Eind mei 2018 lanceerde de Europese Commissie een voorstel voor het GLB dat van kracht wordt voor de periode 2021-2027. Dit voorstel biedt lidstaten meer ruimte om gericht te werken aan verduurzaming en hun eigen regionale doelen. Met een Nationaal Strategisch Plan moeten de lidstaten aangeven hoe ze die specifieke invulling willen geven.

Op verzoek van minister Carola Schouten staan in het advies 'Europees landbouwbeleid: inzetten op kringlooplandbouw' twee vragen centraal:
- Hoe kunnen GLB-middelen zo worden besteed dat de overgang naar kringlooplandbouw ondersteund wordt?
- Welke nationale strategie is nodig om de middelen uit het GLB zoveel mogelijk te laten bijdragen aan het bereiken van doelen voor klimaat, bodem, biodiversiteit, milieu en landschap?

Voorafgaand aan de publicatie van het advies spraken we met Krijn Poppe, lid van de Raad en landbouweconoom aan de WUR. In het advies toont de Rli zich voorstander van een verschuiving van gelden van zogeheten pijler 1-gelden (rechtstreekse betalingen per hectare, inkomenssteun) naar de ecoregelingen (ook in pijler 1) en naar pijler 2-gelden (middelen die bestemd zijn voor de leefbaarheid van het platteland).

Poppe zou graag van de lezers van Foodlog willen weten hoe zij denken over de door de Rli voorgestane verschuiving. Moet Nederland inzetten op ecoregelingen - zeg maar alle boeren een beetje duurzamer laten werken door algemene regelingen - of juist een selecte groep boeren voor hogere bedragen heel natuurvriendelijk laten boeren via contracten in pijler 2?

FL: De Rli wil een overheveling van budget uit de eerste naar de tweede pijler van het GLB om de bezuiniging van 15% op die eerste pijler te compenseren. Zal de Nederlandse landbouwkoepel LTO niet gaan proberen dat te verhinderen? LTO is er immers voor al zijn leden en niet alleen voor een selecte groep die in aanmerking komt voor toeslagen uit de tweede pijler.
Krijn Poppe: "Dat zou je LTO moeten vragen, daar doe ik als Rli geen uitspraak over. Maar een van onze argumenten om kringlooplandbouw vooral via ecoregelingen vorm te geven, is wel dat je veel boeren mee moet krijgen om stappen te zetten in kringlooplandbouw en het dus in pijler 1 moet. Die overheveling is €13 miljoen om het gelijk te houden en eventueel nog wat meer, maar dat is een maar een heel klein deel van pijler 1-gelden."

De overheveling zal de Nederlandse overheid meer geld gaan kosten omdat daarvoor cofinanciering nodig is. Is het kabinet daartoe bereid, ook gelet op de recente uitspraken van minister Hoekstra dat er meer geld moet naar technologie en minder naar de landbouw?
"Dat zullen we zien, maar de minister heeft eerder in de Kamer ook al gezegd dat een deel van de kringlooplandbouw in pijler 2 moet plaats vinden. En in sommige situaties leidt overheveling niet tot meer co-financieringseisen."

Uit de tweede pijler wordt nu het agrarisch natuurbeheer gefinancierd. Dat blijft wat jullie betreft zo. Blijft er dan genoeg geld over voor innovaties?
"Ja, want die worden nu ook al gefinancierd in pijler 2. Maar er is in ons advies de ruimte om meer over te hevelen als dat nodig is."

De huidige hectaretoeslagen hebben de inkomensverschillen in de landbouw groter gemaakt, want hoe meer grond, hoe meer toeslagen. Zal jullie advies daar wat aan doen?
"In ieder geval kunnen de ecoregelingen zoals wij voorstellen minder de-nivellerend zijn dan de inkomenssteun. Omdat boeren er een prestatie voor leveren. Voor die eco-regelingen zien we ook geen reden voor aftopping van de bedragen bij grote bedrijven, want het is een beloning voor prestaties."

Als het systeem wordt vastgesteld door de overheid, kan het dan niet gaan wringen met private puntensystemen, zoals de Biodiversiteitsmonitor die al door de zuivel wordt ingevoerd?
"Ons voorstel is dat het juist samen met die partijen wordt ontwikkeld en door iedereen wordt gebruikt. Dat wringt dus niet. Maar de overheid moet het uiteindelijk wel vaststellen als zijnde een basis om vele honderden miljoenen aan bedrijven toe te delen. Dat kan niet als een private partij zo maar zonder overleg dat systeem kan aanpassen."

De ecoregelingen in de eerste pijler voorzien in betalingen op jaarbasis. Met zo veel onzekerheid gaan boeren daar toch niet op investeren?
"Juist daarom stellen we een koppeling voor met duurzaamheidsschema’s van voedingsmiddelenbedrijven of terreinbeherende organisaties of ngo’s of collectieven. Die zet je niet voor een jaar op, maar lopen veel langer. Dat biedt extra zekerheid als een boer ook wat zwaardere maatregelen wil nemen. En vanuit die duurzaamheidschema’s kan er ook geld bijgelegd worden omdat de voedingsmiddelenbedrijven de segmenten in de markt kunnen aanboren die wat willen betalen voor een duurzamer product."

De volgende fase van het GLB duurt 7 jaar. Het is niet uitgesloten dat de EU daarna het mes zet in het GLB budget. Houdt jullie advies daar rekening mee?
"Ja, zie de passage aan het eind van de toelichting op het advies. Het is een extra argument om over te schakelen op een systeem waarin boeren worden beloond voor verduurzaming en publieke diensten in ecoregelingen uit de 2e pijler en niet vanuit basisinkomenssteun."

Infographic Europees landbouwbeleid voor kringlooplandbouw
Infographic advies Rli
Dit artikel afdrukken