1 min
De rechtbank in Den Haag deed vandaag uitspraak in de Q-koortszaak. De eisers werden in het ongelijk gesteld. Vierenzeventig mensen gingen dood en enkele duizenden werden ziek van de geitenziekte die op mensen kan overslaan. De overheid treft geen blaam, oordeelt de rechtbank.
De overheid heeft volgens de rechter adequaat gehandeld bij haar aanpak van de Q-koorts tussen 2007 en 2010. Van nalatigheid kan geen sprake zijn omdat de wetenschappelijke kennis op dat moment over de oorzaak en mogelijke gevolgen voor mensen van de koorts niet verder reikte.
Dat maakte de Haagse rechtbank vanmorgen bekend.
De rechtbank wees de eis volledig af en beargumenteerde dat als volgt: "De algemene voorlichting over Q-koorts is voldoende geweest. Verder konden omwonenden en passanten op basis van de verstrekte informatie weten in welke gemeenten zich een (mogelijk) besmet bedrijf bevond.”
Het is een bijzondere zaak. Vorig jaar interviewde ik oud-GGD-arts en inmiddels Q-koorts coryfee Jos van de Sande. Van de Sande maakte daarin overtuigend duidelijk dat wetenschappelijke kennis van dergelijke infecties per definitie pas bekend wordt na het ontstaan en de verspreiding van het probleem. De rechter vindt dus dat een overheid met de armen over elkaar moet blijven staan terwijl een drenkeling aan het verdrinken is. Pas nadat met zekerheid is vastgesteld dat de dood op het verdrinken volgt en daar het gevolg van is, mag ze in actie komen. Voor dat dralen wordt de overheid tot slot beloond met een compliment voor wetenschappelijk optreden.
Omdat hij zijn gezonde verstand weet te gebruiken, wist Jos van de Sande als infectieziektenbestrijder destijds wel dat hij onmiddellijk in het water moest springen om erger te voorkomen. Voor die actie ontving hij een onderscheiding.
Een cruciale vraag stelt zich. Waarom stelt rationele wijsheid Van de Sande onverbiddelijk in het gelijk, maar mag de rechter een feitelijk irrelevant wetenschappelijk argument gebruiken om te vinden dat risicovolle experimenten met burgers zijn toegestaan? That's the question. Rechtsfilosofisch dan, want in de praktijk wordt zo'n vraag niet meer gesteld. Dat blijkt.
Dit artikel afdrukken
Dat maakte de Haagse rechtbank vanmorgen bekend.
Waarom mag de rechter een feitelijk irrelevant wetenschappelijk argument gebruiken om te vinden dat risicovolle experimenten met burgers zijn toegestaan?De Staat werd door 297 slachtoffers van de Q-koorts voor de rechter gedaagd. Ze eisten schadevergoeding van de Nederlandse overheid. Die zou nalatig zou zijn geweest in haar voorlichting over en het nemen van maatregelen tegen de verspreiding van Q-koorts.
De rechtbank wees de eis volledig af en beargumenteerde dat als volgt: "De algemene voorlichting over Q-koorts is voldoende geweest. Verder konden omwonenden en passanten op basis van de verstrekte informatie weten in welke gemeenten zich een (mogelijk) besmet bedrijf bevond.”
Het is een bijzondere zaak. Vorig jaar interviewde ik oud-GGD-arts en inmiddels Q-koorts coryfee Jos van de Sande. Van de Sande maakte daarin overtuigend duidelijk dat wetenschappelijke kennis van dergelijke infecties per definitie pas bekend wordt na het ontstaan en de verspreiding van het probleem. De rechter vindt dus dat een overheid met de armen over elkaar moet blijven staan terwijl een drenkeling aan het verdrinken is. Pas nadat met zekerheid is vastgesteld dat de dood op het verdrinken volgt en daar het gevolg van is, mag ze in actie komen. Voor dat dralen wordt de overheid tot slot beloond met een compliment voor wetenschappelijk optreden.
Omdat hij zijn gezonde verstand weet te gebruiken, wist Jos van de Sande als infectieziektenbestrijder destijds wel dat hij onmiddellijk in het water moest springen om erger te voorkomen. Voor die actie ontving hij een onderscheiding.
Een cruciale vraag stelt zich. Waarom stelt rationele wijsheid Van de Sande onverbiddelijk in het gelijk, maar mag de rechter een feitelijk irrelevant wetenschappelijk argument gebruiken om te vinden dat risicovolle experimenten met burgers zijn toegestaan? That's the question. Rechtsfilosofisch dan, want in de praktijk wordt zo'n vraag niet meer gesteld. Dat blijkt.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Ik denk dat de eisers beter naar Luxemburg kunnen gaan.
In Nederland is een rechtszaak tegen de overheid een up Hill Dat zagen we bij Poot en Schiphol, de rechten van de Groningers, waarbij al het geld op gaat aan juristen, de rechten van klokkenluiders en zo kan je nog wel even doorgaan.
Zonder het EU hof zou ik gedwongen zijn om mijn producten als medicijn te registreren. Zelfs na die uitspraak is dat nog gebeurt, maar dat had toen uiteraard geen kans meer.
Is dit een zaak waarmee je naar de EU zou kunnen? Als dat zo is zou ik dat doen.
Ik ben geen jurist, maar een "onrechtmatige daad" lijkt mij zeer verdedigbaar. In het "maatschappelijk verkeer" speelt ook de overheid een rol. Je mag van de overheid verwachten dat men risico's in kaart brengt. Daarnaast mag je verwachten dat men reageert op bepaalde gebeurtenissen. Als er berichten zijn over een a-typische griep, dan gaan er toch lampjes branden? Dan ga je uitzoeken wat er aan de hand is. Ik herinner mij dat iemand - in een redelijk vroeg stadium - alles keurig op een kaart had uitgetekend. Maar die kaart met bijbehorende gegevens, mocht niet gebruikt worden. Alle kennis - ook indien niet aanwezig - lag voor het oprapen. We wisten het niet, dat kan toch geen excuus zijn? We wisten het wel. En: we hadden het wél moeten én kunnen weten én moeten reageren.
De lampjes gingen ook wel branden: bij de GGD. Die stond - heel erg lang - voor gesloten deuren.
Gert, het is juist dat er in het buitenland al vele studies bestonden. Het is ook de reden dat in Frankrijk bijvoorbeeld al heel lang geënt werd tegen Q-koorts. Denkbaar is dat die kennis op de ministeries niet bestond. Ondenkbaar is inderdaad dat die in Nederland bij competente partijen sindsdien niet bekend is geworden. Ook Foodlog heeft daarover geschreven.
De rechter oordeelde echter over de kennis die bij het ministerie bestond tijdens de uitbraak. De veterinaire diensten zouden dan ook onder ede opgeroepen moeten zijn om te verklaren dat ze - feitelijk - ondeskundig waren, want niet op de hoogte van heel gangbare kennis.
Ik weet niet of dat gebeurd is. Zoniet, dan is dat een omissie.
Ver vóór 2007 waren al heel wat studies gepubliceerd over uitbraken van Q-koorts. O.a. in diverse Europese landen, in Canada en ook over een zeer grote uitbraak in Oost-Europa begin 90-er jaren. Onze eigen Richardus heeft zwart op wit gewaarschuwd voor een uitbraak van Q-koorts.
Rode draad: veel geiten/schapen in de nabijheid van mensen is risicovol. In Duitsland had men al vóór 2007 een protocol opgesteld met o.a. voorschriften hoe om te gaan met mest en nageboorten. Ook vaccinatie van dieren hoorde daarbij.
De risico's waren bekend, of behoorden bekend te zijn in 2007 en volgende jaren. Toen de geitenhouderij flink groeide, had volksgezondheid een aandachtspunt moeten en ook kunnen zijn. De omstandigheden van aanwezigheid van o.a. veel fijnstof, droog weer en veel geitenmest op het land, creëerden een "perfect storm" voor kwetsbare mensen. Allemaal geen nieuws, dit soort risicofactoren waren al lang bekend vóór de uitbraak van 2007 en volgende jaren.
Het is daarom onbegrijpelijk dat de rechter dit zo afdoet. Ik heb het proces niet precies gevolgd, maar ik vraag me af of de rechter begrepen heeft wat er aan de hand was. Dit lijkt inderdaad op een vrijbrief - niet voor argeloosheid - maar voor nalatigheid.
Mia, het stuk is gebaseerd op een retorische techniek die 'casting doubts' heet. Ik wil dat niet veroordelen, ik hou wel van scherpte. Doubts zijn echter nog geen zekerheid.
Hetzelfde speelt elders op Foodlog: de ammoniakmodellen sporen niet met de werkelijkheid. Ik schreef er een nogal scherp stuk over omdat de wetenschappelijke discussie over de feiten niet echt wil deugen. Dat laat onverlet dat ze daardoor niet opeens hoeven te sporen met de belangen van boeren. Toch denken boeren dat graag.