Symbolisch gooide Van Veldhoven ‘eindelijk’ het eerste kleine plastic flesjes in de statiegeldmachine en - na een klein haperingetje - kreeg ze een bonnetje van €0,15.

Dat ‘eindelijk’ duidt op het jarenlange gesteggel voordat de wetgeving er daadwerkelijk kwam. Aan de ene kant van de tafel lagen stapels rapporten met de voors en aan de andere kant stapels met de tegens. De discussie over het wel of niet invoeren van statiegeld verloor het zicht op het doel. Met die woorden verklaart staatssecretaris Van Veldhoven het stroperige proces. Nederland moest schoner worden, maar verloor zich in wellus-/nietussen en een berg papier.

Nederland verbruikt zo’n 900 miljoen kleine plastic flesjes per jaar. Een deel daarvan - zo’n 100 miljoen verpakkingen, 4 vuilniswagens per dag - belandt niet bij het afval, maar in de natuur.

Dat moest veranderen. Het maakte de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat niet uit of dat via een statiegeldsysteem of een ander systeem zou worden bereikt. Ondanks het geld dat de industrie stak in campagnes, werkte sturen op gedrag niet voldoende. Daarom kwam er uiteindelijk toch een statiegeldsysteem.

Yes we did it!
De Statiegeldalliantie zette de uitdaging bij het grote publiek op de kaart en liet bedrijven, gemeentes en organisaties hun krachten bundelen. In 2017 startte de Vlaams-Nederlandse alliantie met 19 organisaties. Ondertussen telt de Statiegeldalliantie meer dan 1.100 partners. Individueel konden ze nog amper een klein potje breken, maar samen wisten ze de druk op te voeren. Ze zijn dan ook blij met het resultaat.

Ook consumenten vinden statiegeld op kleine flesjes een goed idee om zwerfvuil aan te pakken, zegt directeur Sandra Molenaar van de Consumentenbond, 4 op de 5 Nederlanders is voor de invoering.

Staatssecretaris Stientje van Veldhoven gooit plastic flesje in statiegeldmachine

Overgangsfase
Je kunt nog wel een tijdje flesjes zonder statiegeld kopen. De verplichting geldt vanaf 1 juli voor producenten en importeurs van water en frisdranken die aan winkels leveren. Maar detaillisten mogen hun voorraden flesjes zonder statiegeld nog opmaken.

Vanaf vandaag kun je wel al je kleine plastic flesjes met een logo in de statiegeldmachines van alle supermarkten en op grotere treinstations gooien. Dat geldt dus ook voor dat flesje uit het tankstation of van een supermarkt. Op stations wordt het statiegeld direct op je rekening gestort. Tankstations en locaties als sportverenigingen gaan ook flesjes innemen. Zonder machine. Een kassamedewerker scant de streepjescode.

Denk je te kunnen cashen met een stapel bewaarde oude flesjes, dan kom je van een koude kermis thuis. Alleen op flesjes met een statiegeldcode zit statiegeld. Machines herkennen de streepjescode.


De waarde van afval groeit
Booming business
Het statiegeldsysteem kost bedrijven geld. Ze sputterden daarom lang tegen. Producenten dragen zelf per flesje 1,6 cent bij. Zo dragen ook niet ingeleverde flesjes een deel van de kosten. Niet-commerciële sportclubs mogen het statiegeld zelf houden en besteden binnen de club of aan het goede doel. Kosten die supermarkten maakten, krijgen of kregen ze terug, schrijft Logistiek.nl.

Naast Statiegeld Nederland is ook plastic recyclingbedrijf Morssinkhof in Zeewolde er klaar voor, zegt het bedrijf. Dat er nu statiegeld op kleine flesjes zit, vindt het "echt een grote winst" omdat het op de lange termijn een betere concurrentiepositie oplevert ten opzichte van virgin plastic. Dat zijn verpakkingen gemaakt van nieuwe grondstoffen, zoals aardolie. Voor recyclefabrieken is de waardering van flesjes met statiegeld dan ook een goede business. De emotionele waarde van afval groeit en consumenten reserveren er geld voor via het statiegeldsysteem.

Blikjes
In andere landen helpt de maatregel om zwerfvuil te voorkomen. De verwachting is dat dit in Nederland ook het geval zal zijn, zeker omdat we het statiegeldsysteem al gewend zijn. We kunnen al 14,5 jaar grote PET flessen inleveren. CE Delft berekende in 2017 dat statiegeld consumenten zal motiveren om 70%-90% van de flesjes in te leveren. Eind volgend jaar volgt de volgende stap, statiegeld op blikjes. De wetgeving daarvoor is al klaar. Duitsland voerde dat recent al in en daar steeg het recyclingpercentage voor aluminium drankblikjes tot 99,3% en dat van stalen blikjes tot 99,7%. Helaas vertegenwoordigen blikjes maar 0,03% van de hoeveelheid zwerfvuil.

Het werk van de Statiegeldalliantie zit er nog niet op. In België moet de druk nog worden opgevoerd om snel het Nederlandse voorbeeld te volgen.
Fotocredits: Annika de Jong voor FL Media
Dit artikel afdrukken