2 min
Het gebruik van steenmeel leidt tot betere gewassen en hogere opbrengsten en zorgt voor duurzame bodemverbetering. Dat is de conclusie uit het eindrapport van het onderzoek Steenmeelpilot Veenkoloniën, betreffende het agrarische gebruik van steenmeel voor structurele bodemverbetering. In november zorgde het onderwerp 'steenmeel' voor verwoede discussie op Foodlog. Bert Caray presenteert de resultaten.
Steenmeelbemesting heeft veel potentie voor verbetering van de bodemvruchtbaarheid. Dat is de belangrijkste voorlopige conclusie in de eindrapportage van het driejarige Steenmeelproject in de Veenkoloniën. Steenmeel bleek voor vrijwel alle teelten in de Veenkoloniën positieve resultaten op te leveren, zowel kwantitatief als kwalitatief: meer opbrengst en meer voedingsstoffen.
Steenmeel is een fijngemalen gesteente van vulkanische oorsprong. Door de verscheidenheid in mineralogische samenstelling van deze gesteenten, bestaat de mogelijkheid in de bodem juist die van nature voorkomende mineralen aan te vullen die door verweringsprocessen uit de bodem verdwenen zijn. Steenmeel levert een natuurlijke variatie aan nutriënten en sporenelementen en vult aan wat uit het systeem is verdwenen. ‘Aandacht voor de versleten bodemmineralogie blijkt een sleutel te zijn die sinds de jaren dertig van de vorige eeuw in Nederland zoek was’, schrijven de onderzoekers in het rapport. In het onderzoek in de Veenkoloniën werden drie verschillende soorten steenmeel in de praktijk getoetst.
Demonstratie in de praktijk
Het demonstratieproject met steenmeel, dat mogelijk werd gemaakt door provincies Groningen en Drenthe en Agenda voor de Veenkoloniën, startte drie jaar geleden op één bedrijf: het akkerbouwbedrijf van de familie Schrör in Musselkanaal. Deze telers zagen goede resultaten in hun opbrengsten. Vorig jaar deed naar aanleiding van de positieve resultaten bij Schrör een groep van in totaal acht akkerbouwers en veehouders mee aan het project. De deelnemers onderzochten op hun eigen bedrijf op praktijkschaal wat gesteentemeel betekent voor de teelt van zetmeelaardappelen, zomergerst, gras, wintertarwe en maïs.
Betere gewassen en hogere opbrengsten
De opbrengst van aardappelen, gerst, tarwe, maïs en grasland verbeterde op vrijwel alle percelen. De onderzoekers zagen niet alleen de tonnages toenemen, maar stelden in veel gevallen tegelijkertijd stijgende zetmeel-, eiwit- en nutriëntgehalten vast. De bij meting vastgestelde toegenomen nutriëntlevering sluit aan bij de mineralogische samenstelling van de toegediende steenmelen en was verschillend voor de toegepaste steenmeelsoorten. Bij de driejarige proef werd ook de bodem vooraf en na het derde jaar bemonsterd. Hieruit bleek dat de nutriënten en sporenelementen die met een éénmalige steenmeelgift werden toegediend na drie jaar nog steeds actief zijn in de bodem.
Mineralen
De resultaten onderschrijven de kennis uit wetenschappelijke onderzoeken over de belangrijke functies die mineralen uit gesteenten in de bodem vervullen. Zo blijken deze mineraaldeeltjes bijvoorbeeld een essentiële rol te spelen voor de nutriënthuishouding, bij opbouw van organische stof in de bodem en voor het bodemleven. "Met name in de afgelopen jaren maakten meerdere onderzoeken duidelijk dat de essentiële bodemmineralen sterk verweerd of uitgeloogd zijn door zure depositie en bodemgebruik. In de landbouwpraktijk wordt tot op heden niets met dit gegeven gedaan."
Toekomstvisie
Omdat een brede benadering vereist is om tegelijkertijd alle zwakke schakels in de bodem aan te pakken, willen de onderzoekers in nieuwe projecten verdieping geven aan de relatie tussen de bodembiologie, de kwaliteit van de organische stof in de bodem en de mineralogie. Ook pleiten de onderzoekers voor het opstellen van een financiële onderbouwing van de steenmeeltoepassing op zowel bedrijfsniveau als regionaal niveau. Dit is van belang omdat steenmeel naast een meststof een breed werkende bodemverbeteraar is met meerdere functies in de bodem, met zowel teelttechnische als maatschappelijke baten.
Het complete rapport met alle resultaten van het uitgevoerde praktijkonderzoek is via deze link te downloaden.
Fotocredits: 'Het inwerken van steenmeel', www.innovatieveenkoloniën.nl
Dit artikel afdrukken
Steenmeel is een fijngemalen gesteente van vulkanische oorsprong. Door de verscheidenheid in mineralogische samenstelling van deze gesteenten, bestaat de mogelijkheid in de bodem juist die van nature voorkomende mineralen aan te vullen die door verweringsprocessen uit de bodem verdwenen zijn. Steenmeel levert een natuurlijke variatie aan nutriënten en sporenelementen en vult aan wat uit het systeem is verdwenen. ‘Aandacht voor de versleten bodemmineralogie blijkt een sleutel te zijn die sinds de jaren dertig van de vorige eeuw in Nederland zoek was’, schrijven de onderzoekers in het rapport. In het onderzoek in de Veenkoloniën werden drie verschillende soorten steenmeel in de praktijk getoetst.
Demonstratie in de praktijk
Het demonstratieproject met steenmeel, dat mogelijk werd gemaakt door provincies Groningen en Drenthe en Agenda voor de Veenkoloniën, startte drie jaar geleden op één bedrijf: het akkerbouwbedrijf van de familie Schrör in Musselkanaal. Deze telers zagen goede resultaten in hun opbrengsten. Vorig jaar deed naar aanleiding van de positieve resultaten bij Schrör een groep van in totaal acht akkerbouwers en veehouders mee aan het project. De deelnemers onderzochten op hun eigen bedrijf op praktijkschaal wat gesteentemeel betekent voor de teelt van zetmeelaardappelen, zomergerst, gras, wintertarwe en maïs.
Betere gewassen en hogere opbrengsten
De opbrengst van aardappelen, gerst, tarwe, maïs en grasland verbeterde op vrijwel alle percelen. De onderzoekers zagen niet alleen de tonnages toenemen, maar stelden in veel gevallen tegelijkertijd stijgende zetmeel-, eiwit- en nutriëntgehalten vast. De bij meting vastgestelde toegenomen nutriëntlevering sluit aan bij de mineralogische samenstelling van de toegediende steenmelen en was verschillend voor de toegepaste steenmeelsoorten. Bij de driejarige proef werd ook de bodem vooraf en na het derde jaar bemonsterd. Hieruit bleek dat de nutriënten en sporenelementen die met een éénmalige steenmeelgift werden toegediend na drie jaar nog steeds actief zijn in de bodem.
Mineralen
De resultaten onderschrijven de kennis uit wetenschappelijke onderzoeken over de belangrijke functies die mineralen uit gesteenten in de bodem vervullen. Zo blijken deze mineraaldeeltjes bijvoorbeeld een essentiële rol te spelen voor de nutriënthuishouding, bij opbouw van organische stof in de bodem en voor het bodemleven. "Met name in de afgelopen jaren maakten meerdere onderzoeken duidelijk dat de essentiële bodemmineralen sterk verweerd of uitgeloogd zijn door zure depositie en bodemgebruik. In de landbouwpraktijk wordt tot op heden niets met dit gegeven gedaan."
Toekomstvisie
Omdat een brede benadering vereist is om tegelijkertijd alle zwakke schakels in de bodem aan te pakken, willen de onderzoekers in nieuwe projecten verdieping geven aan de relatie tussen de bodembiologie, de kwaliteit van de organische stof in de bodem en de mineralogie. Ook pleiten de onderzoekers voor het opstellen van een financiële onderbouwing van de steenmeeltoepassing op zowel bedrijfsniveau als regionaal niveau. Dit is van belang omdat steenmeel naast een meststof een breed werkende bodemverbeteraar is met meerdere functies in de bodem, met zowel teelttechnische als maatschappelijke baten.
Het complete rapport met alle resultaten van het uitgevoerde praktijkonderzoek is via deze link te downloaden.
Fotocredits: 'Het inwerken van steenmeel', www.innovatieveenkoloniën.nl
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 8 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 8 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Dirk je wordt heel warm....
Huig, net bij wat scharrelen gestuit op -Studieen over Bodemkunde in NL Indie-, van C.H.Edelman, vooroorlogs, daarin klaagde hij erover dat mineralogie en geologie niet opgenomen werden in de studie bodemkunde, geen enkele "petrograaf" (sorry? wat?) te begroeten in dat studiegebied dus, ochoch,(want de tijd van de agrogeologie van Mohr, van Baren was immers voorbij), maar is die eigenlijk wel voorbij? of komt hij weer terug?? Heb nog ooit college geologie gelopen bij ene prof Doeglas, in een oud statig gebouw aan de Lawickse Allee in Wageningen, als kandidaatsvak voor een teeltkundige studierichting. Vruchtbaarheid uit den boze? Daar ging het uiteindelijk toch allemaal om toen, zelfs bij die Doeglas.
dirk zavel , het lijkt er op dat je al best wel wat weet. Nog maar een klein duwtje en je hoeft niet meer te geloven. Of je doet maar alsof. Maar je moet geen vruchtbaarheid aan afzettingsvormen en korrelgrootten knopen.
@Jopie #33: van Huig mogen we niet geloven, maar moeten we gaan begrijpen. Ik geloof toch maar (want zo weinig evidence en literatuur erover) dat er in steenmeel (is per slot niet veel anders als kleimineraal silt of loess, de beste rijstgronden op Java waren zgn "stofgronden", van vulkanisch basaltsteenmeel dus) best wel wat zit dat de moeite waard is (jouw KEK, de sporeelementen, andere onvermoede kwaliteiten), maar in mijn praktijk speelde het geen rol, ook niet in bodemonderhoud, maar wat is de termijn van mijn leven nou op die van gezond en duurzaam boeren? Kortom: ik maak de zegeningen niet meer mee vrees ik! In Kenia was een gebied dat de Masai schuwden en -waar de neushoorn geen melk geeft- noemden, de settlers kwamen er ook achter dat er iets mis mee was, uiteindelijk bleek het gebrek aan een sporeelement te zijn geweest, mss dat een of ander steenmeel (met dat element erin, de andere niet dus) ook de oplossing zou zijn geweest! (denk aan korhoen hier!)
Dick, n.a.v. je Vraag in #31. Het bericht in Nieuwe oogst laat zien dat op basis van standaard onderzoek onjuiste conclusies mogelijk zijn met betrekking tot de werking van steenmeel.
Voor toekomstige proeven met steenmeel zijn Gino Smeulders en ik met Janjo de Haan in gesprek over de voorwaarden waaraan een goed onderzoek naar de werking van steenmeel zou moeten voldoen. Een goed functionerend bodemleven komt hierbij op de eerste plaats. Als aan die voorwaarde wordt voldaan is werken aan de minerale vitaliteit van de bodem pas zinvol.
Dat klinkende resultaten - die ook onze verwachtingen overtroffen - mogelijk zijn toont het Veenkoloniale steenmeelproject waarover ik berichtte. Resultaten zijn behaald op zowel biologische als gangbare bedrijven, met drie verschillende steenmeelproducten, voor een deel gedurende meerdere jaren, bij de meeste van in de Veenkolonien verbouwde gewassen en met verbeteringen in zowel kwantiteit als kwaliteit.