2 min
Draagt steenmeel iets bij aan de vruchtbaarheid van landbouwbodems? Een forse controverse deed Jopie Duijnhouwer besluiten er even rustig naar te kijken. Hij ontdekte de kekke eigenschap van steen en kattenbakkorrels.
Recent is op Foodlog een stammenstrijd uitgebroken over steenmeel. Het werd een steen des aanstoots met karikaturaal uitgesproken voor- en tegenstanders. De argumenten zijn divers. Het werkt/werkt niet en het is niet netjes te verspreiden. Het is zwaar, we kunnen daar toch niet mee gaan slepen, malen kost veel energie, het is te duur en meer van dat soort ‘ja, maar’ argumenten. De tegenargumenten komen allemaal neer op: het is geen oplossing.
Traditioneel gebruik
Met uitzondering van nitraat-meststoffen hebben alle andere voedingsstoffen een gesteente als uitgangsmateriaal. Fosfaat wordt gewonnen uit rotsfosfaat, kali is een zout wat over de hele wereld gewonnen wordt. Op dit moment rijden de kalkwagens af en aan over het net geoogste maïsland met gemalen kalksteen: Dolokal. Alle bezwaren aangaande de energiekosten van het vermalen, het transport en het verspreiden gelden dan ook voor alle traditionele anorganische meststoffen. Als we dus vanaf vandaag besluiten alle gesteentemelen categorisch af te wijzen vanwege milieutechnische verwerkings- en vervoerskosten, hebben we morgen een groot probleem.
De controverse begint waar het gaat om gesteentemeel die niet gekenmerkt wordt door een hoog gehalte van één element, zoals vermeld op de inmiddels beruchte “steenmeellijst”. Daarop staan vooral mineralen van vulkanische oorsprong, zoals basalt en zeoliet. Wat ontbreekt op deze lijst, maar waar in land- en tuinbouw ook mee geëxperimenteerd wordt is het kleimineraal bentoniet. Uit het overzicht wordt duidelijk dat de gesteentemelen een breed spectrum aan mineralen meebrengen. Met uitzondering van de sporenelementen, lijken ze landbouwkundig allemaal te laag gedoseerd t om een verschil te kunnen.
CEC maakt het verschil
De belangrijkste eigenschap van met name de zeolieten en bentonieten is niet gelegen in de voedingsstoffen maar in de CEC. De wat? Onderstaand filmpje legt het ook voor dummies uit.
De CEC (sommigen zeggen kek) - de cation exchange capacity - is een bodemeigenschap die aangeeft hoeveel voedingsstoffen een bodem vast kan houden. Metselzand heeft bijvoorbeeld net als glaswol een CEC van 0. Dat betekent dat meststoffen die aan zo’n medium toegediend worden bij de eerste regenbui of watergift uitspoelen. Kleimineralen hebben een hoge CEC, die kan oplopen tot 1000 meq/kg. Het belang van de CEC wordt door BLGG zo hoog ingeschat dat deze instantie bij een kaartje van bodemvruchtbaarheid in Nederland als enige maat neemt.
'Kattenbakkorrels' voor de boer
Daarom is op zandgronden organische stof (OS) zo belangrijk omdat OS op deze gronden de basis is van de CEC. Met als verschil tussen OS en gesteentemelen dat de eerste zoveel sneller wordt afgebroken dat de boer jaarlijks organisch materiaal moet aanvoeren.
Een belangrijke eigenschap van bentoliet en zeoliet is dat beide zowel water als voedingsstoffen vasthouden. Bij bentoliet wordt daar dankbaar gebruik van gemaakt door ze als kattenbakkorrel te gebruiken en het wordt zelfs in zakjes verpakt als droogmiddel bij onder meer electrische appratuur. De CEC van beide gesteentemelen is hoog en wordt in tegenstelling tot OS niet afgebroken.
Wat dit allemaal betekent?
Een boer die een goede keus maakt, haalt met gesteentemelen een combinatie van sporenelementen, extra CEC en zuurbindende waarde in huis die extra vocht vasthoudt. Het kost tweemaal zoveel als kalk, maar je krijgt er meer voor. Ik ga die ‘kattenbakkorrels’ eens proberen voor boerengebruik en laat weten of het me bevalt.
Fotocredits: Maanlandschap, Conanil
Dit artikel afdrukken
Traditioneel gebruik
Met uitzondering van nitraat-meststoffen hebben alle andere voedingsstoffen een gesteente als uitgangsmateriaal. Fosfaat wordt gewonnen uit rotsfosfaat, kali is een zout wat over de hele wereld gewonnen wordt. Op dit moment rijden de kalkwagens af en aan over het net geoogste maïsland met gemalen kalksteen: Dolokal. Alle bezwaren aangaande de energiekosten van het vermalen, het transport en het verspreiden gelden dan ook voor alle traditionele anorganische meststoffen. Als we dus vanaf vandaag besluiten alle gesteentemelen categorisch af te wijzen vanwege milieutechnische verwerkings- en vervoerskosten, hebben we morgen een groot probleem.
De CEC (sommigen zeggen kek) - de cation exchange capacity - is een bodemeigenschap die aangeeft hoeveel voedingsstoffen een bodem vast kan houden.Lage dosering
De controverse begint waar het gaat om gesteentemeel die niet gekenmerkt wordt door een hoog gehalte van één element, zoals vermeld op de inmiddels beruchte “steenmeellijst”. Daarop staan vooral mineralen van vulkanische oorsprong, zoals basalt en zeoliet. Wat ontbreekt op deze lijst, maar waar in land- en tuinbouw ook mee geëxperimenteerd wordt is het kleimineraal bentoniet. Uit het overzicht wordt duidelijk dat de gesteentemelen een breed spectrum aan mineralen meebrengen. Met uitzondering van de sporenelementen, lijken ze landbouwkundig allemaal te laag gedoseerd t om een verschil te kunnen.
CEC maakt het verschil
De belangrijkste eigenschap van met name de zeolieten en bentonieten is niet gelegen in de voedingsstoffen maar in de CEC. De wat? Onderstaand filmpje legt het ook voor dummies uit.
De CEC (sommigen zeggen kek) - de cation exchange capacity - is een bodemeigenschap die aangeeft hoeveel voedingsstoffen een bodem vast kan houden. Metselzand heeft bijvoorbeeld net als glaswol een CEC van 0. Dat betekent dat meststoffen die aan zo’n medium toegediend worden bij de eerste regenbui of watergift uitspoelen. Kleimineralen hebben een hoge CEC, die kan oplopen tot 1000 meq/kg. Het belang van de CEC wordt door BLGG zo hoog ingeschat dat deze instantie bij een kaartje van bodemvruchtbaarheid in Nederland als enige maat neemt.
'Kattenbakkorrels' voor de boer
Daarom is op zandgronden organische stof (OS) zo belangrijk omdat OS op deze gronden de basis is van de CEC. Met als verschil tussen OS en gesteentemelen dat de eerste zoveel sneller wordt afgebroken dat de boer jaarlijks organisch materiaal moet aanvoeren.
Een belangrijke eigenschap van bentoliet en zeoliet is dat beide zowel water als voedingsstoffen vasthouden. Bij bentoliet wordt daar dankbaar gebruik van gemaakt door ze als kattenbakkorrel te gebruiken en het wordt zelfs in zakjes verpakt als droogmiddel bij onder meer electrische appratuur. De CEC van beide gesteentemelen is hoog en wordt in tegenstelling tot OS niet afgebroken.
Wat dit allemaal betekent?
Een boer die een goede keus maakt, haalt met gesteentemelen een combinatie van sporenelementen, extra CEC en zuurbindende waarde in huis die extra vocht vasthoudt. Het kost tweemaal zoveel als kalk, maar je krijgt er meer voor. Ik ga die ‘kattenbakkorrels’ eens proberen voor boerengebruik en laat weten of het me bevalt.
Fotocredits: Maanlandschap, Conanil
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Ja, we willen grootschalig Magnesium-Carbonaat en Silica gaan maken. Maar ik ben niet zo bang dat de markt overspoeld wordt. Dit om de volgende redenen:
De markt is erg groot. We richten ons vooral op bulktoepasssingen. B.v. toevoeging aan beton, zodat deze een hogere pakkingsdichtheid krijgt (en hierdoor minder last heeft van Sulfaat en chrloride aantasting) en b.v. als vervanging van PCC (Precipitated Calcium-Carbonaat) in papier. Deze markten zijn beide >> 100kton/jaar.
Daarnaast zal door een lagere prijs t.z.t. meer toepassingen in beeld komen.
Maar jullie hebben gelijk, we kunnen wel wat support gebruiken. Nu is de "marsroute" toch vooral CCS en dan ook nog CO2 injectie om meer gas of olie te kunnen winnen.
Leuk forum trouwen,
Pol Knops
Mario, ik heb in het verleden kilo's silica volgens dit procedee gemaakt en rondgestuurd voor testen naar MEBIN, Gouda Vuurvast, Plibrico etc..... Ook AKZO heeft het al in rubber uitgetest. Het is ongelofelijk moeilijk om silica te produceren met eigenschappen die in die toepassingen gebruikt kunnen worden. Daarnaast praten we over "echt" grote hoeveelheden. Te groot voor de bulkmarkt. Nano toepassingen zijn zoals het woord als zegt nano.... te moeilijk om in grote hoeveelheden te maken. Het scheiden van MgCO3 en H4SiO4 is een zware dobber.
Reken maar uit voor een centrale: elke olivijn legt twee CO2 vast, dat is 2 kg olivijn per 1 kg CO2, dat is 800 gram silica per kg CO2. Waar wil je heen met zulke hoeveelheden?
Wat betreft struviet, dat werkt heel goed in aanvulling op steenmeel vanwege N en P dat minder in steenmeel zit. Ik heb die combi op voetbalvelden toegepast met zeer tevreden gezichten. Helaas wordt het NL slecht vermarkt en verdwijnt het dump naar Dld.
De magnesium is in dit struviet geval minder belangrijk. Met Mg moet je uitkijken dat je de balans in de bodem niet verstoord. Er is meestal een tekort maar ga je met olivijn aan de gang dan moet je automatisch andere nutriënten ook in silicaatvorm toevoegen. Het beste een goede basalt nemen, daar zit het meeste al in.
Huib, over hoeveel ton magnesium hebben we het ongeveer in jouw voorbeeld?
Magnesium is overigens een veelzijdig goedje begrijp ik na wat rondzoeken.
Zo wordt na toevoegen van Mg aan rioolslib fosfaat en ammoniak gevangen in het kristal struviet, dat daarna weer gescheiden wordt.
"De struviet kan ook op het land gestrooid worden. Het is mooi spul want het laat de fosfaat langzaam in 8 - 9 maanden los. Zo wordt de waterzuivering een grondstoffenreservoir. "
Verder lees ik uit 2000 een wetenschapswinkelscriptie over een mogelijk bedrijvencluster rond een te bouwen magnesiumproduktie fabriek.
( google wereldproductie magnesium prijs )
En over een TNO bezoek aan China in 2005 over het doorbreken van commerciële Mg toepassingen.
Ik weet niet hoe het hier verder allemaal mee staat, zal er verder naar kijken.
En wat het overspoelen van silica markt betreft hier op bulkgids.nl lees ik uit 2015 over een uitbreiding van PPG in Delfzijl van hun silica produktie capaciteit wegens de verwachte vraaggroei naar silica produkten. Wordt zowel in moderne autobanden gebruikt als in asfaltbeton.
Zijn alle kansen op multifunctionaliteit van de reactortoepassing al bekeken?
En hoe zou het afgelopen zijn met de MIT subsidie voor de duurzame produktie van nano silica uit olivijn?
Het gaat per slot over steenmeel, en dat vinden we 'kek', lang niet gek..
Mario, ik ken de man hierachter Pol Knops heel goed en trek regelmatig met hem op. Het is een prachtige techniek die veel toepassing zou kunnen vinden als de reactor multifunctioneel ingezet zou kunnen worden.
Als je per toepassing gaat rekenen kom je de problemen tegen. Als je bijv 1 kolencentrale in NL CO2 neutraal zou willen maken met olivijn zou je zo veel silica en magnesium produceren dat de EU markt volkomen overspoeld wordt. Je moet de denkwijze dus omkeren: kan ik een mooi product maken en leg ik daarbij CO2 vast. Dan wordt de totale vastlegging al een stuk minder en haken politici en lobbyisten af. Je moet namelijk wel in 1 keer het CO2 probleem oplossen, anders is het niet interessant.
Vrijwel alle processen die je in de GPV zou kunnen uitvoeren zijn CO2 vriendelijke simpelweg omdat je geen water meer hoeft te verbranden.
Huig, ik heb het idee dat de ideeën achter innovationconcepts.EU wel wat lobby kunnen gebruiken en wellicht pokitieke steun verdienen. Het blijkt voor politici en beleidsmakers een nogal moeilijk te beoordelen en doorgronden materie. Zonder een bijgeleverde onderbouwing en rekensommen van een machtige lobby zal weinig besloten worden.
Vanuit CO2 problematiek gezien is elke aanvullende cq overbruggende kennis mogelijk essentieel om het momentum voor milieuherstellende maatregelen voldoende te vergroten..
Ik zou dan ook graag willen weten wat realisatie van dergelijke techniek in de weg staat. Wordt het ergens tegengehouden of voldoet het domweg helaas niet?