1 min
Een bijzonder bericht afgelopen zaterdag in het Agrarisch Dagblad: Antoon Vermeer, voorzitter van de invloedrijke boerenbelangenorganisatie ZLTO is van mening dat de tijd van schaalvergroting in de land- en tuinbouw voorbij is.
Voor het grote publiek een ogenschijnlijk onschuldig bericht. Maar de uitkomst kan veel betekenen voor wat je straks in de supermarkt kunt kopen. ZLTO is bepaald geen klein clubje en al helemaal niet van gisteren. Zo zijn ze bijvoorbeeld eigenaar van bijkans de grootste slachterij-organisatie van Europa, de Vion. Ooit ontstaan vanuit een probleem - de destructie van dode dieren - hebben ze er een kans van gemaakt. Ze hebben de slachterij steeds groter gemaakt om de boeren te kunnen laten opboksen tegen de macht van de grote inkopers, m.n. de supermarkten.
Die politiek was gericht op schaalvergroting. Nu gaan ze voor een kleinere schaal. Kennelijk is er iets scheef gelopen. Los van de Vion, moesten de boerenbedrijven zelf steeds groter worden om steeds goedkoper te kunnen leveren. Aan de supermarkten.
Inmiddels zijn ze tegelijk zó groot en zó weinig rendabel dat ze niet meer over te nemen zijn. Geen bank stapt straks nog in de financiering van een erfopvolging of overname door een andere boer. Dat is de basis voor het standpunt van Vermeer.
Het alternatief is echter wel degelijk dat deze grote boerenbedrijven worden overgenomen door hun grote afnemers, de supermarkten. Wat is daar tegen?
De supermarkten hebben die bedrijven nu de facto ook al in hun macht. Het enige verschil is dat er dan geen zelfstandige boeren meer zijn, maar loonboeren die precies telen wat de supermarkt wil, volgens diens specificaties en op het moment dat die dat wil. Ze werken dan in dienst van Albert Heijn en paar grote tussenhandelaren die nu tenslotte ook al op de aardappelen, tomaten, appels en komkommers zetten dat ze speciaal voor AH geteeld zijn. Daar lijkt Vermeer niet voor.
Verstandige taal, want anders wordt het eten wat de pot schaft, of het nou lekker is en kwaliteit heeft of niet. Want waarom zou het beter moeten zijn dan goed genoeg als er toch geen keus meer is?
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Toch typisch die uitspraak van Vermeer. Schaalverkleining betekent minder financiele armslag. Kleine bedrijven doen er alles aan om meer cash flow te creeren door tweede takken. Maar dat is niet voor iederen weggelegd en je moet er bovenal ook geschikt voor zijn. Grotere bedrijven zijn financieel vaak sterker en kunnen meer financiering hebben omdat de omzet groter is. Potentiele overnemers doen er goed aan om voldoende eigen vermogen op te bouwen (in maatschap) zodat ze in staat zijn om een overname goed te financieren.
Via de voedingsindustrie of vanuit de grootwarenhuizen doet de tendens naar concentratie zich al langer in de landbouwproductie voelen: eerst via contractteelt, daarna via overname van landbouwbedrijven of uitbouw van nieuwe bedrijven, bv. op nieuw ontgonnen gronden.
Het aantal landbouwbedrijven neemt drastisch af, maar ze blijven wel bestaan. Als je de trends doortrekt, zijn er in 2043 nog zo’n 1000 varkens- en pluimveebedrijven. Dat waren er in 1983 bijna zestien keer zoveel. Varkenshouders doen het in dat jaar gemiddeld met 15.900 varkens, waar ze het zestig jaar eerder nog met gemiddeld 280 rooiden.
Zal de weerstand tegen de mega-landbouwbedrijven niet toenemen? De heer VAN BRUCHEM ziet een paradoxale situatie. Mensen willen kleine boerenbedrijven, maar de grootschaligheid wint. Die botsing tussen ethische ideeën en economische realiteit neemt ook op andere gebieden toe. De weerstand tegen het transport van levende dieren zal volgens hem niet afnemen. Maar het kan goed zijn dat de regels versoepeld worden als de EU verder naar het oosten uitbreidt. Bovendien, als de wereldhandelsorganisatie de markt steeds verder openbreekt, zal het volgens hem lastig worden om de huidige waarden te behouden. Tot nu toe werden internationale fora altijd gedomineerd door het Westen. Dat zullen steeds meer landen als India, China en Brazilië worden.
Ik schreef het al, afgelope nvrijdag, dat voeding gee nthema was bij de federale verkiezingen in België. Zo'n bericht wordt natuurlijk weinig opgepikt op Foodlog (althans lokt weinig reacties uit), maar het is wel bangelijk.