Hieronder reageren we per passage op de reactie die RTL vandaag op Foodlog publiceerde.
Over de aard van de afwijkingen (door RTL overtredingen genoemd) is voorafgaand aan de publicatie van 7 mei uitgebreid met RTL informatie gewisseld, onder meer over bedrijf 75. Ten aanzien van dit bedrijf hebben wij op vragen van RTL toegelicht dat dit bedrijf wat betreft de dieren nog in omschakeling was, en dat de omschakelingsperiode is verlengd. De omschakelingstermijn is ‘bevroren’ tot het moment dat de afwijkingen waren opgelost. RTL had dus kunnen weten dat dit een omschakelingsbedrijf betrof en dus geen certificaat had om in te trekken. Bovendien werden door dit in omschakeling zijnde bedrijf slechts enkele producten ten onrechte als biologisch verkocht. Met dit voorbeeld kan RTL dus niet onderbouwen dat honderden producten onterecht als biologisch zijn verkocht.
RTL: “RTL Nieuws benadrukt dat het onderzoek is gebaseerd op ruim 1500 rapporten, tientallen gesprekken met woordvoerders vanuit de biologische sector, zeer ervaren voedingsdeskundigen, politici, deskundigen vanuit de Europese Unie, biologische boeren en toezichthouder Skal zelf. Er is hoor en wederhoor bij alle betrokken partijen toegepast.”
Wij hebben ook wederhoor gegeven aan RTL. Bijvoorbeeld op 3 april berichtten wij de redactie het volgende:
"We hebben van onze geregistreerde bio-ondernemers het signaal ontvangen, dat u als redactie van RTL heeft kunnen vaststellen dat enkele honderden biologische bedrijven aantoonbaar niet-biologische producten hebben verkocht als bio producten.
Als toezichthouder zijn wij uitermate scherp op dergelijke signalen van wie dan ook. Kunt u dit signaal bevestigen? En zo ja, zou u ons kunnen inlichten over welke bedrijven en producten het gaat zodat wij hierop als toezichthouder kunnen acteren?
Indien RTL tot bovenstaande conclusie komt op basis van de informatie die via Skal is verstrekt dan willen wij u er graag op wijzen dat er een verschil is tussen een opinie over ons toezicht/ onze sanctiesystematiek en de claim dat er aantoonbaar niet-biologische producten zijn verkocht als biologisch.
Daarnaast wil ik graag meegeven dat het versturen van dergelijke e-mails aan geregistreerden voor veel onrust zorgt. Mocht de claim alleen voortkomen uit de gedeelde documenten en dus uw opinie zijn over ons toezicht, dan vinden wij deze door RTL gehanteerde werkwijze zeer onjuist. We roepen u dan ook op hiermee te stoppen."
RTL: “De biologische boeren die in de rapporten staan, zijn anoniem, wij hebben ze daarom niet individueel om een reactie kunnen vragen. RTL Nieuws heeft Skal wel om deze informatie gevraagd, maar niet gekregen.”
Skal heeft deze informatie niet gedeeld op basis van de WOB, AVG en de ingediende zienswijzen van betrokken geregistreerden, zoals we onderbouwd hebben in ons besluit op het Wob-verzoek van RTL. Deze kan bij Skal opgevraagd worden.
RTL: "Voor ons onderzoek hebben wij gekeken naar overtredingen die betrekking hebben op het biologisch proces. Administratieve overtredingen, zoals ontbrekende pakbonnen zijn daarom buiten beschouwing gelaten.”
Dat is onjuist, bijvoorbeeld bij de afwijking preventief gebruik van medicatie gaat het vaak over het feit dat het recept van de dierenarts ontbreekt en niet het feit dat de medicatie niet toegediend had mogen worden. Zo zijn meerdere van de door RTL genoemde afwijkingen geen afwijkingen op productniveau maar op administratief niveau.
RTL: "Een voorbeeld van overtredingen die we noemen is boerderij 75. Hierin staat dat de boer biologisch varkensvlees verkocht, terwijl dat niet was toegestaan. De inspecteur komt nog 2 keer langs. Beide keren wordt het vlees, tegen de regels in, als biologisch aangeboden voor verkoop. RTL Nieuws publiceert dat het certificaat niet is afgenomen op basis van deze tekst in de handhavingsbrief: ‘U heeft 5 kritieke afwijkingen’ en ‘Bij een volgende kritieke afwijking ben ik wel voornemens over te gaan tot decertificatie van uw gehele bedrijf’. "
Op bedrijf 75 staat de reactie hierboven. Over bedrijf 799 stelt RTL dat “Weer een maand later staan er opnieuw te veel dieren in de stal en is er ook weer te weinig stro. Ook hebben twee kalfjes geen drinkwater. "Omdat dit de derde kritieke afwijking binnen 24 maanden is, had Skal de certificatieovereenkomst kunnen beëindigen. We kiezen ervoor om u een laatste kans te bieden", schrijft Skal. Skal gaat vervolgens niet langs bij het bedrijf, maar vraagt het bedrijf telefonisch en schriftelijk of de problemen zijn opgelost”.
Dit is feitelijk onjuist op basis van de informatie in de documenten die RTL van ons heeft ontvangen. Tijdens de opschortingsperiode is dat bedrijf twee keer bezocht, op 25 januari 2018 en 22 mei 2018, en op basis van de bevindingen in de laatste inspectie is de opschorting opgeheven. Daarnaast verzuimt RTL met het publiek te delen, dat tijdens opschorting het bedrijf de producten niet als biologisch mag afzetten. Door deze onjuiste en onvolledige weergave van de feiten ontstaat het beeld dat de producten van dit bedrijf in de handel zijn gebleven.
RTL: "Ook wordt in onze berichtgeving kritiek geuit op het sanctiebeleid van Skal. Het gaat hier om handhaving, niet om de controles zelf. De minister erkent dat de sancties beter benut kunnen worden. Daarbij heeft Skal zelf in een reactie laten weten open te staan voor suggesties van consumentenorganisaties over het handhavingsbeleid."
Skal is permanent in nauw overleg met LNV en de biologische sector over verbeteringen in het toezicht op de biologische sector. In een evaluatie in opdracht van het ministerie is geconstateerd dat Skal met een ruime voldoende functioneert terwijl er ook verbeterpunten zijn op het gebied van samenwerking met de NVWA. Aanbevelingen zijn gedaan door de rapporteurs, niet door de minister. Op basis daarvan worden ook consumentenorganisaties bij het definiëren van mogelijke verbeteringen betrokken.
RTL: "Zoals bij al onze onderzoeken is het journalistieke proces leidend."
Skal is steeds transparant en duidelijk naar RTL geweest in de beantwoording van hun vragen en de informatieverzoeken. Helaas weigerde RTL ons inzage in hun publicaties vooraf, ook weigerde men onjuistheden in de citaten van de directeur te corrigeren. Bovendien vindt RTL, aanvankelijk zelfs onder dreiging met juridische stappen, dat wij ons standpunt dat het beeld dat RTL schetst onjuist en onvolledig is, moeten intrekken.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
In mijn aanvankelijke stukje over de beschuldigingen van RTL aan het adres schreef ik dat Skal beslist niet verweten kan worden niet op details te letten.
Ik ontving vandaag een mail, waaruit die 'pietluttigheid' mag blijken. Skal wijst me op het feit dat onze kop op de EEN (onze voorpagina, waarmee we de koppen elders op de site ankeilen) niet helemaal correct is. Onze koppenmaker schreef: "RTL dreigde met rechtzaak als Skal op onjuistheden in RTL-berichtgeving zou wijzen".
Skal schrijft me: RTL vindt dat wij in onze reactie onvoldoende hebben onderbouwd dat de berichtgeving van RTL onjuist is en daarom vindt Yoeri Vugts van RTL dat wij ons bericht aan moeten passen. Doen we dat niet dan werd er gedreigd met juridische stappen.
Maar dat komt niet helemaal overeen met jullie kop: "RTL dreigde met rechtszaak als Skal op onjuistheden in RTL-berichtgeving zou wijzen".
Misschien zou wijzigen in "RTL dreigde met rechtszaak als Skal haar berichtgeving over onjuistheden RTL niet zou aanpassen" beter zijn.
Wij besloten dat advies niet op te volgen en vallen niet onder de controle van Skal. De zaak is meer dan helder: een journalist dreigt zijn slachtoffer met een proces over fouten die hij zelf heeft veroorzaakt en waar hij door het slachtoffer voor is gewaarschuwd.
Hoewel Jopie Duijnhouwer in de eerste draad al wees op de analyse van Bionext, hebben we het er in de drie teksten die het dossier hier reeds heeft, nog nauwelijks over gehad. Daar staat, samengevat, in te lezen: het dossier dat RTL las bevat veel administratieve fouten, integriteitsfouten door de fipronilaffaire, beginnersfouten door groei van de sector en een aantal reële dierenwelzijnszaken.
Ik neem hier de analyse van Bionext hieronder over:
Biologisch in Nederland
In 2018 waren er 5.046 biologische bedrijven, waarvan 2.010 landbouwbedrijven. De biologische keten groeit hard. Sinds 2011 is de biologische sector met 48% gegroeid. Dat vraagt om nóg scherper toezicht en handhaving. Van de 2.010 biologische landbouwbedrijven heeft RTL Nieuws 207 dossiers uitgelicht, reden dat zij spreken van 1 op de 10.
Analyse dossiers
Na het inzien van de dossiers komen we tot de conclusie dat het probleem genuanceerder ligt dan wordt geschetst. Om het in ons perspectief te plaatsen:
1. In 64 gevallen gaat het om Fipronil-dossiers, het gebruik van een niet-toegestaan schoonmaakmiddel, die allemaal zijn afgehandeld, hersteld of bestraft. De eieren van deze bedrijven zijn destijds (zomer 2018) uit de markt gehaald.
2. Ondanks dat RTL meldt dat het in deze dossiers geen administratieve fouten betreft, blijkt dat het in bijna een derde van de gevallen wel om een administratieve fout gaat, zoals een ontbrekende bon of het niet kunnen aantonen dat iets biologisch is.
3. Een groot gedeelte betreft input vanuit de gangbare sector, waar een boer gebruik van maakt. Een deel hiervan zijn beginnersfouten, die allemaal hersteld zijn. Overigens is het niet zo dat er automatisch niet-biologische middelen (voer, mest, gewasmiddelen of zaad) wordt gebruikt, maar dat het niet altijd aantoonbaar is dat het om biologische producten gaat.
4. Tot slot, de kleinste categorie betreft dierenwelzijn (40 bedrijven), waarbij het onder meer gevallen betreft over het hekwerk en de beplanting die niet goed is. Ongeveer de helft van deze gevallen (10%) betreft dierenleed, waarbij het gaat om te weinig strooisel of een te hoge bezettingsgraad.
Deze 10%, die wat ons betreft niet getolereerd mag worden in onze sector, vraagt om strengere maatregelen. Toch heeft Skal er in deze gevallen voor gekozen om gebruik te maken van de ruimte voor herstel in de biologische wetgeving, waarbij alle incidenten zijn hersteld. In vier gevallen is Skal overgegaan tot het intrekken van het certificaat. Gevallen waarbij de context een grote rol zal spelen in de keuze tot wel of niet decertificeren, die wat ons betreft die individuele aanpak verdienen.
En nu?
Als de publicatie van vandaag één ding duidelijk maakt, dan is het dat de snel groeiende biologische sector extra aandacht moet besteden aan scherpe controles, begeleiding van nieuwe biologische boeren en we toe moeten naar meer transparantie in de keten. Wij juichen het toe als de toezichthouder in de sector de ruimte neemt die de wetgeving biedt om snel bestraffend op te treden wanneer bijvoorbeeld dierenwelzijn in het geding is. En daar waar de wetgeving die ruimte nog niet biedt, denken we graag mee over passende aanvullende maatregelen.
Daarnaast zien wij het als onze dringende taak om beginnende bio-boeren en boeren die de omschakeling van ‘gangbaar’ naar bio maken, sneller en beter mee te laten doen. Het aantal gemaakte fouten, ook de vele kleine foutjes, moet naar beneden. Dat kan bijvoorbeeld met het versterken van onze Bio Academy, waar we komende tijd intensiever mee aan de slag zullen gaan.
Tot slot zouden ook nieuwe vormen van transparantie in de keten helpen om het aantal fouten te verminderen. Immers, als je biologische producten in de winkel koopt, moet je de winkelier kunnen vertrouwen dat hij weet wat zich in de keten afspeelt.
ter vergelijk:
Gaia gaat met “kippenbillen bloot” en excuseert zich bij Poule & Poulette na foute undercoverbeelden, In de Gazet van Antwerpen.
@6 John van Kessel: ventileren moet u in de stal doen.
Controle instantie(s), en al helemaal, als ze een van staatswege verleende monopolie-positie hebben, zowel als massa-media luisteren enkel naar de door de rechter toegewezen schadeclaims. Ook voor negatieve publiciteit wil men wel eens eerst nadenken, dan informatie controleren en daarna pas praten/publiceren.
@5 Jack van Messel : Juist. En niet wachten tot het over 4 generaties opgespaarde familiekapitaal op is als in de fipronil-affaire, maar NU, want het consumenten- en inkopersvertrouwen heeft een spoedeisend karakter, dus een kort geding. Start vandaag nog met een crowdfunding voor de kosten, want € 10.000 voor de advocaat heeft u al snel bereikt. Alleen dat al zal als nieuws worden opgepakt en als eerste correctie werken.
Overigens, NIET namens één of enkele belanghebbenden, doch namens de hele BIO sector. Anders een grote kans, dat de rechter een vordering afwijst. En neem dan ook gelijk de pietluttigheid van de certificeerder mee, door te relateren aan de EU wetgeving en NIET de interpretatie van de auditor. Denk aan de eigen toekomst van de hele sector.
Een vos is nog nooit teruggedeinsd voor 10.000 alle richtingen uitschuivende kippen, doch 10 fanatiek aanvallende hanen zorgen ervoor, dat de vos voortaan met een hele grote boog om dat kippenhok loopt.
Waarom heeft Bio een plaats gekregen ? Vlg mij, omdat een deel van de consumenten bereid zijn iets meer te betalen voor producten van een boer, die dieren- en land-welzijn een hogere waarde toekent, bereid is zonder pesticides en kunstmest te werken, maar NIET omdat alle "vinkjes" op alle formulieren op de juiste plaats gezet zijn, Skal ( of was het SKAL) correct geschreven is, of de maat van het EU biologo exact correct is weergegeven.
het is toch wel fijn om te weten dat er zowel bij bio als niet bio fouten gemaakt worden die herstelbaar zijn ZONDER gevaar voor de volksgezondheid. Dat zowel bio als niet bio boeren af en toe kruisje verkeerd zetten. Vaak zijn dat ook de boeren die liever op het land of met de dieren bezig zijn en niet zo thuis zijn in de papierwinkel. Als er iets zorgelijk is mag het dat laatste wel zijn. Vakmensen die kunnen lezen en schrijven met gewassen en dieren verlaten de sector omdat de papieren druk te hoog wordt.
waar controle instanties die nuanceringen hanteren mag dat ook wel geventileerd worden naar de media.