‘Vanaf 2030 gaan oerbossen CO2 uitstoten in plaats van opnemen’

Al langer wordt vermoed dat de opslag van CO₂ door oerwouden afneemt. Een onderzoek dat werd uitgevoerd onder leiding van de Universiteit van Leeds laat nu zien dat tropische wouden zich tot bron van CO₂-emissies in plaats van CO₂-opslag ontwikkelen. Die gedachte staat haaks op het vertrouwen dat het grote publiek heeft in de rol van bomen om de effecten van klimaatverandering te beperken.

Onderzoekers bekeken de groei- en sterftegegevens van bomen in tropische oerbossen over de afgelopen drie decennia in Afrika en de Amazone. Daaruit concluderen ze dat de opname van koolstof door de bossen een top bereikte in de jaren negentig om vervolgens af te nemen. Dat blijkt in het Amazone-gebied sneller te gaan dan in het relatief stabiele Afrika.

Knack sprak met hoofdauteur Wannes Hubau. Volgens hem kwamen de onderzoekers tot nieuw begrip van de veranderende dynamiek in de bossen door gegevens te vergelijken uit Afrika en het Amazonegebied ten aanzien van het opgeslagen CO₂-gehalte, de temperatuur, droogte en de boomgroei.

Hubau zegt dat extra CO₂ de boomgroei aanvankelijk stimuleerde. Over een periode van jaren zag zijn team die stimulans afnemen als gevolg van stijgende temperaturen en droogtes, factoren die de groei vertragen en boomsterfte veroorzaken zodat de in het levende hout opgeslagen CO₂ weer vrij beschikbaar komt.

Zijn onderzoeksgroep bouwde modellen die een langdurige achteruitgang in de Afrikaanse wouden en een blijvende verzwakking van de opslag van CO₂ in het Amazone-gebied voorspellen. Hubau en zijn onderzoekers denken dat de oerbossen medio 2030 van een CO₂-opslag zullen omslaan in een emissiebron als gevolg van stervende bomen.

Het is niet zo dat de oerbossen ophouden CO₂ op te slaan. Ze geven die alleen snel weer vrij door dood te gaan omdat ze steeds minder aan het nieuwe klimaat en de veranderende hydrologie zijn aangepast

Dat volgt uit berekeningen van hun modellen die laten zien dat de netto-opname van CO₂ door bossen omslaat in een netto-emissie omdat bomen worden aangetast door het klimaat. Het is niet zo dat de oerbossen ophouden CO₂ op te slaan. Ze geven die alleen snel weer vrij door dood te gaan omdat ze niet langer aan het klimaat en de veranderende hydrologie zijn aangepast.

In de jaren 1990 legden tropische oerbossen nog ongeveer 46 miljard ton CO₂ uit de atmosfeer vast, maar in de jaren 2010 was dat nog maar 25 miljard ton. Die bijna-halvering staat gelijk aan de som van 10 jaar uitstoot in het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Frankrijk en Canada.

De onderzoekers rekenen voor dat tropische oerbossen tot in de jaren '90 van de vorige eeuw ongeveer 17% opnamen van de door de mens veroorzaakte koolstofuitstoot door verbranding van fossiele energiebronnen. Inmiddels zou dat percentage gedaald zijn tot 6%. De oerbossen verloren ongeveer een vijfde van hun areaal, terwijl tegelijk de uitstoot van kooldioxide met bijna de helft steeg.

Simon Lewis, hoogleraar aan de Universiteit van Leeds, zegt naar aanleiding van het onderzoek: "Een grote zorg voor de toekomst van de mensheid is wanneer de koolstofcyclusfeedback echt van start gaat, waarbij de natuur overschakelt van vertragende klimaatverandering naar versnelling."