Dood door schuld (2)

Dood door schuld. Zo luidde de titel van een stukje dat ik eind 2009 op Foodlog liet verschijnen naar aanleiding van de Q-koorts die toen Nederland bezig hield. De woorden kwamen van Marianne Thieme (PvdD) die de toenmalige ministers Klink en Verburg een scherp verwijt maakte. Nog terechter dan toen al leek, bleek vanavond.

Nieuwsuur meldt vanavond dat tests om Q-koorts te bepalen eerder beschikbaar waren dan het ministerie wilde toegeven. Het was er bovendien van op de hoogte. Een private organisatie die mede op verzoek van het ministerie melkgeitenbedrijven met behulp van die test onderzocht, deelde eind 2008 de onderzoeksresultaten met ambtenaren van Landbouw. Daaruit bleek dat bijna 100 van de 300 melkgeitenbedrijven besmet waren, zeggen de makers van Nieuwsuur. Het ministerie achtte dergelijke tests pas in het najaar van 2009 valide.

Het ministerie wijst de schuld af omdat de tests eerder niet als valide mochten worden beschouwd. Nieuwsuur schrijft: Peter Wever, arts-microbioloog die zelf ook veel onderzoek doet naar Q-koorts, is geschokt over het verzwijgen van informatie door de overheid. "Dit is zeer relevante informatie op het moment dat je middenin de grootste Q-koorts-uitbraak ooit bij mensen zit." Hij typeert de houding van het ministerie in Nieuwsuur als laks: "Je kan je niet permitteren dan te wachten. We hebben bij de Mexicaanse griep ook niet een jaar gewacht."

Tijdens de Q-koortscrisis sprak ik met een hoge ambtenaar van het ministerie die me toegaf dat het ministerie geen beste beurt had gemaakt. Bij twijfel moet je niet inhalen, maar ook niet in slaap vallen of de andere kant op kijken. Het ministerie keek weg van de aanpak zoals die reeds lang in Frankrijk werd gebruikt. De Franse Q-koorts-experts Annie Rodolakis en Didier Raoult spreken er in Nieuwsuur schande van. Raoult toonde zich in Nederland onlangs erg superieur voor - dankzij de Q-koorts in Nederland - nieuwbakken Nederlandse Q-koorts wetenschappers. Van de weeromstuit toonde een Nederlandse onderzoeker tekortkomingen aan in zijn aanpak. Het staat echter buiten kijf dat Frankrijk al sinds 25 jaar een protocol heeft om de verspreiding van Q-koorts tegen te gaan. Nederland onderzocht op zijn dooie gemak hoe het een brand moet blussen terwijl het huis in de fik stond en er ervaren brandweermannen beschikbaar waren.

Inmiddels is er weinig veranderd. Het ministerie reageert ontwijkend, volgens Nieuwsuur in de gelinkte berichten. Ex-minister Verburg ontkent nog steeds schuld op formele gronden en er wordt nog steeds gepleit voor het buiten houden van dieren. Dat kan niet in Nederland in grote aantallen: van beesten kun je ziek worden. Zo is het in de geschiedenis altijd al geweest. Meer mensen en meer beesten zorgt voor een groter risico. Daarom kun je ze beter binnen houden. Daar hebben ze geen erg in. Al helemaal niet als je hen het leven binnen prettig maakt. Ze leven bovendien - en gelukkig - maar kort voor we ze op eten. Helaas zijn zulke gedachten taboe geworden.

Het vertrouwen van het publiek wordt er inmiddels niet groter op. Ongetwijfeld horen we morgen in de kranten weer nieuwe berichten dat alle beesten buiten moeten en zal gesteld worden dat de beestenmaffia niet te vertrouwen is. Het is domweg onprofessioneel gerommel met communicatie en belangen.

Fotocredits: Judy van der Velden

7 reacties

#7 - Wouter de Heij - 15 jun '12 19:22

Persoonlijk heb ik de indruk dat de hele discussie over de nieuwe PCR-analyse methode gebruikt wordt om het werkelijk probleem kunnen negeren. Een afleiding dus. Er is immers een oude methode die ook werkte. Verder blijf ik van mening dat we een 'afwachtende' overheid hebben die wacht totdat er informatie komt vanuit de sector. Als er een incident geweest zou zijn bij Unilever dat had deze case er heel anders uitgezien. En ik zal ook de opinie van LTO doorgeven aan mijn zwager die vreselijk ziek geweest is vanwege Q-koorts. Neen, sector en overheid en 'onderzoek' hebben elkaar in een soort van paars polder model aan het werk gehouden, niet snel genoeg gehandeld, en daarmee de levens en gezondheid van vele Nederlanders in gevaar gebracht. Bah! Ook ik krijg de neiging om maar de woorden dood-door-schuld te gebruiken.

#6 - Dick Veerman - 15 jun '12 18:04

Bij LTO zijn ze het niet eens met Nieuwsuur. In Nieuwe Oogst valt te lezen:

"Het is niet te zeggen of er minder mensen ziek zouden zijn geworden of overleden als toenmalig ministers Gerda Verburg (LNV) en Ab Klink (Volksgezondheid) eerder hadden ingegrepen bij de Q-koortsepidemie bij mensen tussen 2008 en 2010.

Dat zegt voorzitter Jeannette van der Ven van LTO-vakgroep Geitenhouderij. Volgens haar is er geen sprake van geweest dat de ministers informatie over de besmettingen achterhielden.

Van der Ven weet dat er al langer een laboratoriumtest was en ook werd gebruikt. LTO werkte immers ook mee aan de tankmelktest en benaderde samen met de Gezondheidsdienst voor Dieren in 2008 boeren om daaraan mee te doen.

Mensenlevens
De conclusie van Nieuwsuur, dat door eerder ingrijpen mogelijk mensenlevens hadden kunnen worden gered of ziektegevallen voorkomen, noemt Van der Ven te kort door de bocht.

'Uit buitenlandse literatuurstudies blijkt dat ziektegevallen bij mensen worden gekoppeld aan abortussen bij geiten.' Het is volgens haar nooit vast komen te staan dat als er Q-koorts-DNA in de melk zit, dit leidt tot besmetting via de lucht bij mensen."

Op het ministerie zijn ze het er ook al niet mee eens.

#5 - jack - 14 jun '12 8:20

Het Rikilt is niet altijd bevoegd onderzoekingen te doen inzake voedselveiligheid ( volksgezondheid dus). Als er prake is van b.v. hormonen in vlees dan behoren ze geaccrediteerd te zijn en aan de EG-regelgeving te voldoen. Toch gebruikt de overheid deze werkwijze. Dit is alleen toegestaan als er geen laboratoria zijn die voor een bepaalde stof geaccrediteerd zijn. Waarom zou je immers gebruik maken van laboratoria als het Rikilt bij hormonen in vlees , als er elders wel erkende laboratoria zijn met wel geaccrediteerde onderzoekmethoden. Ook de Nederlandse overheid moet zich aan de EG-regelgeving houden als het over voedselveiligheid en volksgezondheid gaat. Verantwoordelijke ministers indeze moeten ook maar eens denken aan vooral de vrouwen met borstkanker , wat een direct gevolg kan zijn van hormonen in vlees en de misvormde kinderen . Bij hormoongebruik middels vlees in de eerste trimester van de zwangerschap liggen daarin directe verbanden, aldus de overheid zelf. Ook het laten verdwijnen van onderzoekuitslagen gaat gemakkelijker bij gebruikmaking van laboratoria die geen erkenning hebben. Er zijn immers geen verplichte richtlijnen voor bewust onderzoek. Vraag je later de uitslagen van de onderzoeken op dan krijg je als antwoord van de overheid dat economische of financiele belangen van de STAAT belangrijker zijn. Alles zal zo zijn reden wel hebben.........

#4 - Wouter de Heij - 14 jun '12 6:48

En binnen het ministerie zou alles rondom voedselveiligheid en veiligheid 100% bij het ministerie van gezondheid komen te liggen. Formeel inhoudelijk en dus ook organisatorisch. En RIVM en RIKILT 100% onder nVWA (en Rikilt volledig los van Wageningen-UR). Tenslotte is de inhoudelijk kennisbasis in wetenschappelijk zin besmet. De WUR werd betaald door LNV. Ik ben voor opsplitsen van WUR in weer DLO en Universiteit. Universiteit valt dan gewoon onder het ministerie van onderwijs, en DLO net zoals TNO onder EL&I. Uiteindelijk heeft deze crisis te maken met (gebrek aan?) inhoudelijke competentie EN governance structuur (of te wel scheiding der machten).

#3 - Wouter de Heij - 14 jun '12 6:42

Overigens vind ik dat de primaire verantwoordelijkheid ligt bij de ondernemers of te wel de geitenhouders zelf.

#2 - Wouter de Heij - 14 jun '12 6:38

Mede door de discussie hier op foodlog schreef ik ook een paar jaar geleden een stukje. Ik sta daar inhoudelijk nog steeds achter: (a) ik denk dat het ministerie hier behoorlijk heeft gefaald, (b) grootschalige dierhouderij systemen kan, mits veel professioneler, en altijd binnen. Het ministerie is te afwachtend geweest, heeft zich als 'onderzoeker' opgesteld ipv als goed crisismanager. Het ministerie heeft ook veel te veel 'vertrouwen' gehad in het commerciële lab van de sector (gezondheidsdienst voor dieren). En de banden binnen de sector en het ministerie zijn te intiem (zie bijvoorbeeld de carrière van de dhr Peter de Leeuw).

Mensen die romantische bepleiten voor biologische veehouderij, of buitenloop, die wantrouw ik. Dit kan eenvoudig niet met onze grote aantallen. High tech is de oplossing, of het elimineren van een sector uit ons kleine landje (en daar ben ik geen voorstander van). Nu heeft Marianne Thieme een andere religie: "ons mensen vegetariër maken". Ik zie en snap dat, maar zou graag zien dat we in een tolerante maatschappij ook respectvol omgaan met andere 'geloven', namelijk die van 'vleeseters'. De vraag aan de PvdD is dan ook: "bent ook u ook voor high tech binnenhouderij ?".

#1 - jack - 14 jun '12 1:22

Tijdens de openbare hoorzitting Q-koorts hadden ex minister Klink en Verburg maar 1 doel ,.... het elkaar beschermen van verdachtmaking of tekortkoming. Ex -minister Verburg beklaagde zichzelf , omdat ze de mening had al veroordeeld te zijn voordat alle feiten op tavel liggen, besproken zijn , en een oordeel gevormd is. Beter is het als ze ook een gevoel en begrip tonen naar de slachtoffers van dit alles. Niet alleen de doden zijn uiteraard slachtoffer , maar ook de naasten, familieleden, kennissen en betrokkenen. Vele, die nog wel leven, hebben vaak levenslange beperkingen overgehouden aan de besmettingen. Meerdere gesprekken heb ik gevoerd die dag met slachtoffers, die vaak erg emotioneel waren. Ook tijdens de ondervraging door de Nationale Ombudsman werden vaak emoties getoond door de slachtoffers, een tijdelijke onderbreking van ondervraging als gevolg. Helaas ontbrak het bij de ex-ministers aan gevoel en medeleven voor die slachtoffers. Een woord sorry , verminderd de pijn al enorm. Tevens ontbrak het ook aan begrip, medeleven, en aanwezigheid van de agrarische sector die dag. Williswaar was er wel iemand aanwezig van vakgroep geitenhouderij ZLTO, maar ik mag aannemen dat de verantwoording (Z)LTO bij volksgezondheid veel verder gaat. Veel begrip was er ook niet vanuit die kant naar de slachtoffers. (helaas)