Arjan Smit is bekend van zijn menukaart met plaagdieren, zoals (Schiphol-)ganzen, zwanen, spreeuwen en rivierkreeften. Ze zorgen af en toe voor een opstootje. Daar is het het hem niet om te doen. Hij is nieuwsgierig en wil weten hoe we wat we om ons heen vinden eet- en drinkbaar en ook nog eens een genot kunnen maken.

Toen Arjan 21 jaar geleden De Pronckheer overnam, was dat nog een chauffeurscafé waar de stamgasten hun 'kopstootje' - een biertje met een borreltje - bestelden en wegwerkten. Dat is een aanknopingspunt waar hij zich recent meer in is gaan verdiepen, nadat hij eerder al in het distilleren was gedoken.

Dat kwam zo.

Distilleerderij De Pronkeer: Van Eau de Vie naar Jenever
Fruitkwekers uit de Kromme Rijn steek benaderden Arjan in 2010 met de vraag hoe ze hun overtollig fruit toch aantrekkelijk aan de man konden brengen. Hij besloot om van dat fruit hoge kwaliteit levenswater (Eau de Vie) te gaan stoken. Om zich de finesses van het distilleren eigen te maken, volgde hij een opleiding bij Gerald Quentler in Oostenrijk. Hij verwierf een vergunning als distilleerder - noodzakelijk in Nederland, waar het bezit van een distilleerketel al strafbaar is.
Niet veel later nodigde Bastiaan Staffhorst, telg uit het oude jenevergeslacht Staffhorst Arjan uit om zijn Utrechtse kwaliteitsmerk weer nieuw leven in te blazen. Van het een kwam het ander. Zo ontstond ook het idee om jenever te distilleren van speciaalbieren. Dat had nog niemand ooit gedaan, vertelde Arjan.

stookketel


Woensdag presenteerde hij in zijn Pronckheer vijf huisgestookte kopstootjes, de jenevers die hij stookte naast de vijf speciaalbieren die er aan ten grondslag lagen. De bieren zijn afkomstig van vijf kleine brouwerijen: Drie Ringen, Ceaux, Maallust, De Vleeghel en brouwerij De Plukker . Alle brouwers leverden 20 liter bier af, waar Arjan zo'n 2,5 liter jenever van stookte.

Hop, hop en hop
Speciale gast bij de proeverij van de bieren met hun kopstootjes was de Belgische hopteler Joris Cambie. Joris teelt al jaren biologische hop bij Poperinge. In 2011 begon hij ook met het brouwen van bier met zijn eigen hop. Waar micro- en grote brouwerijen zich soms in bochten wringen om maar 'een verhaal' bij hun bier te verzinnen, heeft Joris hét authentieke bierverhaal. Hij teelt immers zijn eigen hop, het ultieme aroma-element in bier. Hij brouwt zelfs een uniek bier van vers geoogste hop. Het heet 'green hopping'. Joris trakteerde de aanwezigen op een meeslepend verhaal over de weg van hop naar bier, die geplaveid blijkt met veel rekenwerk, een behoorlijke hoeveelheid chemische kennis en eindeloos proberen.
Voor 'zijn' kopstootje leverde Joris Cambie zijn All Inclusive IPA aan, bier waarin al zijn 5 hopsoorten - vers geplukt en apart gehouden - verwerkt zijn.

arjan smit, de pronckheer, met kopstootje


Proeven
Na de verhalen was het tijd om te proeven. De spuugemmers kwamen op tafel met het advies om het bier wel, maar de jenever niet door te slikken. De 5 kopstootjes bleken verrassend verschillend. Het frisse bier van Vleeghel met een vleugje citroenblad en koriander leverde een frisse jenever op. De jenever gestookt van het Ceaux Harvest bier leverde een amberkleurige heerlijk fruitig geurende jenever op. Naast de hoppige All Inclusive IPA smaakte de daaruit gestookte jenever bijzonder zacht. Het was leuk te ervaren dat de smaken van bier en jenever haasje-over konden spelen maar elkaar vooral aanvulden of versterkten, en niet verstoorden. Het had tenslotte ook heel anders kunnen uitpakken.

Kopstootjes weer hip?
Hoe nu verder met het kopstootje, was een van de vragen na afloop. De laatste jaren schieten de micro- en speciaalbrouwerijen als paddenstoelen uit de grond. Tegelijkertijd wordt jenever steeds populairder. Worden de oer-Hollandse kopstootjes weer hip? Arjan Smit ziet zijn kopstootjes vooral gedronken worden als een bijzonder, lokaal aperitief - met een luxe randje.

Zijn volgende project? Kersenbier met rode kersenjenever. Zodra het er is, rij ik weer om via Cothen.
Dit artikel afdrukken