De omzet van Fairtrade-producten is booming. In Duitsland alleen zijn meer dan 2.000 Fairtrade-producten te verkrijgen bij zo'n 42.000 verkooppunten. Vorig jaar werd er meer dan een half miljard euro omzet gemaakt in Fairtrade-producten, een stijging van 23% ten opzichte van het jaar daarvoor. Dat schrijft Zeit Online. Koffie is daarvan het grootste bestanddeel. Duitsers zetten vorig jaar koffie van 11.000 ton Fairtrade koffiebonen. Maar het Fairtradelogo prijkt ook op rijst, bananen, arachideolie, suiker, peper en zelfs sportballen.
'Fundamentele fouten en perverse prikkels'
Het systeem zou een win-win moeten zijn: betere koffie aan de ene kant, en betere beloning en arbeidsomstandigheden aan de andere. Maar volgens Bruce Wydick, econoom aan de University of San Francisco, is Fairtrade-koffie 'één van de meest ineffectieve middelen om armoede te bestrijden'. Het Fairtradesysteem is gebouwd op 'fundamentele fouten en perverse prikkels', citeert Zeit Online.
Foodlog besteedde in het verleden meermalen aandacht aan diezelfde gedachtengang.
Wetenschappelijke weerlegging
Fairtrade belooft de aangesloten boeren een minimumprijs, markttoegang en sociale voorzieningen. Maar dat blijkt in de praktijk nog wel eens tegen te vallen. Recent stelden onderzoekers van de University of London vast dat koffie-arbeiders in Oeganda en Ethiopië evenveel, zo niet meer verdienen dan hun Fairtrade-collega's. Amerikaanse onderzoekers vonden geen langetermijn verbeteringen bij een onderzoek bij Fairtrade coöperaties in Guatamala.
Van het extra geld dat consumenten graag overhebben voor een kopje Fairtrade koffie (dat blijkt in de VS tot wel 50 cent op te lopen), blijkt maar een fractie (één derde cent) bij de boeren terecht te komen. Een zeer groot deel wordt weer opgeslokt door de certificeringskosten die een boer op tafel moet leggen om zich bij Fairtrade te mogen aansluiten. Een eenmalige vergoeding voor registratie van 525 euro, voor de eerste certificering nog eens 2.250 euro en dan een jaarlijkse bijdrage. Daar weegt de ondersteuning en advisering die de boeren krijgen en die hun productie doet stijgen niet of nauwelijks tegen op.
Vrije markt
Hoewel de Duitse Fairtrade-directeur Dieter Overath de kritiek afwijst, kan hij geen concrete voorbeelden van het tegendeel aandragen. Volgens hem "staat of valt [een hogere beloning] met het aandeel van zijn oogst dat de boer uiteindelijk via Fairtrade verhandelt". Precies daar zit nog een cruciale inefficiëntie in het systeem, schrijft Zeit. Fairtrade neemt niet de hele oogst af, een deel wordt nog altijd op de vrije markt verkocht. Ligt de marktprijs daar hoger, dan zal de boer uiteraard het kwalitatief beste deel van zijn oogst tegen de hoogste prijs verkopen. De mindere kwaliteit gaat - voor de overeengekomen minimumprijs - naar Fairtrade.
'Fundamentele fouten en perverse prikkels'
Het systeem zou een win-win moeten zijn: betere koffie aan de ene kant, en betere beloning en arbeidsomstandigheden aan de andere. Maar volgens Bruce Wydick, econoom aan de University of San Francisco, is Fairtrade-koffie 'één van de meest ineffectieve middelen om armoede te bestrijden'. Het Fairtradesysteem is gebouwd op 'fundamentele fouten en perverse prikkels', citeert Zeit Online.
Foodlog besteedde in het verleden meermalen aandacht aan diezelfde gedachtengang.
Wetenschappelijke weerlegging
Fairtrade belooft de aangesloten boeren een minimumprijs, markttoegang en sociale voorzieningen. Maar dat blijkt in de praktijk nog wel eens tegen te vallen. Recent stelden onderzoekers van de University of London vast dat koffie-arbeiders in Oeganda en Ethiopië evenveel, zo niet meer verdienen dan hun Fairtrade-collega's. Amerikaanse onderzoekers vonden geen langetermijn verbeteringen bij een onderzoek bij Fairtrade coöperaties in Guatamala.
Van het extra geld dat consumenten graag overhebben voor een kopje Fairtrade koffie (dat blijkt in de VS tot wel 50 cent op te lopen), blijkt maar een fractie (één derde cent) bij de boeren terecht te komen. Een zeer groot deel wordt weer opgeslokt door de certificeringskosten die een boer op tafel moet leggen om zich bij Fairtrade te mogen aansluiten. Een eenmalige vergoeding voor registratie van 525 euro, voor de eerste certificering nog eens 2.250 euro en dan een jaarlijkse bijdrage. Daar weegt de ondersteuning en advisering die de boeren krijgen en die hun productie doet stijgen niet of nauwelijks tegen op.
Vrije markt
Hoewel de Duitse Fairtrade-directeur Dieter Overath de kritiek afwijst, kan hij geen concrete voorbeelden van het tegendeel aandragen. Volgens hem "staat of valt [een hogere beloning] met het aandeel van zijn oogst dat de boer uiteindelijk via Fairtrade verhandelt". Precies daar zit nog een cruciale inefficiëntie in het systeem, schrijft Zeit. Fairtrade neemt niet de hele oogst af, een deel wordt nog altijd op de vrije markt verkocht. Ligt de marktprijs daar hoger, dan zal de boer uiteraard het kwalitatief beste deel van zijn oogst tegen de hoogste prijs verkopen. De mindere kwaliteit gaat - voor de overeengekomen minimumprijs - naar Fairtrade.