Bestuiving
De belangrijkste bijdrage leveren bijen door te bestuiven. Bij het verzamelen van nectar brengt een bij pollen over van de ene naar de volgende bloem of plant. Zo zorgen ze voor 'plantenseks' en bevruchting van een 'eitje'.
Voor sommige gewassen, zoals mosterd en lychees, verbetert insectenbestuiving de opbrengst aanzienlijk. Andere gewassen zouden helemaal geen zaden of fruit dragen zonder hulp van de bijen. Zo weten niet veel mensen dat voor de amandelproductie in Californië jaarlijks meer dan 1 miljoen bijenkasten naar Californië reizen. Dat is 60% van de Amerikaanse bijenkorven. De bijen zijn onmisbaar voor de $6,5 miljard opleverende amandeloogst.
Economische waarde
De economische waarde van het bestuivingswerk van de Amerikaanse honingbij bedraagt zo'n $15 miljard. Dat becijferde het United States Department of Agriculture. Meer dan de helft van de producten op de versafdelingen van supermarkt Whole Foods ligt daar dankzij de bij. Eén op de 3 happen die een Amerikaan in zijn of haar mond steekt, is te danken aan de bij. Bijen bestuiven 90 commercieel verbouwde producten in de VS en wereldwijd 35% van de gewassen, aldus Fix.com.
Wat dat in de praktijk betekent, bracht Fix.com in beeld in een infographic. Daarin zie je de meest populaire voedingsmiddelen die er zonder bestuiving door bijen niet, of veel minder, zouden zijn. En dan laten ze de honing nog buiten beschouwing.
Voor Nederland bestaat zo'n plaatje nog niet. Hoe zou het eruit zien?
Fotocredits: 'We have bees to thank for these', Fix.com
De ene bij is de andere niet. Als we het over 'bijen' hebben dan gaat het niet alleen over de gedomesticeerde honingbij. Er zijn nu ca 350 bijensoorten in Nederland, waaronder 27 soorten hommels. Dat het slecht gaat met veel bijensoorten heeft te maken met een optelsom van factoren: te weinig voedsel (continuïteit, dichtheid en variatie aan drachtplanten), weinig geschikte habitat om te nestelen, insecticiden en in het geval van honingbijen ook genetische selectie en mijten. De eerste twee factoren (voedsel en habitat) spelen vooral op het platteland.
Uiteraard zijn er veel gewassen die niet bestoven hoeven te worden (de meeste akkerbouwgewassen), maar om robuuste rassen te behouden met een brede genetische basis, zal er ook generatieve vermeerdering plaats moeten vinden.
Ondanks dat het slecht gaat met veel bijensoorten en de honingbij, is er op dit moment in Europa nog geen sprake van een bestuivingscrisis. Waarschijnlijk omdat veel wilde bestuivers deze ecosysteemdienst leveren, zoals kevers en zweefvliegen.