Afgelopen vrijdag gingen er nog tonnen groente in de afvalcontainer. Zaterdag haalden veel tuinders alweer opgelucht adem. “We gaan weer sorteren, in plaats van storten”, klonk het.

Het diepste punt van de EHEC-crisis is voorbij en iedereen wil weer gewoon aan de slag. De markt zal moeizaam herstellen en is niet minder ziek dan hij al was. EHEC bracht nog eens pijnlijk duidelijk aan het licht hoe kwetsbaar de handel in groente en fruit is omdat alle komkommers en paprika’s uitwisselbaar zijn en er veel te veel van wordt gemaakt.

Met een paprikatuinder nam ik de afgelopen twee weken door. Hij en zijn collega’s zijn minder getroffen door de vraaguitval van de laatste weken dan hun collega’s die komkommers, bladgroenten of tomaten telen, maar zijn al ernstig verzwakt als gevolg van de voortdurende tuinbouwcrisis.

noppes - from Russia, with love
Op het moment dat Rusland, een belangrijke afnemer van paprika’s, de grenzen sloot, kwam een lange rij vrachtwagens stil te staan voor de grens. De handel stokte. Het was immers niet meer nodig om verse paprika’s in te kopen, want er stonden er nog genoeg aan de grens. Wat er stond en al in de pijplijn zat, ging natuurlijk niet in de container, maar werd vrolijk opnieuw verkocht. Tegen dumpprijzen. De eerste de beste koper die ze wilde hebben kreeg ze voor een habbekrats.
Ruim een week geleden kreeg de paprikateler nog één euro voor een kilo paprika’s. Dat is geen vetpot. Het LEI rekende anderhalf jaar geleden nog uit dat de kostprijs van zo’n paprika € 0,27 per stuk is, zo’n (€ 1,30 per kilo).

Op het moment dat de Russische grens dicht ging daalde de telersprijs naar € 0,25 per kilo. Dat komt neer op € 0,05 per paprika, want in een kilo zitten ruim vijf paprika’s. Een drama dus. Als teler weet je dat de planten in je kas niet even ‘uit’ kunt zetten. Iedere kilo productie levert je een verlies van 22 cent.
Nu zou je dus denken dat tuinders een goede prijsafspraak hebben met hun afnemer. Maar als er niets meer valt te handelen heeft de afnemer ze niet meer nodig en vervalt iedere afspraak. Dat zo’n inkoper je fopt en ergens anders een partij voor bijna noppes kan opkopen, daar heb je als vaste leverancier geen enkele invloed op.

ongenoegen
Afgelopen vrijdag kocht ik bij een supermarkt zo’n stoplicht: drie kleuren paprika’s in een plastic zakje. Ik rekende € 1,29 af. Koopje, zou je zeggen. Van die drie paprika’s, weet ik nu, heeft de tuinder dus 0,15 ontvangen. Waar blijft de rest? Heel wat consumenten zouden dat ook wel willen weten en maakten hun ongenoegen kenbaar via twitter. Ze begrijpen niet waarom je voor een waardeloze komkommer of een bijna waardeloze paprika toch nog flink moet dokken.opmerkelijk bedrag
Toen het LEI onderzocht wie wat verdient aan de prijs die wij bij Jumbo, AH en de Aldi afrekenen, kwam destijds een golf van reacties los. De handel speelde een vuige rol, zeiden de telers. De ‘handel’, dat zijn de jongens die de spullen van de telers kopen en doorverkopen aan de groenteboer en super. Die jongens hebben in Nederland een belangrijke rol, omdat we nauwelijks veilingen meer hebben.

De handel ontkende veel te verdienen. Nu kermen ze moord en brand. Terwijl de tuinbouw zelf zijn verlies op ongeveer 50 miljoen euro schade per week schat, bleek de handel zijn verlies op 30 miljoen euro per week te schatten. Een opmerkelijk bedrag. ‘De handel’ kan wat de tuinders niet kunnen. Is er geen handel, dan kopen ze gewoon niet in. Ze zetten de tuinders wel ‘uit’ en laten hen met de gebakken peren zitten.
Natuurlijk hebben handelaren ook schade geleden, maar de omvang van het geclaimde bedrag geeft te denken.

onrustig
De supers houden zich ondertussen muisstil. Ze verloren omzet, dat is zeker. Maar op de paprika’s die ze wel verkochten werden onverklaarde en torenhoge winsten gemaakt. Consumenten en tuinders zijn wakker. Gezien de aanhoudende crisis in de tuinbouw zal de nieuwsgierigheid nog vaak terugkomen.
Het lijkt me tijd om die eens te bevredigen. Hoe dan ook, het lijk van de tuinbouw komt langzaam boven drijven.