Ze hebben niets met elkaar, maar het is boeiend om twee psychologen naast elkaar te lezen. De Nederlandse professor in de sociale psychologie Roos Vonk (Radboud Universiteit, Nijmegen) en de Amerikaanse psycholoog Hal Herzog (hoogleraar University of North Carolina) kwamen beiden onlangs met een nieuw boek in het Nederlands.

Roos Vonk, die ik verweet religieus te zijn over onze verhouding tot dieren, bezorgt ons Menselijke gebreken voor gevorderden. Ze laat er de worsteling in zien tussen wie we zijn en wie we willen zijn. We zijn doodgewone mensen met een hang naar het directe genot, maar willen, zegt ze, mensen zijn die het goede willen doen in het algemeen belang.
Ze weet dat we niet deugen. We zijn hedonisten, directe genotszoekers, maar zijn op aarde om toch te deugen. Dat geeft namelijk veel meer genot. Waarom blijft onduidelijk. Zij vindt het. Het zou heel goed het standpunt van een zelfbenoemde elite kunnen zijn.

gewone mensen deugen niet
'Deugen' hoort bij de ethiek die schuilgaat achter het geleerde Griekse woord dat ze gebruikt: eudaimonia. Deugen is voor Vonk het achterlaten van aardse genoegens. Het is het gevoel van geluk dat je overkomt door 'het juiste' te doen en het verwarrende aardse te laten. De sociaal-psychologe Vonk blijkt zich geheel te plaatsen in de traditie van de oude Stoïcijnen. Vanuit de bestudering van het menselijk gedrag, kiest ze voor een vergeestelijkte mens. De gewone die we in de straten tegenkomen kent ze uit haar onderzoek maar al te goed. Die bevalt haar niet. Mensen verknoeien de wereld met hun primaire emoties en verkeerde intuïtieve gedrag.

De Griekse Stoïcijnen pleitten zo'n driehonderd jaar vóór het Christendom voor het opgaan in een vergeestelijkt leven vanuit een correct oordeel over hoe de wereld in elkaar steekt. U zou het kunnen zien als een religie zonder goddelijke God. Bij hen heeft de vergeestelijkte mens Zijn rol. Ik had het dus mis. Vonk is een stoïcijnse uitverkorene, geen neoreligieuze.

Of dat uitmaakt? Ik denk het niet. De vraag is nl. wie bepaalt hoe de wereld echt in elkaar steekt en of en hoe je 'gewone mensen' op basis van hun 'foute oordeel' mag veroordelen. Vonk aarzelt niet en geeft een antwoord: dat bepaal ik. Ik noemde dat haar 'piemeldenken'. Van Vonk mag je geen dieren eten, maar je mag ze wel in gevangenschap houden. Ze heeft honden en varkens.

Als professor ontstijgt ze haar onderzoek en kiest ze voor een rol als profeet van het Goede dat ze ons wil verkopen. Naast dat Goede is geen ander.

gewone mensen zijn gewoon mensen
Vonk's collega in de psychologie Hal Herzog schreef een boek over onze relatie tot dieren. In We aaien ze, we haten ze, we eten ze maakt hij duidelijk wie we zijn. Gecompliceerde en zich inconsistent gedragende wezens. Wij Westerlingen - voor Oosterlingen ligt het anders - houden van onze kat en hond. We doneren aan de Dierenbescherming tegen de bioindustrie, maar laten de kat er lekker van eten. We haten slangen en muggen, maar gaan naar bed met onze poes. We eten koe en varken, maar aaien de hond. Het dier vergeven we, onszelf niet. We zijn dol op Poekie, terwijl ze nestjes uithaalt en alleen maar doodt voor haar plezier.
Hoe dat komt? We zijn mensen, geen goden. In zijn interview met de Volkskrant van 28 mei jl. zegt Herzog: Onze houding tegenover dieren is ambigu en daar heb ik geen oplossing voor. We moeten erover discussiëren met elkaar en met dat doel heb ik dit boek geschreven. Gewone mensen zijn gewoon mensen, met al hun (on)hebbelijkheden. Het beste wat ze kunnen doen is het hebben over hun verschillen, zelfs over die in hun eigen persoonlijkheid.
Ik, trotse vader van 4 schatten van katten, spinnen-buiten-zetter, zuinige vleeseter en af en toe gedwongen doder van speelse kattenvangst voel het volledig na.

Mijn conclusie: Vonk is een Godin, Herzog accepteert de mens. Herzog is getrouwd met Mary Jean. Vonk heeft geen relatie.
Het klimaat op de Olympos is nu eenmaal ongenaakbaar.