Opinie Reclame vervangt warenwet

Eerder dit jaar kwam Milieucentraal met een advies aan de overheid en het Nederlandse publiek: koop deze elf keurmerken en draai de rest de nek om.

Omdat de consument door de bomen van het woud aan private duurzaamheidskeurmerken het bos niet meer zou zien, trok Milieucentraal er op verzoek van onze regering een stel voor. Dat is een bijzondere ontwikkeling. Private organisaties krijgen de rol van overheden en handhavers om normen te bepalen waaraan productie minimaal moet voldoen. Volgens de parlementaire democratie hoort de stem van het volk daarover te gaan, maar dat is niet meer zo. Waarom is onduidelijk.

Ze nemen dus echt de rol van de Warenwet over

Meedoen aan een belofte
Private keurmerken beogen al het aanbod te 'verduurzamen'. Ze nemen dus echt de rol van de Warenwet over en kunnen - kennelijk - alles wat ooit onduurzaam was nu duurzaam maken. De NOS meldt dat het hard gaat omdat de vraag groeit. Consumenten zijn overtuigd van duurzaam, weet de nieuwszender. Daarom kopen ze nu wat ze altjjd al kochten, maar dan duurzaam volgens de nieuwe private Warenwet van één van die tien keurmerken dus. Waarom handelaren aan de nieuwe Warenwet willen voldoen, is duidelijk. Wie niet duurzaam is, wordt straks niet meer gekocht. Mensen zijn niet lullig en doen mee met een belofte die alle media, NGO's en keurmerkmarketeers ons dagelijks voorhouden..

Daarom regent het blij nieuws. Alles wordt fairtrade, alles wordt UTZ/Rainforest, alles wordt duurzaam opgevist en alle boerderijdieren worden duurzaam.

Ik blijf met een verontrustende vraag zitten. Als we met z'n allen alles duurzaam kopen en we blijven evenveel kopen, redden we dan de wereld en onze samenleving?

Er is geen keurmerk dat me dat uit kan leggen. Als de wereld voorheen onduurzaam was en nu opeens alles duurzaam gekocht kan worden terwijl ik gewoon door kan gaan met consumeren, dan klopt er iets niet. Duurzaam betekende namelijk gas terugnemen omdat de aarde grenzen kent, er steeds meer mensen komen en vooral miljarden mensen meer gaan delen in de opgebouwde luxe van dat consumeren. Dat wordt dus consuminderen.

Of we wellicht ons leven moeten veranderen, schijnt geen onderwerp van gesprek te hoeven zijn. Toch moeten samenlevingen die zo voor grote veranderingen staan als de onze het daar juist wel over hebben. Op basis van de analyses die in zo'n gesprek gemaakt worden, kun je vervolgens bepalen wat we duurzaam vinden. Nu ligt er een even loze als vage belofte.

Net als merken zijn keurmerken gewoon bedoeld om je iets te laten kopen

'Nu nog makkelijker'
"Het maken van een duurzame keuze in de supermarkt wordt nu nog makkelijker", zegt Milieucentraal. We hoeven ons leven niet te veranderen en het niet te hebben over onze samenleving. We hoeven alleen maar hetzelfde te kopen als voorheen, maar dan met een duurzaam stickertje van een private certificeerder die we maar moeten vertrouwen op zijn duurzaamheidsnormen en de handhaving daarvan.

De uitdaging van duurzaamheid is het verminderen van onze geweldige consumptiedruk. De uitdaging van keurmerken is een heel andere. Ze willen ons zoveel mogelijk producten met een 'betrouwbaar' en betaalbaar keurmerk verkopen. Dat levert de juiste marge op en is commercieel verantwoord. Natuurlijk werkt dat.

Monnik
Van mij hoeft niemand als een monnik te gaan leven, maar commercie verkopen als lekker duurzaam gaat me te ver. Duurzaam gaat over consuminderen en niet over een oneindige stroom gecertificeerde tonijn, blije kip, grasgevoerde melk, duurzaam gekweekte zalm en betaalbare soja zonder GMO én zonder gif. Natuurlijk heeft de aarde grenzen. Keurmerken op alles - de nieuwe private feel good Warenwet - laten ons denken dat de hemel op aarde bestaat. Dat is flauwekul en een klassieke commerciële leugen.

Dit schreef Milieucentraal afgelopen vrijdag:
De fusie van de keurmerken UTZ en Rainforest Alliance is een stap in de goede richting om wegwijs te worden in het woud van keurmerken. De eerste resultaten van de ordening die voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal vorig jaar aangebracht in de keurmerken en bedrijfslogo’s voor duurzame voeding zijn daarmee zichtbaar. Als consument hoef je nu nog maar uit 10 topkeurmerken te kiezen op www.keurmerkenwijzer.nl.
Op voedselproducten staan maar liefst meer dan 90 duurzaamheidskeurmerken en –logo’s. Op verzoek van het ministerie van Economische Zaken, bracht Milieu Centraal orde in de keurmerkenchaos en selecteerde 11 topkeurmerken, die hoog scoren op duurzaamheid, transparantie en controle. Het idee achter de ordening was: meer samenwerking tussen keurmerken, hogere ambities en uiteindelijk minder keurmerken om uit te kiezen. “Dat beide topkeurmerken vanaf nu samen optrekken, verdient een dikke pluim. Het maken van een duurzame keuze in de supermarkt wordt nu nog makkelijker”, zegt Kirsten Palland.
De tweejaarlijkse ordening door Milieu Centraal zorgt ervoor dat keurmerken zichzelf voortdurend verder ontwikkelen en de lat steeds iets hoger leggen. Daardoor kan de duurzaamheidsimpact van keurmerken steeds groter worden.