Boeren leven van hun grond. Als ze die belenen, verdwijnt dat leven omdat ze dan rente en aflossing moeten gaan betalen over iets waarmee ze niet meer rendement gaan halen dan ze moeten betalen. Zo gaat dat namelijk met boeren. Ze gaan meer maken dat minder oplevert omdat ze allemaal zo gek doen. Daardoor dalen de prijzen van bieten en preien. En dat zorgt er weer voor dat ze, ook als ze hun land niet belenen, doorgaans al evenmin een fatsoenlijk inkomen verdienen omdat hun prijzen mee zakken met wat wat er teveel gemaakt wordt.
Bertie bouwde en verhuurt een paar huisjes. Ze is slim en verdient wat bij. Daarom verdient ze misschien meer dan menige 'megaboer'. Maar rijk? Hou toch op.
Het is tijd voor een uitzending over armoe onder boeren die wel hypotheken op hun land hebben gegeven: boer dumpt bank. Vanwege het gedoe over Bertie's rijkdom mag roddelblad Weekend de eerste uitzending betalen.
Fotocredits: KRO
Dick, risico spreiden, akkoord. Maar dat is toch wat anders dan wat je eerder aangaf: nl dat "Jos, run while u can" houdt in risico mijden.
en dat grote beleggers het omgekeerde advies krijgen houdt in: neem risico.
Maar risico is een vreemd verschijnsel in deze. Want iedereen die in het verleden (en dus ook nu en in de toekomst) geen grond aanschafte nam het risico buiten de prijzen te vallen.
Vervolgens zeg je: "Nederland is te duur en daarmee risicovol."
Nederland is te duur, voor...? Voor voedselproductie, al dan niet bulk of onderscheidend? Of om in die grond te beleggen?
Die 2 vragen hangen samen. Hoe dan ook, het antwoord op die vraag wat de grondprijzen gaan worden hangt af van de persoonlijke zienswijze lijkt me. Want hoe de grondprijzen zich daadwerkelijk gaat ontwikkelen, is hoogst onzeker. Want het antwoord dat de grond sterk overgeprijsd is, is al honderden jaren oud.
Als je enkele gebieden bekijkt, bijv de echte onderkant (arme landbouwstreken in Afrika, daar een stukje boven (Roemenië, Oekraïne), nog verder naar boven (Bretagne) en de absolute top (NL, Vlaanderen) dan zal iedereen in het eigen gebied van mening zijn dat elders de kostprijs lager is, en wel omdat a. de kosten elders veel lager zijn en/of b de productie elders veel efficiënter is.