De verdwijnziekte, oftewel Colony Collapse Disorder (CCD), bedreigt bijenvolken wereldwijd. Hele volken verdwijnen letterlijk plotseling.

Een nieuw onderzoek door een internationaal team van wetenschappers werpt een nieuw licht op het nog altijd onverklaarde uitsterven van bijenvolken. De jonge bij zou te vroeg de korf verlaten.

De afgelopen jaren is veel onderzoek verricht naar mogelijke oorzaken van de bijensterfte. Een eenduidige oorzaak is nog niet gevonden. Landbouwgiffen, maar ook voedseltekorten, ziektes of parasieten en een gebrek aan bloemen in het landschap worden aan bijensterfte gelinkt. Onduidelijk blijft echter waarom hele bijenvolken verdwijnen.

Om duidelijkheid over het verdwijnen van hele bijenvolken te krijgen, onderzocht het team wetenschappers het gedrag van bijen in en buiten de korf. Bijen werden van kleine (3 à 4 millimeter) chips (RFID-chips) voorzien en met radio tracking gevolgd. Met deze informatie modelleerden de onderzoekers het reilen en zeilen van bijenvolken.

Voortijdig foerageren
Normaal gesproken begint het werkzame leven van een bij in de korf. Na 2-3 weken gaan ze naar buiten om te foerageren. In hun artikel op PNAS schrijven de wetenschappers dat vormen van 'stress' het aantal oudere foerageerbijen drastisch uitdunde. Die stress kan bijvoorbeeld komen door ziekte, voedseltekort of andere factoren. Dat betekent dat (te) jonge bijen de opengevallen foerageertaken overnemen. Maar, ontdekten de onderzoekers, jonge bijen die voortijdig al op pad gaan, voeren minder foerageervluchten uit. Daarnaast lopen (te) jonge bijen meer risico te sterven tijdens de eerste vlucht. Hierdoor zijn deze jonge bijen minder productief en komt het volk in een neergaande spiraal.

Volgens co-auteur dr. Clint Perry is dit proces, het opvangen van de sterfte onder de oudere bijen door de jongere generatie vroeger op pad te sturen een natuurlijk 'reddingsmechanisme'. Maar als door aanhoudende stress teveel oudere bijen sterven, wordt het maatschappelijk evenwicht binnen het bijenvolk verstoord. Als de bijenkorf dit niet kan opvangen, kan dit tot de ondergang van een heel bijenvolk leiden.

Andersom redenerend, kun je volgens Perry aan de foerageerleeftijd zien hoe het met de gezondheid van een bijenkorf gesteld is. Als de foerageerders te jong zijn, komt het bijenvolk waarschijnlijk binnen korte tijd in de problemen. Dit kan, volgens Perry, helpen bij het zoeken naar een oplossing voor het Colony Collapse Disorder.

Fotocredits: kuhnml