Tot voor kort wisten we het meeste over onze voorouders door archeologische opgravingen van prehistorische vindplaatsen. Nieuwe technieken zorgen voor nieuwere inzichten dan kunnen blijken uit opgravingen alleen. Het afgelopen jaar leverde DNA-onderzoek verrassende en nieuwe inzichten op. Zo kwam recent onder meer aan het licht dat tweederde van de Europese mannen de genen van slechts 3 voorvaderen bij zich dragen.
Drie golven genetisch materiaal
De moderne Europeaan blijkt - genetisch - gevormd door drie golven van nieuwe bewoners die in de loop van tienduizenden jaren Europa binnen trokken. De eerste golf bestond uit jager-verzamelaars, die zo'n 45.000 jaar geleden Europa verkenden. De tweede golf bracht zo'n 8.000 jaar geleden vanuit het Midden-Oosten de eerste landbouwers naar ons gebied. Hun vestiging verdrong de jager-verzamelaars niet. Uit genetisch materiaal blijkt dat beide leefwijzen naast elkaar bleven bestaan, zonder te mengen. "Het is een verbazingwekkend cultureel proces", zegt David Reich van de Harvard Medical School, een van de twee onderzoeksgroepen die deze week met nieuws naar buiten kwam in The New York Times. "Je hebt groepen die genetisch net zo veel van elkaar verschillen als Europeanen en Oost-Aziaten. En ze leven duizenden jaren naast elkaar."
Verrassend laat fenomeen
De twee onderzoeksteams onderzochten ieder het DNA van Europese skeletten uit heel Europa. Het Harvard team richtte zich op de genetische variaties in het DNA van 69 skeletten waarvan de oudste van 8.000 jaar geleden dateerden. Het Deense team van het Natural History Museum in Kopenhagen bracht het volledige genoom in kaart van 101 skeletten van zo'n 3.400 jaar oud. Hun artikel verscheen in Nature. Het is voor het eerst dat op zo'n grote schaal inzicht is verkregen in het genetisch materiaal van de prehistorische mens.
Geneticus Eske Willerslev zegt in The Independent: "De resultaten laten zien dat de genetische samenstelling en verdeling van moderne Europeanen en Aziaten een verrassend laat verschijnsel is - slechts enkele duizenden jaren oud."
De Yamnaya waren nomadische veehouders. In de vroege Bronstijd trokken ze Europa in om zich te vestigen in wat nu Frankrijk, Duitsland en Nederland zijn. Ze lieten in heel Europa hun DNA achter, onder andere voor een lichte huid, bruine ogen én lactose-tolerantie.
Mede-auteur van de Deense studie, Martin Sikora, zegt in The Daily Mail: "Tot nu toe werd algemeen aangenomen dat lactose-tolerantie zich in de Balkan of het Midden-Oosten ontwikkelde met de opkomst van de landbouw in het Stenen Tijdperk. Maar nu zien we dat de mutatie die lactosetolerantie creëert zelfs in de late Bronstijd nog zeldzaam is in Europa. We denken dat de Yamnaya herders uit de Kaukasus de mutatie in Europa geïntroduceerd hebben, maar dat de selectie waardoor de meeste Europeanen lactosetolerant zijn nog veel later plaatsgevonden heeft."
Het is logisch uit te gaan van de veronderstelling dat Yamnaya-herders weinig moeite hadden om hun genetisch materiaal te verspreiden. Als veehoeders hadden ze toegang tot hoogwaardige (dierlijke) nutriënten - die ze ook nog eens konden verteren. Bovendien leverden hun kudden mest, waarmee ze hun landbouwproductie konden verbeteren. Yamnaya moeten gewilde huwelijkspartners zijn geweest.
Indo-Germaanse talen
De nieuwe inzichten in ons DNA blijken ook een andere ontstaansdiscussie aan te wakkeren. Het zou wel eens zo kunnen zijn dat de Yamnaya-herders bij hun succesvolle 'verovering' van Europa mogelijk ook aan de oorsprong staan van de Indo-Germaanse talen. Dat is echter een verhaal dat niet met DNA-onderzoek, maar alleen met klassiek taalkundig onderzoek kan worden gestaafd.
Fotocredits: 'Uzbekistan_4654rt', Stefan Munder
Drie golven genetisch materiaal
De moderne Europeaan blijkt - genetisch - gevormd door drie golven van nieuwe bewoners die in de loop van tienduizenden jaren Europa binnen trokken. De eerste golf bestond uit jager-verzamelaars, die zo'n 45.000 jaar geleden Europa verkenden. De tweede golf bracht zo'n 8.000 jaar geleden vanuit het Midden-Oosten de eerste landbouwers naar ons gebied. Hun vestiging verdrong de jager-verzamelaars niet. Uit genetisch materiaal blijkt dat beide leefwijzen naast elkaar bleven bestaan, zonder te mengen. "Het is een verbazingwekkend cultureel proces", zegt David Reich van de Harvard Medical School, een van de twee onderzoeksgroepen die deze week met nieuws naar buiten kwam in The New York Times. "Je hebt groepen die genetisch net zo veel van elkaar verschillen als Europeanen en Oost-Aziaten. En ze leven duizenden jaren naast elkaar."
Dankzij hun gedeeltelijke Yanmaya-bloed, paardrijdende herders, verdragen blanke Europeanen melkHet laatste stukje van de genetische puzzel van de moderne Europeaan kwam zo'n 4.500 jaar geleden Europa binnen. Met de migratie van het Russische Yamnaya-volk kwam nieuw DNA mee. De Yamnaya kwamen vanuit de Kaukasus en brachten niet alleen de kennis van het bronssmelten mee, maar ook het hoeden van vee. En wat specifieke DNA-trekjes, zoals onder meer de genetische modificatie die de moderne Europeaan en zijn nakomeling lactosetolerant laat zijn. Dankzij hun gedeeltelijke Yanmaya-bloed, paardrijdende herders, verdragen blanke Europeanen melk.
Verrassend laat fenomeen
De twee onderzoeksteams onderzochten ieder het DNA van Europese skeletten uit heel Europa. Het Harvard team richtte zich op de genetische variaties in het DNA van 69 skeletten waarvan de oudste van 8.000 jaar geleden dateerden. Het Deense team van het Natural History Museum in Kopenhagen bracht het volledige genoom in kaart van 101 skeletten van zo'n 3.400 jaar oud. Hun artikel verscheen in Nature. Het is voor het eerst dat op zo'n grote schaal inzicht is verkregen in het genetisch materiaal van de prehistorische mens.
Geneticus Eske Willerslev zegt in The Independent: "De resultaten laten zien dat de genetische samenstelling en verdeling van moderne Europeanen en Aziaten een verrassend laat verschijnsel is - slechts enkele duizenden jaren oud."
We denken dat de Yamnaya herders uit de Kaukasus de mutatie in Europa geïntroduceerd hebben, maar dat de selectie waardoor de meeste Europeanen lactosetolerant zijn nog veel later plaatsgevonden heeftLactose-tolerantie
De Yamnaya waren nomadische veehouders. In de vroege Bronstijd trokken ze Europa in om zich te vestigen in wat nu Frankrijk, Duitsland en Nederland zijn. Ze lieten in heel Europa hun DNA achter, onder andere voor een lichte huid, bruine ogen én lactose-tolerantie.
Mede-auteur van de Deense studie, Martin Sikora, zegt in The Daily Mail: "Tot nu toe werd algemeen aangenomen dat lactose-tolerantie zich in de Balkan of het Midden-Oosten ontwikkelde met de opkomst van de landbouw in het Stenen Tijdperk. Maar nu zien we dat de mutatie die lactosetolerantie creëert zelfs in de late Bronstijd nog zeldzaam is in Europa. We denken dat de Yamnaya herders uit de Kaukasus de mutatie in Europa geïntroduceerd hebben, maar dat de selectie waardoor de meeste Europeanen lactosetolerant zijn nog veel later plaatsgevonden heeft."
Het is logisch uit te gaan van de veronderstelling dat Yamnaya-herders weinig moeite hadden om hun genetisch materiaal te verspreiden. Als veehoeders hadden ze toegang tot hoogwaardige (dierlijke) nutriënten - die ze ook nog eens konden verteren. Bovendien leverden hun kudden mest, waarmee ze hun landbouwproductie konden verbeteren. Yamnaya moeten gewilde huwelijkspartners zijn geweest.
Indo-Germaanse talen
De nieuwe inzichten in ons DNA blijken ook een andere ontstaansdiscussie aan te wakkeren. Het zou wel eens zo kunnen zijn dat de Yamnaya-herders bij hun succesvolle 'verovering' van Europa mogelijk ook aan de oorsprong staan van de Indo-Germaanse talen. Dat is echter een verhaal dat niet met DNA-onderzoek, maar alleen met klassiek taalkundig onderzoek kan worden gestaafd.
Fotocredits: 'Uzbekistan_4654rt', Stefan Munder
Pas een beetje op Martijn, Dick en Dirk zijn wel vernoemd naar een en dezelfde heilige, maar het zijn wel twee verschillende namen en personen!