Voldoende afzet
De Britse retailer Marks & Spencer introduceerde de houdbaarheidsaanduiding sell by date in 1970 als een instrument voor voorraadbeheer. In de loop der jaren kreeg de aanduiding haast ongemerkt de rol van voedselveiligheidsaanduider. Twintig jaar later wist bijna niemand meer hoe lang voedsel in natuurlijke omstandigheden goed blijft.
Paranoïde gemaakt door de datumstempel op de verpakking, denken we niet aan het afsnijden van wat schimmel van verder een prima cheddar of aan het bakken met oude eieren
De gepensioneerde levensmiddelentechnoloog David Mills stelt in The Guardian dan ook dat de houdbaarheidsdata in veel gevallen kunstmatig zijn. Denk aan kaas: Cheddar kaas wordt alleen maar beter naarmate hij ouder wordt, maar moet nu eenmaal een houdbaarheidsdatum hebben. Zo is yoghurt door zijn zuurgraad ook een veilig product, maar “iemand heeft na een risicoanalyse besloten dat het mogelijk is dat schimmels op yoghurt groeien en sommige schimmels produceren toxinen, dus heeft het nu een use by date”.
Negeer datum op eigen risico
De sell by date is inmiddels vervangen door de use by date en de best before date. Die eerste is de strengste van de twee en code voor ‘negeer deze datum op eigen risico’, schrijft Blythman. In Nederland kennen we daar de 'te gebruiken tot' datum voor. Volgens Blythman bepalen de voedselfabrikanten deze data en liggen er geen wetten of onafhankelijke criteria aan ten grondslag.
Houdbaarheidsdata hebben een autoriteit die ze niet verdienen
Stoomcursus
Een stoomcursus 'huishoudkunde' zou veel consumenten inzicht kunnen geven in welke producten tot wanneer te gebruiken zijn. Daarmee houden we het heft in eigen handen en laten we niet langer de supermarkten bepalen wanneer iets in de voedselketen tot afval bestempeld moet worden. Over het algemeen is alles dat heel zout is, vol suiker zit, gefermenteerd of azijnachtig is, goed houdbaar zonder chemische conserveringsmiddelen. Onbehandelde producten die niet goed meer zijn, stinken. Verhitten tot hoge temperatuur doodt dubieuze bacteriën. Ook groenten en fruit 'met een vlekje' zijn prima eetbaar. Het allerbelangrijkste criterium is volgens Blythman de herkomst van het voedsel: “Integriteit is een kwaliteit die je niet met een datum kunt bestempelen”. Hoe dat uitpakt voor weinig gezouten vleeswaren zonder nitriet en E-nummers die gemaakt zijn van varkens van een met naam en toenaam vermelde boer, vermeldt zij niet.
Fotocredits: 'Tesco Farmhouse West Country Cheddar packet', Nick Saltmarsh
In de Washington Post benadrukt hoogleraar Robert Gravani van de Cornell Universiteit dat houdbaarheidsdata in de meeste gevallen draaien om voedselkwaliteit en niet om voedselveiligheid. Een product is misschien niet op zijn top na de datum op de verpakking, maar zaken als kleurverandering zijn kwaliteitsproblemen. Een bedorven product oogt, ruikt en proeft meestal smerig voordat het onveilig wordt.
De bacteriën en schimmels die ziektes veroorzaken, veroorzaken geen bederf. Als ze in een product aanwezig zijn, zijn ze dat zelfs wanneer ze vers zijn en je ruikt of ziet ze niet.
De 'Sell by' datum moet kwaliteit van een product verzekeren voor een bepaalde tijd, nadat een consument het koopt, aldus de krant. De 'best by' en de 'use by' datum vertellen een consument wanneer ze een product moeten eten voor de beste kwaliteit. In de meeste gevallen bepalen fabrikanten deze data zelf op basis van eigen testen. De data zijn vaak conservatief en je zal het kwaliteitsverschil niet snel merken, zeker niet als de datum nog maar net verstreken is.