC.
“Dat is te kort door de bocht”, vindt de Groninger Kees Huizinga die boert in Oekraïne in de Volkskrant. “Je moet kijken naar het effect op de wereldmarkt. Er is betrekkelijk weinig tarwe gekocht door Afrikaanse handelaren omdat het te duur was. En dat raakt wel degelijk de voedselvoorziening.” Consumenten beperken hun consumptie als producten te duur zijn. Handelaren op landen waar de prijzen te hoog zijn, remmen de import in die landen bij een te hoog prijsniveau op de wereldmarkt.
Huizinga boert al 20 jaar in Oekraïne, heeft bijna 400 werknemers en een jaaromzet van €35 miljoen met 15 duizend hectare land en naast zijn graanakkers 2.000 koeien en 450 varkens. Huizinga ziet hoeveel moeite collegaboeren hebben bij het begin van het zaaiseizoen in de ‘graanschuur van Europa’. Je hebt maar één kans per jaar om te zaaien. Daarom blijft hij waarschuwen voor een voedselcrisis.
Boeren in Oekraïne beperken het gebruik van kunstmest en gewasbescherming en kiezen voor andere gewassen in een poging om kosten te besparen, aldus Dmitry Skornyakov, Chief Executive Officer van HarvEast. Zonnebloemen en sojabonen hebben minder kunstmest nodig dan granen, zodat boeren overstappen en de graanteelt daalt.
Huizinga is er niet gerust op en waarschuwt: een mondiale voedselcrisis is als een sluipend gifVolgens Huizinga is er 50% minder kunstmest verkocht dan in voorgaande jaren. “Het heeft een directe invloed op de opbrengst en de kwaliteit van de tarwe. Je kunt er alleen brood van bakken als de tarwekorrel voldoende eiwit bevat. Anders is het alleen geschikt voor varkens- en koeienvoer.” De verwachting van graanhandelaren is dat Oekraïne dit jaar tussen 12- en 16 miljoen ton aan tarwe gaat produceren. Onder normale omstandigheden is dat ver boven de 20 miljoen ton. Naar schatting zal 80% van de tarwe niet geschikt zijn om brood van te bakken. "Normaal gesproken was het fiftyfifty", aldus Huizinga. Zo komt er minder baktarwe op de internationale markt. "Dat stuwt de prijs omhoog en dat voelen de arme landen meteen."
Dat andere grote graanproducenten als Canada, Amerika en Argentinië meer zullen oogsten dan in 2022 is nog onzeker. Zo kampt Argentinië met de ergste droogte in 60 jaar, naast mindere productie lijkt ook hier het eiwitgehalte laag uit te vallen. In India is 40% van de oogst beschadigd door hevige regenval. Ook in Zuid-Spanje, Zuidwest-Frankrijk en Zuid-Italië is het droog. Als dat aanhoudt, zal er een kleinere oogst in de Europese Unie zijn. Amerika voorziet wel een groter areaal, maar tegelijk is het areaal zomertarwe met 10,57 miljoen hectare het kleinst sinds 1972. Ook is de opbrengst onzeker door aanhoudende droogte. De VS vestigt zijn hoop op zomertarwetelers in Canada. In alle landen speelt het zuinige gebruik van dure kunstmest van het afgelopen productiejaar mee als beperkende factor voor de oogst.
Huizinga is er niet gerust op en waarschuwt: een mondiale voedselcrisis is als een sluipend gif. "De voorraden raken langzaam op en hoe kleiner de reserves zijn, des te nijpender kan de situatie worden. Er kan gerust nog een jaar overheen gaan, tot er een gebrek aan tarwe is. Maar de VN hebben al berekend dat meer mensen in Afrika honger lijden dan vorig jaar."
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Bert: van die 70% is het merendeel grasland dat grotendeels niet geschikt is voor akkerbouw.
Zelf heb ik 50 hectare permanent grasland en ik wens een ieder die denkt daar akkerbouw te kunnen plegen veel plezier.
Volgens de FAO wordt 33% van 'cropland' gebruikt voor de productie van veevoer.
Wereldwijd wordt 20% van de tarwe opgevoerd aan vee. Hierbij zit inbegrepen afgekeurde tarwe en voedertarwe (vnl geteeld als rustgewas) (uit: Géopolitique du blé -Sébastien Abis)
Van het areaal akkerland vraag ik mij af in hoeverre die akkers economisch ook geschikt zijn voor het telen van gewassen voor humane doeleinden.
Wij telen bijvoorbeeld 30 hectare maïs, 10 hectare triticale en 5 hectare luzerne voor onze koeien.
Dragen deze hectares bij aan voedselonzekerheid omdat er voedsel op had kunnen geteeld? Ik denk het niet want de gronden hier zijn niet zo vruchtbaar als bijvoorbeeld in het noorden van Frankrijk en zullen niet meer gebruikt worden voor landbouwdoeleinden wanneer daar alleen voedselgewassen op geteeld mogen worden. De opbrengsten bij ons liggen circa 30% lager dan op de beste gronden van Frankrijk waardoor tarwe hier niet rendabel kan worden geteeld bij lage graanprijzen, zoals die van voor de oorlog. Nu afgelopen jaar de graanprijs zo hoog was zijn boeren hier in de omgeving tarwe gaan telen en minder koeien gaan aanhouden. Het is best handig om een buffer te hebben in lastige tijden en vee aan te houden die afgekeurde batches kan wegwerken (zie ook tekst hierboven) zodat akkerbouwers niet direct failliet gaan wanneer een oogst mislukt. Die buffer is in Europa denk ik veel te groot maar ik heb ook geen inzicht in wat wel een veilige buffer is.
Verder lees ik in de bovenstaande tekst dat niet een tekort aan graan maar juist een hoge graanprijs voor honger zorgt. Dat Ukraine weer kon uitvoeren zorgde voor een daling in de tarweprijs. Dat die schepen (met tarwe, welke kwaliteit?) naar Rotterdam gingen, wil niet zeggen andere landen niet profiteerden van een lagere graanprijs.
Een stabiele marktsituatie is denk ik een betere garantie voor een lagere graanprijs. Dus vooral oorlog tussen twee grote graanexporteurs beëindigen.
# 6 Ellen. Ik bedoel natuurlijk ....zoveel mogelijk het voedsel verbouwen dicht bij de afnemers.....Egypte is wat betreft beschikbaarheid water en landbouwgrond extreem kwetsbaar en afhankelijk....maar 70% van alle landbouwgrond gebruiken voor diervoeder (vaak voor ver weg) en dat geldt dus ook voor groot deel graan Oekraïne is gewoon geen goed idee als je wilt zorgen voor voldoende goed voedsel voor iedereen.
#4 …voedsel verbouwen waar de monden zijn:
Egypte heeft 2,8 Mha aan akkers (Nederland 2,2 Mha, incl weides) en 100 miljoen inwoners die maandelijks 1 Mton aan tarwe importeren. Kan een Egyptenaar in zijn voedsel voorzien met 0,028 ha per persoon tot zijn beschikking?
Het meeste graan uit de Oekraïne ging naar diervoeder. Afbouwen veestapel is belangrijkste om voedseltekorten te voorkomen. En verder diversiteit, diversiteit, diversiteit...en werken aan gezonde bodems. .Er gaan door klimaatverandering steeds vaker oogsten mislukken. Dan moet je zorgen dat je aan risicospreiding doet, minder afhankelijk wordt van chemie en voedsel verbouwen waar de monden zijn..........
Volgens Jeroen Candel heeft de conservatieve agrolobby ten onrechte de beperking van de productie in de EU tegengehouden. Dat beargumenteert hij op LinkedIn.
Het argument dat hierboven staat, geeft eerder aan dat het lokale teveel, nog geen argument is voor een stabiel systeem. Juist niet.
Het wordt lastig om ecologische en voedselzekerheidsargumenten over het voedselsystemen ieder op hun eigen waarde te schatten. Europees heeft Jeroen gelijk. Mondiaal ben ik er niet zo zeker van.