Al dat gepoets in moderne gezinnen, gehuisvest in steriele nieuwbouw, het dagelijkse douchen, steeds maar handen wassen, vloeren schrobben, zouden de microben doden die nodig zijn voor de ontwikkeling van het immuunsysteem van het kind. Het in contact komen met allerlei soorten microbiologisch leven, ook (milde) pathogenen, werd juist noodzakelijk geacht voor het opbouwen van de afweer tegen infectieziekten en allergieën. Dat heet de hygiëne-hypothese en bijna iedereen gelooft erin.

Geëvolueerd
Vooral het veelvuldig voorkomen van alle mogelijke allergieën tegenwoordig wordt geweten aan de schoonmaakwoede en smetvrees. Het is een aantrekkelijke theorie, gebaseerd op het idee dat de natuur heus wel weet wat goed is. We zijn immers gedurende miljoenen jaren samen met allerlei microbiologisch leven geëvolueerd. Kijk naar de symbiose tussen de mens en de darmflora, die kunnen niet zonder elkaar.

In een stellige paper bestrijdt emeritus hoogleraar medische microbiologie Graham Rook de hypothese met meerdere argumenten. “Blootstelling aan onze moeders, familieleden, de natuurlijke omgeving en vaccins kan alle microbiële input leveren die we nodig hebben. Deze blootstellingen zijn niet in strijd met intelligent toegepaste hygiëne of schoonmaken,” zegt Rook in een persbulletin.

Onnodig steeds te poetsen zijn vloeren en andere grote oppervlakten in huis. Juist op die grote oppervlakten gaat veel schoonmaakmiddel, en dat dient vermeden te worden
Schoonmaakmiddelen
Rook voert vier argumenten aan. De microben die in het huis voorkomen, zijn niet dezelfde die we nodig hebben voor onze immuniteit. Vaccins doen meer dan bescherming bieden tegen de ziekte waarvoor ze bestemd zijn, ze versterken het hele immuunsysteem. De microben die we nodig hebben, komen voor in de natuurlijke, groene omgeving en daarop heeft huiselijke hygiëne geen vat. Tenslotte is het gevonden verband tussen schoonmaken en in het bijzonder allergieën te wijten aan de ingeademde schoonmaakmiddelen, en niet te danken aan het ontbreken van microben.

Dat laatste is een argument om intelligent schoon te maken. Handen wassen en het reinigen van oppervlakten waar we veel mee in aanraking komen is geboden, zegt Rook. Daarmee beperken we de blootstelling van kinderen aan de chemische stoffen in schoonmaakmiddelen.

Vaccins
Het lijdt geen twijfel dat in rijke landen veel kwalen voorkomen die voor een deel te wijten zijn aan een ontspoorde regulering van de immuniteit. Chronische inflammatoire stoornissen, zoals allergieën, autoimmuniteit en darmontstekingsziekten, zijn toegenomen naarmate een westerse leefstijl dominanter werd. Eenzijdige voeding met weinig nutriënten en vezels draagt ook bij aan de verschraling van het microbioom en daarmee aan de verzwakking van het immuunsysteem. Tegelijkertijd hebben vaccins gezorgd voor de immuniteit die anders door de blootstelling aan pathogenen in een bevolking werd gebracht, maar dan wel ten koste vaak van vele doden. We weten er dankzij corona allemaal inmiddels alles van.

Huishoudtextiel
Maar ook is de kennis over de risico’s van besmetting toegenomen. Rook geeft in zijn paper in detail aan wat wel en wat niet zinvol is om dagelijks te poetsen. Zogenoemde ‘critical control points’ zijn de handen, alles wat met voedsel in aanraking komt, en de schoonmaakspullen die daarmee in aanraking komen. Verder kleding, handdoeken, huishoudtextiel, wasbakken, baden, gootstenen, douches en toiletten. Onnodig steeds te poetsen zijn vloeren en andere grote oppervlakten in huis. Juist op die grote oppervlakten gaat veel schoonmaakmiddel, en dat dient vermeden te worden.

Rook roept met klem op verkeerde informatie over hygiëne in en het schoonmaken van het huis te bestrijden. Volgens hem is het heel goed mogelijk een huis goed schoon te houden (hij noemt dat ook ‘life saving’ zelfs) en de blootstelling van (jonge) kinderen aan nuttige microben te combineren.
Dit artikel afdrukken