Conservatisme is de kracht van het Voedingscentrum

@Peter

Mij verbaast het niet dat we het eens zijn. Over de positieve effecten van LCHF op gewicht en gezondheid denken we precies hetzelfde. Dezelfde vragen die jij aan Jaap stelt, heb ik hier en in e-mailwisselingen ook aan de orde gesteld. Een precies antwoord heb ik niet gekregen. Vaak een tegenargument op een stelling die net niet gemaakt is. Zo stelde ik in #88 dat Jaap zich nooit uitspreekt voor gezonde vetten. De reactie is dat hij in de CBO richtlijnen concludeerde dat laag-koolhydraat/hoog eiwit het meest effectief is. Dat is een reactie op een stelling die niet gemaakt is. Zijn standpunt lijkt een mengelmoes van te zijn: minder koolhydraten, focus op minder calorieën, meer bewegen, gezondere omgeving.

Allemaal een beetje waar, stappen in de goede richting: maar er zijn betere alternatieven. Ondersteund door het best mogelijke wetenschappelijke onderzoek.

Inmiddels heb jij nu ook 3x de vraag gesteld waarom dat niet als basis voor voedingsadvies dient met de bijbehorende ideeën om ook de omgeving zo in te richten.

@ Jaap: :-) Oeps, ik zie het: een "O" teveel in #91. Ik heb het aangepast (mijn excuses aan het contactorgaan gereformeerde gezindte). Ik heb het hier uiteraard over het Convenant Gezond Gewicht.

JOGG is het deelconvenant van CGG wat zich richt op de doelgroep 0-19 jaar. Maar van de rest van Nederland heeft volgens de laatste cijfers 53% van de mannen en 41% van de vrouwen overgewicht. En die krijgen op de CGG-website de volgende kernboodschappen (letterlijke citaten):
" Primair ligt de oorzaak bij het individu (...) De verleiding om te veel te eten en weinig te bewegen is groot (...) Motieven als geld, genot, gemak en gewoonten zijn sterke drijfveren(...) De oplossing is dat elk individu de balans tussen eten (energie-inname) en bewegen (energieverbruik) herstelt (...) We moeten het mensen gemakkelijker maken door voorlichting, productinformatie en aanpassing van het aanbod".

JOGG gaat er van uit dat jongeren van 0-19 in de problemen komen door een obesogene omgeving. Voor de mensen boven de 20 geldt dat kennelijk niet? Die moeten maar zorgen dat hun energiebalans op orde is (fysiologisch een ronduit onjuiste versimpeling van de realiteit). Maar als die oudere groep het dan alleen moet hebben van voorlichting, productinformatie en aanpassing van het aanbod, mag je dan niet op zijn minst een adequate visie verwachten over de kwaliteit van ons voedingspatroon en de invloed daarvan op de ontwikkeling van ons gewicht (daar gaat dit hele draadje over).
Het enige wat je in de achtergrond-informatie daarover terugvindt bij de CGG-website over kwaliteit van voeding is dat veruit de meeste mensen niet eten volgens de groente- en fruitnorm. De consumptie hiervan moet dus omhoog. Maar je leest niets over de invloed van onze huidige eetpatronen op de hele ontwikkeling van overgewicht in Nederland en de westerse wereld.

Het wordt ons dus niet gemakkelijk gemaakt om de weg weg terug te vinden richting gezond gewicht. Minder eten, meer bewegen is voor veel mensen >20 een doodlopende weg. Vandaar mijn vraag in #91 en die ik heb verduidelijkt in #94, en waarop ik helaas geen antwoord heb gekregen.

Nuancering: Ik zie dat Jaap nu in #92 nog een paar concrete voorbeelden heeft opgenomen, zoals het verminderen van suikerhoudende dranken en het bevorderen van gebruik van onbewerkt voedsel (ipv ultraprocessed foods). Als het Voedingcentrum dit ook prominent in zijn voorlichting zou opnemen, doen we al een paar forse stappen vooruit. Nog beter zou zijn om JOGG landelijk "uit te rollen"

(en bovendien zou ik het prettig vinden als ik antwoord zou krijgen op mijn vraag)

@Peter Ik nam aan dat je het over JOGG had (COGG geeft alleen als hits: Contactorgaan Gereformeerde Gezindte (COGG)).
Kernboodschappen JOGG passen binnen het bevorderen van gezondere voedingsgewoonten, gezonder voedselaanbod en meer lichaamsbeweging.

@Jaap #92 - Ik suggereer helemaal niet dat jij het oneens bent met JOGG (ik heb JOGG niet eens genoemd) en heb geenszins de bedoeling om een draai te geven aan je mening. Ik stel een vraag.

JOGG vind ik een prachtige aanpak, die me helemaal lijkt te passen bij jou manier van denken over overgewicht, en die het probleem aan alle kanten tegelijk aanpakt. Internationaal waar dergelijke projecten worden opgepakt, lijken ze succesvol. Helaas doet 80% van de gemeenten in Nederland (nog) niet mee.

Mijn vraag is als een voedingspatroon (niet een geïsoleerd macronutrient, maar in dit geval een LCHF-voedingspatroon) een positief effect heeft op gewichtsverlies, dan is het logisch dat ditzelfde voedingspatroon kan bijdragen aan het voorkomen en terugdringen van overgewicht in brede lagen van de bevolking (en zo wordt het door een deel van de wetenschappers ook gepropageerd).
Ik constateer dat dit geen rol lijkt te spelen in de kernboodschappen rond de aanpak van overgewicht. Ik verbaas me daarover en vraag hoe dit mogelijk is?

(en nogmaals dit heeft niets te maken met een mening over jouw opvattingen - het is een vraag)

Ik denk dat het grote verschil tussen roken en voeding/overgewicht is, dat het voeding/overgewicht probleem nog steeds niet serieus wordt genomen.

@Peter het voornaamste doel van JOGG is juist het creëren van een cultuur van gezonde voedingsgewoonten. Suggereren dat ik het daar niet mee eens zou zijn is wel een heel aardige draai (gezien al mijn posts hier de afgelopen jaren). Een gezonde voedselomgeving gaat niet over geïsoleerde macronutriënten maar over voedingsmiddelen en voedingspatronen. Nadruk ligt onder meer op minder suikerhoudende drank en dat vervangen door water en het aanleren van een gezond voedingspatroon (waarin ultraprocessed foods vervangen worden door onbewerkte voeding) maar ook voor voldoende lichaamsbeweging.

Die richtlijnen gaan over het voedingspatroon dat het beste helpt bij afvallen als mensen te zwaar zijn en vaak insuline resistent. Dat is ook precies de boodschap van het hier vaak genoemde 'Zweedse overheidsrapport" dat zich alleen uitspreekt over macronutriënten en gewichtsverlies bij obesitas.

@ Jaap S #89: " in de Nederlandse richtlijnen voor obesitas (2007 onder mijn voorzitterschap) al staat dat een relatief laag koolhydraat dieet betere resultaten oplevert dan een laag vet dieet".

Als dit effect van eetpatronen bekend is, waarom zien we daar dan niks van terug in de officiële boodschappen van de Task Force Aanpak tegen overgewicht ?: "De oplossing is dat elk individu de balans tussen eten (energie-inname) en bewegen (energieverbruik) herstelt" (letterlijk citaat CGG-website). Dat is de basis van de aanpak van de Taskforce. Dat was ook het uitgangspunt van de nota overgewicht 2009 en dat is het nog steeds, voor zover ik weet. Hoe kan dat?

Guido stelt m.i. terecht: "Het gaat om een bredere aanpak van het scheppen van een cultuur van gezonde voeding" (Guido, we gaan het nog eens worden ook!). Maar zolang officieel beleid op het simplisme van de energiebalans blijft zitten, komen we toch steek verder, Jaap?

Guido #88, zijn we nu eindelijk klaar en zullen we #89 inlijsten en printbaar maken als raamposter?

Ik had het niet verwacht op Foodlog maar het is Guido toch gelukt: een Godwin!

Ter informatie: die prijselasticiteit van suiker is (door ons) al lang uitgerekend. We (Frank van B en ik) spreken ons (ook hier op Foodlog) al lang uit voor een suikertax (liever een suikerhoudende dranken tax).
Het is te een makkelijke versimpeling om de hele vetzuren discussie van de afgelopen decennia te versimpelen tot uitspraken van Ancel Keys. Overigens moeten die uitspraken gezien worden in het licht van de opmars van coronaire hartziekten in de jaren zestig toen obesitas zeldzaam was en de consumptie van suikers uitermate laag.
De relatie tussen vet en obesitas hebben Daan Kromhout en ik zelf ooit nog geanalyseerd in de zeven-landen studie op basis van duplicaat voedingen. Er was geen relatie
Overigens heb ik dat eerder ook al betoogd.
Guido weet ook (want ik heb het hem al eerder gemaild) dat in de Nederlandse richtlijnen voor obesitas (2007 onder mijn voorzitterschap) al staat dat een relatief laag koolhydraat dieet betere resultaten oplevert dan een laag vet dieet.

“Maar het fundamentele probleem is juist dat een hele grote groep mensen zich helemaal niet bekommeren om adviezen, of om de invloed van voeding op hun gezondheid.”

In 1970 rookte 75% van de mannen, in 2012 27%. Waar zou dat door komen?

Het demoniseren van 1 factor is eenvoudig in de communicatie. Goebbels wist het al: in herhaling zit de kracht van de boodschap. Tot op de dag van vandaag zul je Frank van Berkum en Jaap Seidell niet horen over gezonde effecten van consumptie van goede vetten. Ancel Keys heeft diepe, diepe sporen achtergelaten.

Kennis van de oorzaken is geen garantie voor de oplossing, wel de basis. Nog steeds rookt 1 op 4 mannen. Het is dus zeker niet zo dat er 1 simpele oplossing is die iedereen van de obesitas gaat helpen (een utopie, zie roken). Het gaat om een bredere aanpak van het scheppen van een cultuur van gezonde voeding (zie roken, er roken toch 2 van de 4 mannen minder): een suikertax kan, net als accijns, een onderdeel van dat beleid zijn.

De vraag is wat prijselasticiteit van suiker is, er zijn vast een paar meelezende economen met een idee). Dat prijsverhogingen effect hebben, kun je aan de pomphouders aan de grensstreek vragen.

Ria, ik concludeer uit jouw verhaal dat "gezondheid" een belangrijkere prikkel is dan "prijs" waar het gaat om te stoppen met roken. Mijn ervaring met ex-rokers in de familie is hetzelfde. Dus waar de overheid "financiële prikkels" wil toepassen om gedrag te veranderen, negeert ze effectievere wegen om hetzelfde te bereiken.

Peter #85;
Wat verfrissend dat je deze vraag aan mij stelt.
Ik kan beter beantwoorden vanuit mezelf (want dat klopt aardig met de visie van andere rokers die ik ken).
De motivatie om te stoppen heb ik allang: ik heb diverse keren geprobeerd te stoppen; de langste periode was 2,5 jaar.
Waarom stoppen? Het is bijv. een ongezonde gewoonte voor jezelf (en evt. anderen). En -van iets mindere orde- het is ook nog eens duur.
Ik weet dat allemaal; dat helpt niet.
Mij als 'outcast' (op dit punt) wegzetten door de maatschappij, helpt zeker niet. Het beste is met mij in discussie te gaan, en mij daarbij te laten in mijn eigenwaarde.
Verhoging suikerbelasting: alleen vanuit het oogpunt 'de vervuiler betaalt'.
Maar wel goed weten wat je als overheid doet; want er zijn zoveel 'slecht/+ goed geziene gedragingen"; waar wetenschap geen grote uitspraken over kan doen.

Ria, even terug naar gedragsbeïnvloeding door de overheid.
Ik neem aan dat je als roker ook een aantal mensen kent die gestopt zijn met roken... Wat waren hun belangrijkste redenen om te stoppen? Wat zou voor jou een belangrijke motivatie zijn om te stoppen? Hoe zwaar speelt de prijs van tabaksproducten mee in die beslissing?

Dat wetende, hoeveel invloed denk je dat een verhoging van de suikerbelasting zal hebben op het frisdrankgebruik?

Guido #81, ik ben het met je eens dat het wel duidelijk moet zijn wat een goed voedingspatroon is voordat er wordt geprobeerd mensen te bewegen om hun eigen patroon aan te passen. Maar dan kom ik terug op wat ik in #15 al schreef, het is zeer de vraag of de huidige golf van welvaartsziekten het gevolg is van verkeerde adviezen. Ik denk het niet, op één uitzondering na. Ik vermoed dat als mensen allemaal de huidige adviezen zouden volgen, er minder zieken zouden zijn. Ik denk ook dat als de adviezen anders zouden zijn (minder angst voor vet, minder KH aanraden) en iedereen dat zou volgen er wellicht nóg minder welvaartszieken zouden zijn. Maar het fundamentele probleem is juist dat een hele grote groep mensen zich helemaal niet bekommeren om adviezen, of om de invloed van voeding op hun gezondheid.
De ene uitzondering waarvan ik denk dat die wel een belangrijke rol speelt bij de huidige epidemie van overgewicht e.d., is de adviezen tegen vet, de "let op vet" campagne. Om de één of andere reden is die gedachte diep doorgedrongen in de samenleving. Ik heb sterk de indruk dat dat niet puur te danken is aan een geweldig succesvolle campagne van het VC. Nee, ik denk dat ook daar hele andere factoren een rol hebben gespeeld. Het hele vet verhaal is opgepikt door bladen, fabrikanten doken erop door met allerlei light producten te komen, kinderen werden er op scholen al bekend mee gemaakt, ga zo maar door. Eigenlijk is daar precies gebeurd waar we nu naar op zoek zijn: via allerlei secundaire wegen werd het gedrag van mensen beïnvloed. Zo sterk dat tot op de dag van vandaag door veel mensen roomboter als ongezond wordt gezien. Jammer alleen dat die trend de gezondheid de verkeerde kant op hielp. Het onderschrijft wel de stelling van Dick dat andere processen veel krachtiger zijn in het veranderen van het gedrag van mensen, en dat je die processen zou willen inzetten om het gedrag de goede kant op te sturen.

Wat betreft suiker-tax, ik ben principieel tegen die aanpak van sturen van eetgewoonten. Eén van de redenen is dat wetgeving altijd te grofmazig is om precies de juiste zaken goed aan te pakken, terwijl producten die niet zo ongezond zijn ontzien worden. Bovendien is wetgeving traag. Als een wet geïmplementeerd wordt, maar mazen open laat waar massaal ingedoken wordt, dan duurt het lang voordat die gedicht zijn. Omgekeerd, als bepaalde gezonde producten er door benadeeld worden, dan is de kans klein dat zo'n wet snel herzien wordt. En die producten zijn er wel. Ik noem maar even bittere chocolade, of honing. Moet je beide natuurlijk geen kilo's van eten, maar het zou wel eens gezond kunnen zijn als ze (met mate) in het dagelijks menu voorkomen. Hoe dan ook, voor je het weet zorgt een wet voor een onvoorzien en ongunstig bij effect. Daarbij denk ik ook aan het effect van het feit dat de EFSA de gezondheidclaim over pufa's en cholesterol verlaging heeft goedgekeurd en hoe dat door fabrikanten gebruikt wordt om hun product als gezond te promoten. Ook het trage tempo waarmee de angst voor vet verdwijnt uit de adviezen (als dat al überhaupt gebeurd) is tekenend. Het is in mijn ogen een te groot risico dat zo'n wet verkeerd uitpakt.
Daarnaast ben ik het met Peter R. eens dat de kans dat zo'n tax echt zorgt voor minder suikergebruik bijzonder klein is. Ik heb veel meer fiducie in de indirecte sturing die Dick voorstaat.

Peter e.a., duidelijk n.a.v. bijv. #82.
Ok, in het kader van 'de vervuiler betaalt'; mensen met slechte (voedings)gewoonten (wanneer dat wetenschappelijk bewezen is, is natuurlijk een ander verhaal.) e.a. gewoonten (tabaksgebruik etc.; maar verzin maar door; waar houdt het op) betalen via extra b.t.w.-belasting, zodat de algemene maatschappij niet extra belast wordt.
Kunnen we het dan daarbij laten en ze gewoon respecteren als ieder ander burger?
Ik ben roker; wilde in het verleden en nu mensen niet lastig vallen daarmee, maar ben wel zat voortdurend op de schopstoel daarvoor te zitten.
Er is wat dat betreft -voor mij- een grens overgegaan (ik kan me nog de serie spotjes herinneren als bijv. van een ober die in de appelsap plaste, maar hij was geen roker; dus niet 'zo' a-sociaal). Ik voel me nog steeds zwaar beledigd.
Bij de laatste debatten m.b.t. de verkiezingen van gemeenteraad; zag ik A. Pechtold (landelijk natuurlijk) ineens zijn ogen zien opglimmen; ja, we kunnen het halen bij rokers, natuurlijk. En toen ging er bij mij het zoveelste lichtje op.

@Guido: "prijs stuurt gedrag"
Hoeveel invloed heeft brandstofaccijns op het benzineverbruik? Ik zie niet veel mensen de auto laten staan.
En bij vrije suikers speelt ook een "verslavingselement", je raakt gewend aan de genotsprikkel na een suikershot en er zijn genoeg mensen te vinden die twee euro voor een flesje suikerwater van een halve liter willen neertellen om er op het station een rendabele handel van te maken.
En wat denk je dat de belangrijkste reden van het inzakkend tabaksgebruik is? De accijns of het gebrek aan sociale acceptatie waar rokers steeds vaker naar buiten worden gestuurd?

Ik ben niet tegen een "suikertax", het is een manier om geld op te halen voor de behandeling van de gevolgen van overmatige suikerinname. Maar als jij suggereert dat een verhoging van de suikertax de consumptie laat dalen, dan wil ik daarvoor graag het wetenschappelijke bewijs zien.

@Dennis, #80

De vraag is in eerste instantie niet welk methode (of combinatie van methoden) leidt tot effectieve gedragsverandering, maar wat het gewenste gedrag (voedingspatroon/levenstijl) is.

De (reguliere) wetenschap heeft hopeloos gefaald de afgelopen 40 jaar om op deze vraag antwoord te geven. Zo langzamerhand breekt het inzicht her en her door dat (snelle) koolhydraten een probleem kunnen zijn.

Maar nog steeds worden vetten en dierlijke producten gedemoniseerd of niet onder de aandacht gebracht. Is het politiek incorrect om te pleiten voor het eten van dieren? En milieubewust om dit niet te doen? Laten we er eens een discussie over voeren.

Leuk die polyfenolen die planten zitten, maar er zijn grotere problemen op te lossen. Vitamine A bijvoorbeeld:

"Het tekort aan vitamine-A in ontwikkelingslanden betekent een aantasting van het immuunsysteem van ongeveer 40 procent van de kinderen onder de vijf jaar.

Jaarlijks sterven ongeveer een miljoen kinderen als rechtstreeks gevolg van dit tekort."

Kan iemand even de getallen ophoesten over aantal doden door gebrek aan polyfenolen? Zullen we de grote problemen even eerst oplossen?

De meeste vitamine A zit in (vis)lever. De vitamine A in bijvoorbeeld wortelen is geen echte vitamine A maar moet langs een omweg omgezet worden.

Vraag 1 heeft een ander antwoord dan de reguliere wetenschap geeft. Overeenstemming is er wel over de kwalijke invloed van suiker. Hoe gedrag te sturen is grotendeels buiten het domein van voedingswetenschap. Anders: gelijksoortige problemen zijn ook al onderzocht in andere domeinen.

Voedselproducenten willen, zoals elk bedrijf, winst maken. Die gaan niet "gezond" produceren, die produceren wat ze af kunnen zetten. En een paar bedrijven hebben een niche voor "gezond" gevonden. Of authentiek of whatever. Deze aanbod-kant laat zich niet significant sturen. En net zoals geldt voor alle andere sectoren: er zitten mensen moet goede en slecht slechte intenties.

De overheid is er voor het opstellen en handhaven van de spelregels. De overheid is er ook voor om correcte informatie te geven (zie vraag 1).

Dus al eerder geopperd: wat is er tegen het verhogen van de suikertax (op vrije suikers)? We hebben ook accijns op alcohol en tabak. Prijs stuurt gedrag.

Op een bepaalde manier ben ik het met Dick eens. De meest effectieve manier om de levensstijl van mensen te beïnvloeden lijkt een indirect manier te zijn, niet door hen (droog) voor te lichten. Jaap Seidell vertelde eens in een lezing dat ze het bij een of meerdere AH's voor elkaar hadden gekregen om de vakkenvullers te trainen om schoolkinderen te laten merken dat het niet cool was om in de pauze cola te kopen, maar dat water "de bom" was. Ook plaatsten die winkels het water prominenter in beeld. Het resultaat was vele malen effectiever dan welke voorlichting dan ook. En waarom? Niet omdat die jongeren nu ineens beseften dat water veel beter was, maar omdat water de standaard was geworden.

Op een soortgelijke manier zouden aanpassingen door voedselproducenten kunnen leiden tot een nieuwe standaard bij de consumenten van gemaksproducten. Daarnaast vraag ik mij twee dingen af:
1) Zouden producenten nu echte evil masterminds zijn die precies de juiste hoeveelheid suiker, vet en zout in hun producten stoppen om de verkoop te maximaliseren, of spelen zijn simpelweg in op de vraag uit de markt. Ham met dextrose van de concurrent blijkt beter te verkopen, snelle beslissing van de producent om dan ook maar dextrose in hun ham te stoppen. Maar stel nu dat de trend ineens verschuift, en andere gezonde(re) producten meer verkocht gaan worden, dan gaan producenten wel om. Laat nou net hun marketingsafdeling prima tools in handen hebben om dergelijke nieuwe trends te zetten.
2). Als producenten graag als gezond willen overkomen, om in te spelen op een gestegen bewustzijn, dan is het wel belangrijk dat zowel consument als producent weten wat dan daadwerkelijk gezonder is. Een flesje bak & braad met een 1% olijfolie verkopen als 'bevat olijfolie', of een ander flesje juist weer verkopen met 'bevat veel meer omega 3 dan olijfolie' speelt in op termen die bij de consument bekend klinken, maar mist de essentie natuurlijk volledig. De vraag is hoe je de marktdruk nu zo verschuift dat dergelijke producten daadwerkelijk gezonder worden, en niet alleen de uitstraling nastreven.

Mijn moeder had (ondanks haar andere ambities) de keus gemaakt om huisvrouw te zijn. (circa tien jaar later dan jouw moeder neem ik aan... maar huisvrouw paste toen ook nog in het rollenpatroon voor een getrouwde vrouw.)
Mede dank zij haar ben ik een geëmancipeerde man. In de hedendaagse wereld (geen dank aan de politiek) is het belangrijk dat zowel mannen als vrouwen hun (mannetje/vrouwtje) MENSJE kunnen staan. Ja, iedereen (ongeacht geslacht of afkomst) moet basisvaardigheden leren... maar ik vind "lak hebben aan reclame" om een rare reden belangrijker dan goed kunnen koken!

Dank Peter (#77),
Jouw aanname in de 2e alinea is echter niet juist. Mijn moeder was geleerd om als vrouw 'dienend' voor haar gezin te zijn (calvinistisch/land-en tuinbouw, wat in sommige delen in Ned. elkaar versterkte), en dat deed zij voorzover zij kon.
Dat viel echter buiten haar eigen werkelijk behoefte-patroon: zij is nl. een erg ambitieus mens; nog steeds).
Zij probeerde mij wel te leren hoe ik mij moest 'gedragen' als meisje/vrouw (volgens geleerde richtlijnen).
Zij heeft gedaan wat zij kon, maar ikzelf heb bijv. nooit koken van haar geleerd.
Ik heb me dat zelf uiteindelijk -in fases- aangeleerd.
Daarom sta ik zo op het aanleren van basis-vaardigheden van elke nieuwe generatie (jongen of meisje).

Ik zal hier eens lekker cynisch op reageren... Ja de politieke consensus is dat overgewicht een individueel probleem is, we schuiven de schuld dus op het individu. Dat betekent dat we de voedingsindustrie en de supermarkten niet hoeven aan te spreken op hun aanbod. Dat conservatieve voedingscentrum is een godsgeschenk, want dat helpt de politieke consensus in stand te houden.

Ria, verder wil ik zeggen dat ik denk dat wij het 100% eens zijn. Teleurgesteld in de overheid, overtuigd dat effectieve voorlichting enorm belangrijk is en dat op school aandacht aan voeding besteed moet worden. Ik neem aan dat jij, net als ik, een heleboel van jouw moeder geleerd hebt waar het gaat om liefde voor eten. De werkende moeders van tegenwoordig hebben daar de tijd niet meer voor.

Peter (#75), jij gaat duidelijk serieus in op de materie, en ik zal dat ook weer proberen:
Misschien wat onsamenhangend, maar anders zijn we een maand verder.
Een aantal willekeurige elementen:
1. Het belang wat de regering hecht aan de volksveiligheid of -preventie voor gezondheid staat bij mij -teleurstellend genoeg voor mijzelf- erg ter discussie.
De overheid lijkt voor de korte termijn te gaan met als gevolg een boemerang, die uiteindelijk altijd terugkeert op de Ned. samenleving.
2. Een andere mentaliteit van de overheid t.o.v. de eigen bevolking is nodig: als de overheid bijv. oproept tot participatie van de bevolking, zal zij iets verder moeten kijken dan haar eigen neus lang is. Zij zal de eigen bevolking dienen te faciliteren waar dat kan, en moet blijven ondersteunen waar dat niet kan.
[N.B.: allerlei controle-mechanismen inbouwen heeft niets met faciliteren te maken, maar alleen met kweken van meer wantrouwen.]
Faciliteren in nadenken over gezonde voeding zou een taak van de overheid moeten zijn (want inderdaad een vorm van preventie):
Onze jongere generaties zouden (crisis of niet) altijd op school basis-vaardigheden moeten meekrijgen over het bereiden van voedsel, zodat zij zichzelf altijd kunnen redden. En liefst zicht krijgen op echt eigen smaak-voor- en afkeuren.
Dat zou ook het geval moeten zijn voor die volwassenen, die af proberen te vallen, wat niet lukt.
Zelf lukte het mij om heel langzaam gewicht te verminderen (ik heb het dus niet over het verschijnsel "afvallen") door zicht te krijgen op wat mijn behoeften waren en daarna deze behoeften af te buigen in de vorm van gezonder voedsel (volgens eigen ideeen), wat paste in mijn eigen smaak- en plezierbeleving.

@ Peter R & Ria - Vreemd genoeg zou een politieke stellingname over voeding helemaal niet eens ingaan tegen welk electoraat dan ook. "Gezonde voeding" komt in de verkiezingsprogramma's van VVD en PvdA namelijk helaas niet eens voor.
Als je gezonde voeding ziet als een soort van preventie tegen een aantal chronische welvaartsziektes, dan kun je je dat bijna niet voorstellen. Maar het is helaas de realiteit.

In de landelijke politiek is de basisgedachte dat overgewicht en obesitas ontstaat door te veel eten en te weinig bewegen. Gezond eten is in die gedachte dus gevariëreerd eten en niet te veel eten. En daarmee houdt het op. Als je dat combineert met "voldoende" beweging, dan is er geen enkel probleem en doen mensen dat niet, dan zijn de problemen hun eigen verantwoordelijkheid.

Die kijk op de zaak is een klap in het gezicht van meer dan 50% van de volwassen Nederlanders die worstelen met overgewicht, waarvan een groot deel zich keurig houdt aan deze uitgangspunten, maar desalniettemin het gewicht ziet toenemen, en geen idee heeft wat ze daar tegen moeten doen (de officiële richtlijnen helpen ze meestal van de wal in de sloot). Dit simplisme schiet ook volledig tekort als je een beetje kennis hebt over de wetenschap rond deze materie.

Zolang de politiek zich niet echt wil verdiepen in de werkelijke oorzaken zullen we ook geen echte oplossingen kunnen verwachten.

Ik heb al onderstaande reacties gescand, maar ben op bepaalde links niet ingegaan.
Ik ben leek op voedingsgebied, maar zeer zeker geinteresseerd in voeding en de effecten daarvan.
Ik heb ideeen en trends zien komen en gaan in mijn leven (ben 59, geen 80!).
Wat vind ik van het Voedingscentrum?
Op zijn meest: achterhaald, niet effectief, een dure club:
1. In het verleden werd melk gigantisch gepropageerd door VC (Joris-3-Pinter. Relatie voedingsindustrie, want grote melkproductie in Ned.?).
Aan de overheid (of een orgaan daarvan) kun je goede voorlichting niet overlaten, want er blijven ook economische belangen meespelen.
Heel jammer vind ik dat persoonlijk, en teleurstellend. Maar denk ook bijv. aan de relatief recente ontwikkeling rond de Q-koorts, wat jarenlang geduurd heeft voordat dat uiteindelijk enigszins zichtbaar werd. En toen nog een heel gehannes, met desastreuze afloop (chronische zieke mensen, en alsnog "ruimen" van dieren).
2. De 'brainwash'-angst voor vet van het VC, waardoor in mijn visie op zijn minst een hele generatie in Ned. hierdoor is aangetast. Deze heeft geen weet meer hoe op dit gebied te koken en hebben een deel van het -natuurlijke- smaakgenot hierdoor nooit geleerd te ontwikkelen (ga je dan misschien ook meer eten?).
In de supermarkt vind je tegenwoordig vlees waar dat natuurlijke randje vet (wat smaak geeft) hoekig is afgesneden. Ik zeg altijd maar: "Dit beest is niet alleen 'vermoord' voor ons eten, maar daarna ook nog eens "verkracht."
(Sorry als ik wat hard overkom).
De hele 'light'-productie, die daardoor ontwikkeld is, met alle gevolgen vandien. Ik heb jarenlang ook zoetjes in mijn koffie gedaan, in de heilige overtuiging dat ik er 'goed' aan deed!
3. OK, de 'superfoods'-discussie geef ik het VC mee. Iets kan heel veel goede stoffen hebben, maar soms ook weer een aantal negatieve; overdrijven lijkt dus nooit goed.
Wat te doen?
Hebben we niet een te grote angst voor ziektes en (onvermijdelijke dood) in het Westen?
Al die voorschriften en theorieen, waar massaal achterheen 'gehold' wordt door een (soms 'elite'-) massa.
Dan bereik je bepaalde doelgroepen nooit, die prikken daar glashard doorheen.
Probeer mensen te bereiken via het nuchtere verstand -wat ze vanuit zichzelf hebben- en ga in discussie.
Kijk wat zij vinden nodig te hebben aan informatie.
Tegenwoordig hebben we trouwens weer sterke nieuwe trends (mensen roepen in mijn omgeving bijv. "ik vind brood zo lekker. Moet ik dat nu opgeven?).
Dat werkt volgens mij allemaal op deze manier niet, maar dat laatste voorbeeld staat -duidelijk!- los van het VC.

Peter, #71; ik verwacht niet veel van de politiek. Verwacht jij dat een politicus tegen 50% van het electoraat gaat zeggen "jullie zijn onhygiënisch vet en dat is jullie eigen schuld"? Dat is bijna politieke zelfmoord!
Maar natuurlijk zal een Nederlands politicus er geen bezwaar tegen hebben als levensmiddelenindustrie, handel en ziektekostenverzekeraars lekker samen gaan polderen. De ambtenaren van het voedingscentrum mogen lekker meepolderen. En uit al dat gepolder zal best wel een leuk compromis komen. Hopelijk op tijd en effectief waar het gaat om het indammen van het probleem.
En toch, zowel in de voedselbranche als bij de ziektekosten heeft de overheid al een dikke vinger in de pap. Het kan die invloed gebruiken om wat druk op het polderproces te zetten... Democratisch gezien jammer dat heel veel van die druk in achterkamers en door ambtenaren uitgeoefend zal worden omdat de politici zich niet willen branden aan dit probleem.

Wat is er zo ingewikkeld aan een (verdere uitbreiding van) suikertax? Obesitas komt meer voor in groepen met lage inkomens. Deels door kennis, deels door inkomen. Suiker (en graanproducten) zijn spotgoedkoop. Maak ze duur. We hebben toch ook accijns op alcohol en tabak?

Gisteravond presenteerde mijn zoon in groep 8 over de nadelen van alcohol aan alle ouders. Daarnaast hadden zij toneelstukjes ingestudeerd over hoe om te gaan met groepsdruk en alcohol. Een GGD-project om kinderen vroeg te informeren.

Prima idee, lijkt me zo. Een dergelijke aanpak over voeding en gezondheid kan ik me ook voorstellen. Maar, zoals Peter van L. ook meerdere malen aangeeft, dan moet je wel weten wat gezonde voeding is. En daarover verschillen de meningen nogal (buiten de consensus dat vrije suikers beperkt dienen te worden).

@ Dick #70 - Dat de overheid weinig doet in dit kader, lijkt me een politiek doodlopende weg. Als het gezondheidsbudget blijft doorgroeien zoals nu wordt voorspeld en van meer dan een kwart zou doorgroeien naar bijna 50% van ons overheidsbudget zou dat echt verwijtbaar zijn.
Enkele jaren geleden werd de vergrijzing de schuld gegeven. Ten onrechte, zo blijkt uit veel informatie. Deze doorgroei heeft veel te maken met welvaartziektes als gevolg van slechte voedingspatronen en leefstijl, en dure technologie om de gevolgen vervolgens te bestrijden.
Doe daar dan wat aan! Maar men kijkt in de politiek nog altijd de andere kant op. Het is kennelijk helemaal geen politiek issue. In de programma's van VVD of PvdA worden deze verbanden niet gelegd. Persoonlijk vind ik het zijlijn-gedrag van onze politiek in dat kader onbegrijpelijk en zeer verwijtbaar.

Waarom is dat verwijtbaar? Omdat het dan moet worden opgelost - zoals je zelf zegt - tussen bedrijven in samenwerking met een nwe civil society beweging, die wel moeten reageren op de praktische problemen van het heden. Maar als dat niet voldoende effect heeft, zal dit toch zijn terugslag hebben op de hele samenleving.

Heren, ik maak een verdeling van:
- 15% (het is vermoedelijk 10) wordt opgelost door zelf-mngt tools en coaches (van Professor Jaap Seidell die buurtprojecten doet en Dr. Frank tot Ralph Moorman die inidviduele begeleiding doen en dietisten tot sportscholen die er een handeltje bijnemen)
- 85% (vermoedelijk is het 90%) wordt opgelost door de levensmiddelenindustrie ism verzekeraars. De overheid staat machteloos en zal aansturen op dergelijke private vormen van beleid die ontwikkeld zullen worden door bedrijven in samenwerking met een nwe civil society beweging die de onmacht en het gejammer van de tegenpartij die even onmachtig is, zat is. Al dat geklets en gecampaign vinden ze verder geOH.

Peter R: ik denk dat we het roerend eens zijn zo.

Peter, #68; ja, ik geef Dick het voordeel van de twijfel in mijn cijferkeuze.
Verder stel je hele terechte vragen over hoe je het aanbod zou kunnen sturen, daar heb ik het antwoord niet zo direct op. Ik weet dat iedere overheidsbemoeienis een reactie van handel of industrie oproept.

Wat ik stap 1 vind is de beschikbaarheid van gezonde alternatieven. NS vastgoed heeft ettelijke jaren geleden fors de wind van voren gehad omdat het onmogelijk was om op het station een appel te kopen. Dat is veranderd en je kunt nu appels, bananen en melk bij de Kiosk™ op het station vinden. Het assortiment aan belegde broodjes is verbeterd en in de "AH to go" zijn maaltijdsalades te vinden.
Dat is een verbetering die al bereikt is: van een keus tussen "ongezond" en "ongezond" naar een keus tussen "gezond" en "ongezond". Maar de keus aan gezond is bij de Kiosk™ (en zeker bij Smullers™) nog steeds beperkt.

Als ik dat naar de supermarkt zou moeten vertalen: Meer ruimte voor verse groente en fruit, ten koste van wijn, bier, chips en frisdrank. Maar binnen het huidige assortiment kan een geïnformeerde consument al gevarieerd en gezond eten. Ik zou eerder kijken naar wat de scholen in hun kantines aanbieden, bedrijfskantines stimuleren gezonde producten te voeren en andere gelegenheden waar geen alternatief "om de hoek" is (benzinestations) te dwingen om een gezond basisaanbod te hebben.

@ Peter#67. Je percentages zijn nog erg optimistisch. Je percentage van 41% overgewicht betreft de hele bevolking. Als je kijkt naar mensen boven de 20 jaar is het percentage meer dan 50%.
De 15% die zich het soort technische middelen kan permitteren, die Dick aangeeft, en waarschijnlijk ook zal aanschaffen, zal in mijn veronderstelling grotendeels niet tot de groep behoren, die enorme overgewichts-problemen heeft, maar die zich juist bewust is van de risico's en dit soort technische middelen zal aanschaffen om uit de gevarenzone te blijven.

Voor het overige deel wordt het een afweging. Laat je het volledig in de sfeer van vrije marktaanbod? En gok je daarmee op het effect van bewustwording bij de bevolking, die dan de goede keuzes moeten maken.
Of ga je als overheid verder op het pad van beïnvloeding van het aanbod, waardoor de bevolking steeds minder ruimte heeft om "slechte keuzes" te maken? (maar dan moet je je als overheid wel kunnen baseren op de adequate weging van de gezondheidsraad om de "slechte keuzes" te kunnen elimineren).

Persoonlijk lijkt me een combinatie van al die opties nog beter, omdat je daarmee het eet- en leefgedrag van verschillende doelgroepen raakt.

Guido gaf hier ergens aan dat ook bij rokers blijkt dat een deel gewoon blijft vasthouden aan zijn slechte gewoonte. Toch mogen er sigaretten worden verkocht, hoewel we weten dat 1/6 deel van de rokers longkanker gaat krijgen.

Doorredenerend langs dezelfde lijn in voedsel: Hoever kunnen we eigenlijk gaan in het verminderen van "slechte" componenten in ons voedsel? Is dat wel te sturen in "het aanpakken van beschikbaarheid" zoals Peter Roozemaal in #67 aangeeft?

Bij voedsel is het namelijk vaak niet zo, dat een component op zich ongezond is. Een "te" veel van het één of het ander maakt het ongezond.
Zout is prima. Maar "te" veel aan zout jaagt je bloeddruk omhoog. Suiker is op zichzelf niet gevaarlijk. "Te" veel aan suiker maakt je dik en veroorzaakt misschien op langere termijn wel obesitas en/of diabetes? Water is noodzakelijk. Maar zelf een extreem "te" veel aan water kan zelfs dodelijk zijn.

Het gaat dus om evenwicht. Bij evenwichtige toepassing van voedsel is kennis dus vooral belangrijk. Kan en mag je dit wel aanbodgericht sturen? Is dat in allerlei produkten niet precies de oorzaak van de huidige problemen?? Of moet je juist gaan sturen, omdat het gezonde evenwicht in allerlei industrieel geproduceerde producten niet wordt gerespecteerd, en dat in het belang van aantrekkelijkheid, smaak, houdbaarheid, textuur en omzet?

Dick, er is in de geschiedenis meerdere malen geprobeerd om psychosociale problemen met techniek op te lossen en in de meeste gevallen werkt dat niet of nauwelijks.
Laat ik teruggaan naar de analyse van de oorzaken van het obesitasprobleem:
a. De algemene beschikbaarheid van ongezonde snacks. (suikerwater en zoete koek)
b. Ons "apenbrein" dat zoet lekkerder vindt dan gezond.
c. Een gebrek aan terugkoppeling vanuit de ratio: doe niet zo ongezond!

Een iHealthApp, hoe geavanceerd ook, lost oorzaken a. en b. niet op. Het kan helpen bij de terugkoppeling, maar dan moet de gebruiker van de App wel willen veranderen. Als hij de App gaat zien als lastig zwaaiend vingertje dan gaat heel snel de stekker er uit.
En je zegt dat je maar 15% verwacht te bereiken... dat is zo'n 26% te weinig (volgens het CBS heeft in Nederland 41% overgewicht.)

Ik zie meer in het aanpakken van de beschikbaarheid en dan ga ik heel hard op de tenen van de vrije-markt-denkers staan. Als de vrije markt het probleem veroorzaakt, kun je niet van "de markt" verwachten dat die het probleem ook oplost.

Nou, dan hebben we nu een discussie waar het Voedingscentrum zijn oren bij zal spitsen. De groep die zich nu ergert aan het Voedingscentrum zal niet eens meer aanleiding zien om zich eraan te ergeren. En de groep van 85% die het VC nu ook al niet bereikt zal dus toch bereikt moeten worden. Door een social sciences benadering en die zal vermoedelijk door voeding verkopende bedrijven in samenwerking met verzekeraars gaan worden vormgegeven.

Conservatieve science staat net als ING die dacht dat je de gegevens van klanten best kunt verkopen in hun eigen belang (wat best zo zou kunnen zijn en de facto en conservatief gedacht heel erg waar is) buiten spel, door de manier waarop de 21e eeuwse samenleving functioneert.

Stephan, wat is daarop jullie antwoord? Zullen we het eens in discussie brengen door een interview met jou en jullie nieuwe directeur en dan de gedachte verder ontwikkelen? Ik ben ervan overtuigd dat jullie er iets gaan hebben. Het is nl. positief dat mensen nu nog wél over jullie willen praten.

@ Dick - Ik ben op de hoogte van Apple's ontwikkeling van Health book, wat onderdeel gaat worden van de nieuwe Apple iWatch & iOS 8 (en ongetwijfeld wat aanvullende apparatuur die derden daar nog omheen zullen maken). De 1e pogingen - of de voorloper - zullen we dus eind 2014 gaan zien. Het gaat in elk geval veel verder dan de stappenteller, activiteiten-, hartslag- en bloeddrukmeters, die we nu al kennen. Interessante ontwikkeling. Ik denk dat je er met je vooruitziende blik niet ver naast zal zitten.

Maar dat maakt voedingscentra wereldwijd wellicht overbodig voor de 15% van de mensen die in staat zijn het bedrag neer te leggen voor dat spul (en dat is een categorie die wellicht nu al niet meer geïnteresseerd zal zijn in die officiële meningen van het voedingscentrum en zijn eigen weg zoekt).

Het is dus andermaal een communicatievorm die niet de doelgroep zal bereiken, waar we ons hier wél zorgen over moeten maken en die in de komende jaren zal zorgen voor nog meer kopzorgen rond onze gezondheidsbudgetten (tenzij we een minister krijgen die vindt dat voorkomen beter is dan genezen (de huidige vindt preventie weggegooid geld) en dit soort middelen toegankelijk gaat maken voor het publiek, wat het ook nodig heeft).

Basis van alles blijft, dat het verhaal wetenschappelijk wel moet kloppen en effectief moet bijdragen aan verbetering van de gezondheid. Anders is die techniek alleen een efficient doorgeefluik voor de verkeerde gezondheidsinfo.

(en helaas voor Stephan,...de vacatures voor die ontwikkeling zijn in de afgelopen maanden al opgevuld. Misschien vindt Stephan die andere 85% juist een uitdaging...en begrijpt een toekomstige minister van volksgezondheid dat zijn of haar prioriteit daar moet liggen (dat hoop ik dan maar))

Peter & Peter, ik zou deze gedachte eens willen onderzoeken: Google en Apple maken de Voedingscentra van de wereld binnen 3 jaar volledig overbodig door zich nieuw ontwikkelende apps die in contact staan met quantified self techieken die we op de huid dragen. Er zal niet 1 autoriteit met 1 waarheid zijn, maar er zullen verschillende relevante zijn die voor heel verschillende mensen precies dat doen wat moet gebeuren. Die tools gaan tussen nu en 5 jaar (!) de lifestyle (voeding en manier van leven) van ca. 15% van de bevolking vergaand beïnvloeden en veranderen. En Stephan? Die gaat of bij Google of bij Apple werken, want nu reeds weet hij dat hij straks niet te laat moet zijn.

Peter en Dick, eens met "zodra commerciële partijen in de goede richting gaan schuiven in hun aanbod, heeft dat een maatschappelijk veel groter effect." Maar hoe krijgen we de commerciële organisaties zo ver? Daar zal druk vanuit de overheid of markt voor nodig zijn.
(De communistische overheden hadden het makkelijker, zij legden gewoon op wat er geproduceerd moest worden... Een beetje zoals de supermarktketens dat met hun contractboeren doen. Mag onze overheid uit volksgezondheidsoogpunt duwen en trekken aan betrokken commerciële partijen om te zorgen voor meer gezonde consumptie?)

Ik weet dat er tal van mensen in de industrie en handel werken aan gezond of gezonder voedsel. Maar daar moet ook een vraag voor zijn en daar zie ik een rol voor de overheid: Het stimuleren van de vraag naar gezond voedsel door het geven van goede voorlichting!

@ Dick#61 e.a. -Eens met je stelling dat het VC zijn doelgroepen niet effectief bereikt, waardoor hun (huidige) rol niet moet worden overgeschat. Maar daarmee wordt het speelveld dus nu aan andere krachten overgelaten.
En zoals jij terecht stelt, zodra commerciële organisaties in de goede richting gaan schuiven in hun aanbod, heeft dat vermoedelijk een maatschappelijk veel groter effect. Dat zullen ze ongetwijfeld doen als er vraag is naar gezondere producten. Dat zie je langzaam maar zeker ook wel gebeuren.
Om dat proces gaande te houden en te versnellen, moeten consumenten wel kunnen beoordelen wat gezonde producten zijn. Dat vraagt o.a. goede en betrouwbare informatie. En dan is het cirkeltje weer rond.

De ineffectiviteit van het VC is in mijn visie een combinatie van een rammelde boodschap, een versnipperd en te passief overheidsbeleid en een zeer beperkt arsenaal aan communicatievormen vanuit de overheid en VC zelf om boodschappen over te brengen aan de juiste doelgroepen.

In het rapport „de macht van van het menu” constateert het PBL dat het beleid ten aanzien van voedsel in Nederland is versnipperd over meerdere ministeries, instituten en bestuurslagen, die allemaal hun eigen doelen hebben en langs elkaar heen werken. Het PBL bepleit (hoe voor de hand liggend) een integrale visie op voedselvoorziening in Nederland, waarin belangen van duurzaam produceren, distributie & retail, en gezond consumentengedrag zoveel mogelijk op één lijn worden gebracht.

Dat zou een grote stap vooruit zijn. Zodra de neuzen vanuit de overheid dezelfde kant op staan, kan er ook meer en sneller iets bereikt worden in het overleg met producenten, distributeurs en retail. Zo ontstaat een duidelijk beeld en een betere normstelling rondom gezond consumeren. Als een voedingscentrum haar rol zou kunnen nemen in de context van zo’n integrale visie én een modernisering van de richtlijnen goede voeding 2015 (met een grote uitstraling op de gezondheidszorg), dan is er een veel gezondere basis voor het functioneren van het VC.
Aan het VC is het dan vervolgens om goed na te denken over effectieve communicatietechnieken, waarmee je ook moeilijke doelgroepen wél bereikt.

(Mooi verhaal natuurlijk, maar om allerlei redenen zie ik het op korte termijn niet zo gebeuren)

Dan hoop ik Peter #59, dat je m'n bepaald onSchipperiaanse stukje op waarde hebt weten te schatten. Ik denk overigens dat nieuwe technologieën mensen individueel toch meer kracht gaan geven om eigen keuzen in te stellen en handhaven, dan ik daarin nog dacht.

Vroeger werd ik warm van Taubes, Lustig en verschillende anderen. Ze dragen wmb belangrijk bij, maar hun belang moet nou ook weer niet overschat worden. Als industrie en retail overgaan op modernere opvattingen over voeding - als lunch aantrekkelijke salades met een bodempje pasta bijvoorbeeld in plaats van al die broodjes, frites en andere frituur - zal dat grotere effecten hebben, dan een Voedingscentrum dat zijn normen aanpast. Als bakkers en supers ervaren dat er minder brood wordt verkocht zullen ze dat doen en echt niet wachten op het Voedingscentrum.

Peter, #59; Je verwoordt delen van mijn mening beter dan ik gedaan zou hebben, ik bouw graag door op jouw betoog.

Op het moment dat de overheid zegt dat iets een "individuele verantwoordelijkheid" is, maar zich er niet van vergewist dat de individuen die de verantwoordelijkheid op zich moeten nemen de capaciteiten, middelen en kennis hebben om die verantwoordelijkheid ook te kunnen nemen wordt er een probleem geschapen.
* De overheid heeft toegestaan dat het bedrijfsleven een obesogene omgeving geschapen heeft.
* De mens is geneigd tot het zoete, vette en lekker gekruide.
* Betrouwbare informatie over voedsel is ver te zoeken, zelfs de informatie van het voedingscentrum is achterhaald en op punten fout. Ondertussen prijst het bedrijfsleven de "Snelle Jelle" aan als "verantwoord" tussendoortje.
Samengevat: we hebben als samenleving een gat gegraven waar we niet makkelijk uitkomen. Stap 1 van de oplossing: "If you find yourself in a hole: stop digging!"

@ Dick -"Peter, had je de link in #48 geopend? Ik denk dat het je vragen had kunnen voorkomen"

Nee, dat nam mijn vragen niet helemaal weg. Het denken van Seidell gaat vooral om het wel of geen weerstand kunnen bieden aan een obesogene omgeving waarin teveel eten, teveel verkeerd eten en onvoldoende bewegen de regel is (met deze samenvatting in één zin doe ik Jaap ongetwijfeld ernstig tekort). Ik denk dat daar een belangrijke kern zit, maar het is maar één kant van het verhaal.
Daarom noemde ik ook bewust Gary Taubes in mijn reactie #49, omdat hij de andere kant van de medaille heel goed heeft uitgewerkt: het effect van een verkeerd voedingspatroon (veel (snelle) koolhydraten) waardoor ons metabolisme na verloop van tijd volledig uit balans raakt en in toenemende name de vetregulatie onderuit wordt gehaald (Taubes: mensen die in die situatie belanden worden niet dik omdat ze teveel eten, maar ze gaan teveel eten, omdat ze dik worden). En het pijnlijke is dat dit "verkeerd eten" onderdeel is (geweest) van de officiële adviezen van de laatste dertig jaar.

Meer dan de helft van de Nederlandse volwassenen is al in problemen door een combinatie van die obesogene omgeving én de fysiologische ontsporingen als gevolg van een verkeerd voedingspatroon.
De overheid heeft ten dele zelf meegewerkt aan het ontstaan van deze situatie (al was het maar door zich te passief op te stellen en de echte oorzaken (nog altijd) niet te benoemen).
Sterker nog, door de huidige minister van Volksgezondheid wordt het probleem zelfs weggezet als iets wat vooral onder de individuele verantwoordelijkheid valt (zie ook jouw link in #48). In de kern is het overheidsbeleid tegen overgewicht samen te vatten in de simplificering "vooral meer bewegen". Dramatisch.

In die context schoot jouw opmerking mij in het verkeerde keelgat, al kon ik me haast niet voorstellen dat iemand met jouw kennis van zaken, echt zou denken, wat die zin suggereerde (nl. een soort "Schippers-benadering").

Guido, dat begrijp ik niet. Ik vrees dat voedingsleer voor > 90% van de bevolking irrelevant is. Belangrijk zijn een ander eet- en leefpatroon. Voedingsleer is dan ook vnl. een sociale wetenschap. Dat neemt niet weg dat er groepen zijn voor wie wel degelijk nutrition-werk aan de orde is. Die twee dingen moet je uit elkaar halen.

En voor je je riedel tegen carbs afsteekt: eens, daar mag het allemaal wat minder op. En helaas ook eens: er zijn teveel mensen wier systeem deuken heeft opgelopen, zodat voor hen nutrition en lifestyle begeleiding wél relevant is. Zo kun je al drie doelgroepen onderscheiden die ik in het bovenstaande mis.

Maar als je niet wat je moet veranderen?

Peter, had je de link in #48 geopend? Ik denk dat het je vragen had kunnen voorkomen.

Eens met #52 dat het Voedingscentrum zijn doelgroep niet bereikt. Oneens dat er veel verwacht moet worden van 'goed' voedingsadvies. De meest effectieve voedingsleer is het veranderen van de omgeving.

Dick@53 - dat stelt me dan weer een beetje gerust, al begrijp ik je opmerking #46 en de context daarvan dan nog altijd niet (of zelfs nog minder als je zegt dat jij en Jaap nogal op 1 lijn liggen) en ontbreekt dus de uitleg, waar ik op hoopte.

@Peter, #52

"de gemiddelde Nederlander weet niet veel van voeding"

De gemiddelde dokter en (voedings)wetenschapper ook niet, ben ik bang.

Peter en Peter, individuen zijn niet verantwoordelijk. Of maak ik het nu nog moeilijker?

Peter van Leusden, ik vrees dat Seidell en ik hier nogal op 1 lijn liggen.

Peter van L., waar jij zegt "ineffectief en achterhaald advies" dan zeg ik: Het is goed dat het voedingscentrum zijn doelgroep NIET bereikt! En daar hebben we ook een groot probleem van het voedingscentrum.

Mijn indruk op straat is dat juist "Jan met de pet" een goed voedingsadvies kan gebruiken; met name advies over "hoe val ik af en blijf ik op een redelijk gewicht." Van de voedingsindustrie verwacht ik niet veel... "Het probleem oplossen met dezelfde ideeën die het veroorzaakt hebben." Bij de mensen zelf, de gemiddelde Nederlander weet niet veel van voeding; daarom kan ieder jaar weer een nieuw modedieet de kop op steken... en soms zelfs diëten die gevaarlijker zijn dan het overgewicht dat ze zouden moeten oplossen.
Ja het voedingscentrum bereikt zelfs geïnteresseerde Nederlanders niet. Dat is een serieus probleem.

@ Niels - het gaat niet over #48, maar over #44 t/m#47. Maar Dick gaat het ongetwijfeld uitleggen.

Peter van L. wat is jouw onduidelijk aan Dick's #48?

@ Dick, bij het lezen van je laatste reacties op Peter R. trekken hier de tenen een beetje krom…
Een ieder die zich toch een beetje verdiept in de oorzaken van de massale ontwikkeling van overgewicht en obesitas in Nederland en daarbuiten, en die bijvoorbeeld bekend is met het werk van Jaap Seidell of de Amerikaan Gary Taubes (en ik neem aan dat ik jou, Dick, daaronder kan scharen) én dat eens goed tot zich door zou laten dringen, zou een one-liner als „zorgen dat je niet moddervet wordt” niet meer uit zijn strot kunnen krijgen (of uit zijn toetsenbord in dit geval).

Zolang de officiële instanties - zoals het VC, waar we het hier over hebben - nutteloze (=niet duurzaam werkende) en wetenschappelijk slecht onderbouwde (of achterhaalde) adviezen geven aan mensen, die proberen hun gewicht in balans te houden, is een dergelijke opmerking m.i. ongepast. Misschien begrijp ik je verkeerd?

(De reactie van Peter R ("klinkt in mijn oren als „commentaar van de zijlijn”) vind ik dan nog erg mild).

Peter, lees nog eens wat ik schreef: juist omdat dát het probleem is, komt personal nutrition pas daarna. Klopt: het is niet makkelijk voor mensen zelf. Helmaal niet zelfs.

Dick, persoonlijk heb ik aardig wat kilootjes teruggewonnen (of afgeschud, maakt mij niet uit hoe je het noemt).

Mijn vraag betreft het volksgezondheids-overgewicht-probleem. Hoe vertellen we een middelbare scholier dat een BMI van 35 ongezond is? Hoe krijgen wij die BMI-35 scholier zo ver dat hij/zij zijn/haar gedrag wil aanpassen? Welke handvatten bieden we onze jeugd om een gezond voedingspatroon aan te nemen?
"Zorgen dat je niet moddervet wordt." klinkt in mijn oren als "commentaar van de zijlijn"

Zorgen dat je niet moddervet wordt.

Dick, kun je uitleggen wat je met "basale hygiene" bedoelt?

Ik weet dat ik het geluk gehad heb dat ik door mijn moeder een "liefde voor goed eten" bijgebracht ben. Ik weet ook dat anderen op "frisdrank en chips" opgevoed zijn. Maar als "personalized nutrition" een speeltje voor de rijken is... wat doen we dan met de meerderheid van de Nederlanders met overgewicht, die het geld voor een "voedingscoach" niet hebben?

Ik denk dat het onderwijs een hele belangrijke rol kan spelen! (Mits de leerlingen op de goede manier aangesproken worden.)

Peter, ik begrijp je niet: ik zeg juist dat die gebaat is bij andere winst dan 'personal nutrition'. Die wordt pas zinvol na voldoende basale hygiene.

Dick, #41; waar zit de winst voor de minder rijke groep die de bulk van het overgewichtprobleem in Nederland vormt? Ik denk dat het voedingscentrum daar een rol in kan spelen, maar de gewenste voedingsgedragverandering kan zij zonder hulp niet bereiken. Ik zie ook een belangrijke rol voor het onderwijs.

@Dick, eens

Mijn excuus aan Hans die ik voor Henk uitschold. Ik ontmoette hem vorig jaar en heb ademloos naar hem geluisterd. Uit het nagesprek leerde ik ook: er is een veel te winnen, maar in de toekomst en in rijke kringen. Europa verarmt.

Like Dick #39 een model van veel n =1 in een grote database en dan data-mining en patron herkenning. Iets wat Hans (:-)) Westerhof 'aangekaart'. Maar is nog verre van duidelijk of maar enigsinds inzichtelijk!

Guido #36, ik ontmoet de laatste tijd weer veel mensen die het hebben over zgn. personalised nutrition. Prof. Henk Westerhoff werkt overigens aan de Amsterdamse VU, middenin Nederland. Inderdaad, ik denk dat big data jongens uit Silicon Valley het pleit gaan winnen. En weet je: ik denk dat ze nog een punt hebben ook. Jij dus ook. Maar ik denk ook dit. De kromme van de beroemde heer Gauss laat zien dat het Westerse probleem van eten niet daar zit: de bult in ongezondheid telt mensen die de prangende ongezondheid niet opgelost gaan zien door personalized nutrition. Ik vermoed dat het Voedingscentrum er meer voor hen zou moeten zijn, dan voor het begin en einde van die curve. Het drama van het Voedingscentrum is echter dat het die mensen niet bereikt en dat het niet relevant is voor mensen - zoals wij hier - die verder kijken dan hun neus lang is.

En dit is de nieuwe directeur van het Voedingscentrum

http://www.voedingnu.nl/gerda-feunekes-benoemd-tot-nieuwe-directeur.237171.lynkx

Er is een nieuw rapport uit over dit onderwerp. Nog niet gelezen, maar hierbij alvast

http://www.ceg.nl/uploads/publicaties/Signalement_Leefstijlbeinvloeding.pdf

Ceg=centrum voor ethiek en gezondheid.

"die ongezonde waar was ook in de jaren '50 al op de markt. Het probleem is het teveel (en, natuurlijk, te weinig groenten - vlees lukt prima). "

Zolang dit nog beweerd wordt, weet je dat de laatste (en overigens ook oudste) wetenschappelijke inzichten niet gehanteerd worden. Dit argument is inmiddels vaak genoeg ontkracht en aangetoond is dat mensen verschillend reageren op verschillende voedingspatronen die calorisch gelijk zijn.

De zon draait ook niet om de aarde. Daar zijn we inmiddels ook achter. Het kan even duren, maar de wetenschap gaat het naar alle waarschijnlijkheid de komende jaren bewijzen: kwaliteit gaat boven kwantiteit. En dat onderzoek komt niet uit Nederland ben ik bang.

Een teveel-aan-alles was altijd (en is in feite nog steeds) een teken van beschaving en superioriteit (cf JB Say #67). Status dus, iets dat na de oorlog massaal bereikbaar werd gemaakt zoals mooi geillustreerd in de 'Andere Tijden' over hoe cholesterol in ons nationaal bewustzijn werd gebracht (nl. door lekker-eten fout te maken, iets waar wij calvinisten toch ook gevoelig voor bleken en waarom we -zeg ik nu maar even- nog steeds overheidsingrijpen in de persoonlijke levens van onze vreetzuchtige buren eisen).

Peter, over die cultuur heb ik een stukje in de pen over iets wat ik vorige week meemaakte in Amsterdam. Over het verschil tussen de jaren '50 en nu vertelde ik hier lang geleden iets vanuit mijn zelfgebouwde Tardis.

Dick, wat is dan volgens jou dan de drijver van de cultuuromslag tussen de jaren '50 van braaf aardappelen en groenten eten en de huidige tijd van chips en frisdrank? En hoe zou een "cultuur voor de 21e eeuw er uit kunnen/horen te zien?

Ik zie trouwens de laatste jaren een enorme opmars aan suikerrijke tussendoortjes ("liga voor tieners, ontbijtkoek in een-plak-verpakking) en ontbijtproducten als "fruitontbijt". Het aanbod aan verleidelijk en "aanzienlijk minder gezond dan de verpakking suggereert" is behoorlijk toegenomen.

Peter #31, die ongezonde waar was ook in de jaren '50 al op de markt. Het probleem is het teveel (en, natuurlijk, te weinig groenten - vlees lukt prima). We gebruiken ook teveel auto's, telefoons (iedere jaar een nieuwe) en broeken (waarom heb ik er 15 in de kast?). Ook dat moeten we oplossen. Als je dat niet wilt in een soort Soviet-vorm, kun je dat alleen in nieuwe, betekenisvolle cultuurvormen, waarin je dingen niet doet of juist wel.

Peter, #30, maar wat zou de overheid dan (beter) moeten gaan doen?

Ik kan leven met een beetje saai, maar degelijk voedingscentrum dat een betrouwbaar algemeen voedingsadvies geeft. Maar de overheid laat naar mijn mening teveel ruimte aan de industrie om ongezonde waar aan de man te brengen.

@Peter#29 - We zijn het over deze punten helemaal eens.

Peter van Leusden, ik verwacht dat een overheid optreedt als belangenbehartiger voor de volksgezondheid. Subtiel verschil, ik vind dat het individu de primaire verantwoordelijkheid draagt voor zijn eigen gezondheid, maar de overheid moet de omstandigheden scheppen (beschikbaarheid van veilig gezond voedsel en betrouwbare informatie) zodat het individu zijn eigen verantwoordelijkheid kan nemen.

"waarom de overheid niet verder gaat en gewoon keiharde eisen gaat stellen aan gedrag."
Welke rechtvaardiging heeft de overheid om eisen te gaan stellen aan het individu als zij het aan de "levensmiddelen"industrie toestaat om de markt te verzadigen met gesuikerd semi-voedsel? (En daar nog voor miljoenen reclame voor te maken.)

@ Peter Roozemaal -
De kiezer verwacht (terecht) van zijn bestuur dat het optreedt als belangenbehartiger van zijn/haar gezondheid.
Het bestuur stelt dan een gezondheidsraad in om richtlijnen op te stellen in het belang van ons aller gezondheid. Het bestuur roept ook een VC in het leven om ons allen er van te doordringen dat we die adviezen van de gezondheidsraad beter kunnen opvolgen. Als die adviezen inhoudelijk niet ter discussie staan, zou ook niemand ze in twijfel trekken.

De tragiek is dat die gezondheidsraad een (consensus-)uitgangspunt kiest en een uiterst trage evaluatieprocedure kiest (of krijgt opgelegd omdat de overheid geen geld beschikbaar stelt om die sneller te laten verlopen?), die de voorlichting van het voedingscentrum vervolgens reduceert tot de categorie "achterhoedegevechten".

Als het VC zou kunnen werken met actuele adviezen, die gebaseerd zijn op "good science" (zoals Guido Vogel bepleit), en daarmee zich in de voorhoede positioneert, dan wordt de vraag niet gesteld "hoe ver de overheid mag gaan met gedragsbeïnvloeding". Nee, dan zou de vraag andersom worden gesteld, waarom de overheid niet verder gaat en gewoon keiharde eisen gaat stellen aan gedrag. Dit om de simpele reden dat de samenleving ook moet betalen voor de negatieve gevolgen van dat gedrag (je ziet die discussie nu al ontstaan op onderdelen (onterecht overigens, omdat oorzaak en gevolg rond voedsel/gezondheid nog helemaal niet zijn bewezen).

Peter, je stelt een fundamentele vraag: "Mag een democratische overheid een organisatie financieren die als doel heeft de opinie van de kiezers te beïnvloeden?"

Uit volksgezondheidsoogpunt zie ik zeker nut aan het bieden van een tegenwicht tegen de vloed aan "drink suikerwater en eet snacks" reclame die door de "levensmiddelen"industrie gebracht wordt. Ik zie geen moreel bezwaar tegen het bieden van objectieve voedingsinformatie, maar hoe ver mag de overheid gaan met "gedragsbeïnvloeding"?

Dat lijkt me een spannende discussie Dick #25, want onze overheid heeft in onze democratie de taak te besturen in de lijn van het gedachtengoed van mensen, die hen hebben gekozen en die ze zeggen te vertegenwoordigen.

Vakmensen en belangenbehartigers (en wetenschappers zijn daar geen uitzondering op) vinden al snel dat bestuurders het fout doen, zodra deze andere overwegingen in hun besluiten betrekken, dan die buiten dat vakgebied of die belangen vallen. Maar dan wordt niet gezien, dat die wegingen soms heel begrijpelijk en terecht kunnen zijn. (negatieve effecten van die wegingen zie ik overigens net zo goed, hoor. - waar gehakt wordt vallen spaanders, zeker in het bestuur).
Besturen is besluiten nemen en daarmee beleid maken. Het is verstandig om dat beleid tot stand te brengen met mensen, die daar kennis van hebben en daarmee moeten werken en functioneren. Overal waar dat uitgangspunt wordt geschonden, lijkt het fout te gaan.

De visie dat de overheid er alleen zou zijn om te borgen, te budgetteren en te handhaven, wat (een deel van de deskundige) onderheid tot stand brengt, maar niet om zelf afwegingen te maken en daarmee beleid te maken, is een revolutionaire - zo niet onmogelijke - kijk op de bestuurskunde.

Daarmee is overigens nog altijd onduidelijk wat de positionering van een VC zou kunnen zijn in zo'n constructie. Valt die volgens jou onder "borgen" of valt die "uit de boot", zoals Niels suggereert.

Dick V. #25: Wellicht is het zinvol er weer eens een live Foodlog Café over te beleggen?
Antwoord: Zeker weten.

Ook een onderheid heeft geld nodig om te kunnen functioneren, Peter. Maar veel minder dan de overheid. Ja dus, een transfer van gelden is zinvol en effectiever. Echter: ik denk dat de onderheid het pact van onze economische activiteit en onze wil als mensen moet zijn. Daartussen wordt zinvol beleid gemaakt en moet dus ook het maatschappijvormende geld worden opgebracht. De overheid heeft - in mijn visie - de taak te borgen, budgetteren en handhaven, maar niet om beleid te maken. Dat in het algemeen.

Wellicht is het zinvol er weer eens een live Foodlog Café over te beleggen?

@ Dick V. - Dat snap ik allemaal, maar waarom ik je vraag hier te reageren is dat "de onderheid" hier op een andere manier in stelling wordt gebracht.

Twee citaten van Niels in deze context:
"overheid, bouw je belang in het VC af en besteed je budget om een level playing field open te houden om pluriformiteit in concurrerende voorlichtingsoplossingen te laten ontstaan, zo veel mogelijk van onderop de samenleving zelf"
en vervolgens
"overheid als scheidsrechter over wat goed voor ons is wisselen voor een vrij krachtenveld uit de samenleving van verschillende spelers. Waarbij de overheid vooral de kleintjes voortrekt boven de grote spelers. Leve de onderheid!"

Dat is een wat ander gebruik van de term ten opzicht van hoe je hem hebt geïntroduceerd. Hoe kijk je daar dan tegenaan?

Peter #22, rond vetzuren was de onderheid hier ongemerkt aan het werk op basis van een stuk van Robert Hoenselaar. Idem rond suikers. Een stuk van Frank van Berkum haalde een aan geïnteresseerde, geïnformeerde en hooggeleerde geesten bij elkaar en kwam tot een oordeel dat inspeelde opo een onderwerp dat in de maatschappij rond gaat (relevent is dus) en kwam tijdig (niet over jaren, zoals in consensuswetenschap) tot een beeld en enkele agreements to disagree. Rond het begrip 'vrije suiker' ligt - naar mijn smaak - nog een unfinished traject omdat er net te snel naar oplossingen en net te weinig vanuit de probleemanalyse en vormvereisten aan de eindoplossing is gedebatteerd. Daar zou zelfs een praktisch voorstel uit kunnen komen. Mogelijk ligt het er al, maar dat is nog niet helemaal omvattend beoordeeld. Tijdsduur voor al die processen: ca. 1 - 2 weken.

De uitdaging is vooral 360 graden rond de discussie-partners hun openbaarheidsschroom te laten overwinnen én hen de relevantie van een andere podium te laten voelen.

@ Jan Peter & Niels - Stephan Peters haalt in zijn artikel de taak van het VC aan: de consument objectieve en betrouwbare informatie te geven over gezond, veilig en duurzaam eten.

Er is een ware kakafonie gaande in de maatschappij over wat gezond, veilig en duurzaam eten is. En zodra een semi-overheidsorgaan de taak heeft objectiviteit te brengen, dan is dat toch een soort scheidsrechtersrol Jan Peter.
Maar ook een scheidsrechter is medeverantwoordelijk voor een aantrekkelijke wedstrijd. Het voedingscentrum fluit de wedstrijd echter helemaal dood. Er kan en mag niks, want de wil van de scheids is wet. Tegen iedereen die daar anders over denkt, wordt streng opgetreden (lees: wordt de les gelezen hoe "het echt zit" of als "eet-goeroe" van het veld gestuurd).

Maar - stelde Dick V. onlangs - het is wellicht tijd voor de onderheid. Ruimte voor het debat in de samenleving om mede het beleid te bepalen. Prima. De dynamiek van meningsverschillen brengt inzichten meestal op een hoger plan, zolang we maar zuiver met de feiten omgaan en dezelfde doelen nastreven, zeg ik dan.
Maar naast het burgerbelang "gezond, veilig & duurzaam" zijn er ook andere spelregels op het veld die een belangrijke rol spelen. Ook "imago, omzet, bedrijfscontinuïteit en winstbelang" zijn sterke belangen die het spel mede bepalen. Dan kun je voorlichting willen leggen bij een vrij krachtenveld, maar ik denk niet dat ik daar als burger zo blij van zou worden.

"De onderheid" moet zeker meer ruimte krijgen om mede het beleid vorm te geven. Maar ergens wordt dat beleid toch vastgesteld en dan moet het worden uitgevoerd. Voorlichting is een van die uitvoeringsactiviteiten van beleid.
Waar is de objectiviteit gebleven als we die informatieoverdracht overlaten aan een "vrij krachtenveld uit de samenleving", zoals Niels dat noemt. Ruim baan voor de reclamebureau's die nu - niet gehinderd door enige officiele tegenwerking - hun gang kunnen gaan?

Dick Veerman, hier valt de kreet "onderheid"... vindt er ook eens wat van svp.

Voetbalscheidsrechter is geen overheidsfunctie.

Peter #19 LOL! Maar inderdaad ja: overheid als scheidsrechter over wat goed voor ons is wisselen voor een vrij krachtenveld uit de samenleving van verschillende spelers. Waarbij de overheid vooral de kleintjes voortrekt boven de grote spelers.
Leve de onderheid!

@nielsFCwillems #18 - Het komt op mij over als een oproep in het voetbal om de scheidsrechter van het veld te halen (met de gedachte dat de spelers zich best netjes kunnen gedragen....alsof er geen grote belangen spelen) en het vrijkomende geld te besteden aan sponsoring van de shirtjes van beide elftallen.
Gaat niet werken....
(de hoofdletters FC in je naam is een dichterlijke vrijheid mijnerzijds :-) )

Wat zalig te zien dat het Voedingscentrum zich gaat positioneren! Is er behoefte aan conservatieve voorlichting. Ja, natuurlijk! En is er behoefte aan (om maar eens wat te noemen) progressieve voorlichting. Ja, natuurlijk! Ik wil maar zeggen: de overheid moet aanmoedigen dat de verschillende posities die kunnen worden ingenomen om het publiek te bereiken gezond te eten ook daadwerkelijk ingevuld (kunnen) worden. En dat moet ze aub niet zelf doen. Mondige burger, sociale media, crowdsourcing, participatiemaatschappij, weet u nog? Dus overheid, bouw je belang in het VC af en besteed je budget om een level playing field open te houden om pluriformiteit in concurrerende voorlichtingsoplossingen te laten ontstaan, zo veel mogelijk van onderop de samenleving zelf.

Good science helpt een fundament neer te zetten en een omgeving te creëren van gezond voedsel. En vooral: een stabiele basis neerzetten van wat gezonde voeding is. Dat is meer dan aleen groente en fruit.

Mensen van vet, snelle koolhydraten naar groente en fruit proberen te helpen, gaat niet werken. Het past niet bij hun voedingspatroon (dus de stap is te groot) en het VC heeft niet de middelen om al deze individuen te bereiken (als ze al te bereiken zijn).

Al eerder heb ik mij verbaasd over het ontbreken van doelgroepenbeleid bij het VC. "One size fits all" gaat niet werken. De geïnteresseerde Foodloggers is niet te vergelijken met de niet-geïnteresseerde Fastfoodkauwer. En misschien moet je wel gewoon realistisch zijn en is de laatste groep niet te bereiken. Wie wel en hoe?

Zo'n 25% van de mensen rookt nog steeds, al is het volstrekt helder wat roken kan aanrichten. Maar dan nog: 1 van 6 rokers krijgt longkanker. De rest niet.

Het is niet eenvoudig om effect te bereiken in een doelgroep. Het is wel de kerntaak van voorlichtingsorganen van de overheid.

@ Dennis #15: Inderdaad, de adviezen van het Voedingscentrum komen kennelijk niet aan, en zeker niet bij de mensen, die daar het meest baat bij zouden hebben.

Ik realiseer me heel goed dat dit ook helemaal geen gemakkelijke klus zal zijn. Om een paar hobbels te noemen: 1,5 miljoen Nederlanders kunnen nauwelijks teksten lezen/begrijpen (en wij hier maar lekker discussiëren over vermelding van vrije suikers op etiketten :-)) . Deze mensen zitten juist in de groepen die erg gevoelig zijn gebleken voor de gevaren van obesitas en voedsel-gerelateerde ziektes. Tientallen procenten van ons volk schijnt zich overigens geen lor te interesseren voor die voedingsadviezen. Het hele volk wordt dagelijks gebombardeerd met reclames voor minder gezonde voeding en dranken, waar verkoopcijfers belangrijker zijn, dan uw en mijn gezondheid. Die reclames blijken erg effectief.
Zie daar maar eens effectief tegenin te roeien met een zeer beperkt voorlichtingsbudget. Dat lukt het VC dus niet. Hoe bereik je de mensen dan? Als onderzoek aantoont dat slechts 14% van ons volk eet volgens de Richtlijnen Goede Voeding, dan zit daar dus iets ernstig mis.

Maar als ook je inhoudelijke boodschap rammelt, wordt het helemaal lastig. De mensen, die wél kennis nemen van de boodschappen van het VC, ervaren dat adviezen in de praktijk niet voldoende werken of verouderd zijn omdat al is aangetoond dat deze onjuist of op zijn minst aanvechtbaar zijn. Er wordt onvoldoende of onduidelijk gewaarschuwd tegen voeding waar nieuw onderzoek van laat zien dat daar mogelijk risico's aan verbonden zijn (maar vervolgens doet men wel alsof men de wijsheid in pacht heeft (top-down-communicatie) en zet het VC zich wel af tegen - uit gezondheidsoverwegingen vrij onschuldige en meestal gezonde - "powerfoods"? Alsof men niks beters te doen heeft).
Die belangstellende mensen keren zich vervolgens af van het VC. Dat is ernstig, wat dat zouden je „ambassadeurs” kunnen zijn naar de rest van de samenleving.

Dát zou het „hoofdpijn-dossier” van Stephan Peters en zijn VC moeten zijn.

In plaats daarvan hamert Peters voortdurend op de degelijkheid van hun werkwijzen. Hun conservatieve houding maakt ze juist respectabel en geloofwaardig, vindt hij. De klanten zien het kennelijk gewoon verkeerd. Nou, dat zal niet werken, Stephan.
Het is alsof je in de supermarkt klaagt over een zuur bijsmaakje in de melk en de marketingafdeling reageert naar de klanten met de boodschap: „Onze productiewijze is uiterst zorgvuldig, dus onze melk is erg lekker. Einde discussie".
Die tent kan na een poosje gaan sluiten.

Ik hoop dat het VC deze ontwikkelingen onderkent en deze ook gaat ervaren als een „wake-up-call”.

Willem #13, jouw hamvraag (heeft het VC in Nederland een effectieve rol?) is volgens mij de juiste. Op basis van de cijfers kunnen we constateren dat de gezondheid in NL er niet op vooruit is gegaan*, maar zoals je al schreef is het de vraag of dit komt door het advies van het VC, of door bad science zoals Guido stelt. Eerlijk gezegd vraag ik mij af of deze cijfers hetzelfde zouden zijn als alle Nederlanders netjes de adviezen van het VC hadden opgevolgd, ondanks dat die misschien op bad science zijn gebaseerd. Het punt is nu juist dat een groot deel van de bevolking zich helemaal niet bekommerd om dergelijke adviezen. Slechts 2% van de Nederlandse bevolking komt aan de dagelijkse 2 stuks fruit en 2 ons groenten. Alhoewel ik van mening ben dat het VC inhoudelijk andere adviezen zou moeten geven, is het punt dat Peter van Leusden noemt volgens mij veel belangrijker: de adviezen komen niet aan.

Misschien zou je kunnen stellen dat de gezondheidsraad verantwoordelijk is voor de beoordeling van science (en selecteren van alleen good science), maar de taak van het VC is juist vooral om de bevolking te bereiken. Hierin lijken ze volkomen te falen. Kennelijk heeft men niet door dat persberichten zoals die over de superfoods alleen maar een groter en groter wordend gat slaat tussen het VC en hun doelgroep. Het is hier al vaker genoemd, bepaalde (ook niet altijd even goed onderbouwde) boeken of diëten hebben een grotere impact dan de adviezen van het VC. Daarmee is de manier van werken van het VC dus helemaal niet zo "degelijk" als Stephan Peters stelt. De soft science zou hier veel beter ingezet moeten worden, dat heeft Peter van Leusden volgens mij helemaal goed gezien.


* Ter verheldering de getallen uit de linkjes in #6:
1) Ernstig+matig overgewicht van 33.4% in 1984 naar 47.9% in 2011. (cijfers CBS)
2) Diabetes van 160.000 in 1990 naar 740.000 in 2007 (cijfers NDF)
3) Ziekenhuisopnames voor HVZ van ~1300 (v) en ~2050 (m) per 100.000 in 1980 gestegen naar resp. ~1980 (v) en ~2600 per 100.000 in 2010 (bron: Hartstichting)

Wat voorzichtigheid in het hals over kop volgen van trends lijkt me niet het probleem. Wat wel een probleem is, vind ik, dat het Voedingscentrum een bijna symbiotische relatie lijkt te hebben met de voedingsindustrie. Voorbeeld: ieder jaar kiest het VC een product uit de industrie en presenteert dat juichend als het beste product. Dit doet het vermoeden rijzen dat de belangen van de industrie zwaarder wegen dan die van de consument wiens gezondheid immers niet gebaat is bij allerlei kant en klaar producten. Geloofwaardiger zou zijn om bijvoorbeeld verse aardbeien uit te roepen tot fruit van het jaar. Ook b.v. het zwaar leunen op margarines en halvarines is zorgelijk in mijn optiek en een symptoom of tenminste een verdenking van bovengenoemde verstrengeling. Het Zwitserse broertje van het voedingscentrum bijvoorbeeld raadt als eerste keus olie aan en noemt boter en margarine/halvarine producten als de slechtere keus die niet te vaak gemaakt moet worden. Stukken onafhankelijker in mijn optiek. Ook aan de Braziliaanse evenknie mag een voorbeeld genomen worden.
Het zou de geloofwaardigheid van het instituut ten goede komen als men dit soort openlijke verstrengeling niet meer toepast en ook overigens uitsluitend put uit onderzoeken die onverdacht zijn wat betreft verstrengeling van belangen, vooral zorgvuldigheid bij dat laatste lijkt onwaarschijnlijk gezien de openlijke keuze voor producten van de voedingsindustrie. Het komt de autoriteit en geloofwaardigheid van het VC niet ten goede. Dat maakt het niet vreemd dat steeds meer consumenten grote vraagtekens zetten bij de betrouwbaarheid van de adviezen van het VC.

Dat het binnen afzienbare tijd (in casu in 2015) allemaal anders en beter wordt, is wel meer met hopeloos conservatieve instellingen naar zeggen het geval; zo hier dus met het Voedingscentrum (het VC). Echter: wat er misschien komt had er echter al lang moeten zijn.
Over hoe belangrijk het VC zou zijn. De gezondheid van de Nederlandse burger is zichtbaar slecht: zie gewoon maar op straat om je heen. Het gaat, zoals ook de statistieken laten zien niet om maar een procentje of zo meer ziekelijk dikke mensen dan in pak weg 1970, maar om tientallen procenten meer. Hetzelfde geldt trouwens over een groot deel van de wereld.
Nu heeft, in mijn visie, het Voedingscentrum (VC) de taak om door middel van zijn bemoeienis met de voeding in Nederland de bevolking tot op zo hoog mogelijke leeftijd gezond te houden, hetgeen als dat lukt zich vertaalt in een minder langdurig chronisch ziek zijn.
Op Okinawa in Japan wordt men vooralsnog ruim wat ouder dan ondermeer in Nederland (en trouwens voor heel Japan geldt dat) en zijn er per hoofd van de bevolking minder ziekenhuisbedden nodig (dan in met name de United States, is geconstateerd door een Canadees artsenduo dat op Okinwa zijn levenswerk zocht en vond). Dichterbij is Sardinie een voorbeeld (van wat dan heet een blauwe zone, dat is een gebied waar men tot op hoge leeftijd gezond blijft; die gebieden zijn wel aan het inschrompelen en van de aardbodem aan het verdwijnen, dat te wijten aan de westerse wereldwijd opererende voedselindustrie.
Terug naar Nederland: ligt dat in een blauwe zone? Neen. Maar we leven in Nederland toch almaar langer? Ja, maar nog niet langer dan gemiddeld in Japan, en wat belangrijker -en bepaald zorgwekkend- is: de Nederlanders blijven tot op een almaar mindere leeftijd nog gezond.
Op almaar jongere leeftijd worden de Nederlanders chronisch, en ook meervoudig chronisch, dat is -let wel- ongeneeselijk ziek. Dat met in het vooruitzicht van een langdurig ziekbed, in feite een langdurig sterfbed.
En hoe komt dat? Waar zit de crux? Welnu: je kunt niet goed preventief tegen ziekte bezig zijn zonder de juiste voeding tot je te nemen.
Nu de hamvraag: heeft het VC in Nederland daar -in de juiste voedselkeuze- een effectieve rol in? Bezie het resultaat -kijk om je heen op straat, en anders, waar ik nog wel eens kom, op het strand- en dan is het antwoord: of wel nee, de meeste Nederlanders trekken zich van het VC niets aan (waarbij het dus niet uitmaakt welk dieet het VC voorstaat), of wel: ja, de Nederlanders doen dat helaas wel.
Ik wil niet onvoorzichtig zijn met het trekken van mijn conclusies, en ik weet dat de meeste mensen onverbeterbaar zijn (daar kan het VC weinig aan doen) maar als er ooit waarnemingen zijn gedaan, waartegen de meest omvangrijke interventiestudies niet tegenop kunnen, dan is het toch wel dat hele bevolkingsmassa's zijn waargenomen die het anders en beter doen (of deden moeten we inmiddels -helaas- nogal eens zeggen) dan de westerse, inclusief de Nederlandse mens. Het betreft hier voedingspatronen waarbij je niet aan een voldoend groot aantal personen moet vragen: wil je je dieet zus wijzigen en aan een andere groep: wil je je dieet zo wijzigen, waarna je kunt zien wat er dan gebeurt (het zo geheten interventie-onderzoek); neen die bepaald ruim voldoende grote groepen waren er al en aten al essentieel verschillend. En de uitkomst van dat verschil was en is duidelijk en niet bepaald in het voordeel van wat het VC tot op heden voorstond. De sterkst groeiende groep was in Nederland nooit de groep der 100-jarigen. Op Okinawa -om maar even bij dat voorbeeld te blijven- wel.
Het VC heeft zich tot op heden nogal aangepast aan wat in Nederland nou eenmaal wordt gegeten (zegt dat VC zelf). Over conservatisme gesproken. En nu moet ik hopen dat het VC volgend jaar met iets Braziliaans aankomt en dat de Brazilianen het juiste onderscheid tussen "good and bad science" hebben gemaakt en dat dat ook aantoonbaar is. Tot op heden heeft het VC zijn sporen aantoonbaar niet verdiend in het het adviseren van de juiste voedselkeuze, laat staan daarin in de wereld ooit een vooraanstaande rol te hebben gespeeld; over Nederland als gidsland gesproken.
Hoe dan ook: we zijn het er over eens dat er een probleem ligt (van een enorme impact op onze geondheidsorg) maar of het VC dat een belangrijke rol in de voedingsvoorlichting speelt(?) om dat probleem op te lossen een blijvende rol daarin zou moeten spelen? Ik moet dan eerst zien dat het VC een enorme ommezwaai maakt.

@ Willem #11 Je zegt: „Vergeet het hopeloos achtergebleven VC”.

Een organisatie de vergetelheid in wensen, die juist een belangrijke rol vervult (en zal blijven vervullen) in de gezondheidsvoorlichting in Nederland, is niet de oplossing Willem (iedereen die mijn bijdragen in foodlog.nl een beetje volgt, weet overigens dat ik behoorlijk kritisch sta tegenover de inhoudelijke koers van het VC tot nu toe).

De nieuwe versie van de Richtlijnen Gezonde Voeding, die in 2015 gaan verschijnen, zullen in de komende jaren een belangrijke rol gaan spelen in onze gehele gezondheidszorg, of je dat nu leuk vindt of niet. Daarom uitte ik in #5 mijn hoop dat de gezondheidsraad en het VC ons het komende jaar aangenaam gaan verrassen.

De gezondheidsraad kan dat doen door heel scherp te kijken naar de onderzoeksresultaten en niet het wat vage "consensusmodel" te kiezen, maar het onderscheid te maken tussen „good and bad science” zoals Guido Vogel voortdurend bepleit (en ook niet denken dat er een hek om Nederland heen staat. Ook in het buitenland zitten heel scherpe denkers!).

De taak van het voedingscentrum is niet alleen om dit door te vertalen in goede informatie voor het algemene publiek, maar ook in communicatievormen die werkelijk invloed hebben in onze samenleving: „De marketing van de Richtlijnen Goede Voeding 2.0” als het ware. Dat is weer een heel andere tak van sport.

Hopelijk gaat dat laatste in de richting van de door mij eerder genoemde Braziliaanse richtlijnen, of projecten zoals Jaap Seidell onlangs bepleitte, want dat zal zeker een verbetering zijn.

"Superfoods, de wetenschappelijke onderbouwing daarvoor is er gewoonweg niet". Sorry, de wetenschappelijke definitie ervan is er misschien wel, maar heb ik gemist.
Als je ervan uitgaat dat voedsel een zo goed mogelijke preventie tegen ziekten (vooral ouderdomsziekten) moet zijn, dan bestaan er wel degelijk superfoods. Peterselie bij voorbeeld zou ik zeggen, is wel degelijk een superfood (en niet het enige superfood dat er bestaat). Maar waar de commercie mee aankomt, is natuurlijk helemaal niet zeker een superfood, al noemen ze het zo. Des te duurder het superfood is des te meer kans je loopt op.een fikse lading valsheid in voorspiegeling.
Dat is overigens niet de enige poets die de voedselindustrie ons bakt. En de medicijnenindustrie kan daar ook wat van.
Slechte voeding -slecht vanuit preventief oogpunt- is er dikwijls de oorzaak van -althans vergroot de kwade kans- dat je op een gegeven moment een vreselijke diagnose van de dokter te horen krijgt (zoals kanker of suikerziekte) waar Big Brother Pharma wel (of soms niet) een medicijn tegen heeft. Dat medicijn is patenteerbaar. Dat in tegenstelling tot laten we even houden op peterselie (of neem als voorbeeld de geelwortel, met daarin de stof curcumine, die preventief werkt tegen de ongeneesbare Alzheimer).
Een medicijn dat tegen een bepaalde ziekte werkt, lijkt -als het er is- vaak chemisch erg op betreffend werkzaam bestanddeel uit natuurlijke bron, alleen heeft het wat -steevast gebagatelliseerde- bijwerkingen. Een voorbeeld is het peterseliebestanddeel apigenine tegen het antikankermedicijn alvocidib.
Wij verwachten 'super' resultaten van medicijnen die er pas aan te pas komen (of zelfs te onpas worden aangewend) als het feitelijk al te laat is, in plaats van voordien te werken aan een superbe en langdurige gezondheid. Een zaak is dat overigens waar je niet zeker van kunt zijn, maar je kunt wel gaan voor de beste kans daarop. Alleen: hoe doe je dat nu in deze wereld?
Deze wereld verandert snel. De wetenschappelijke -meer en minder verantwoorde- onderzoeksresultaten volgen elkaar snel op. De jonge geniale onderzoeker kan net zo goed verguisd worden als op de schouders geheven. Atkins was in 1970 de eerste die de opslag van lichaamsvet niet meer zondermeer aan de inname van vet relateerde, maar -op zich een schot in de roos- vooral ook (of eigenlijk alleen maar) aan de inname van suikers (en aan de koolhydraten die immers uit aaneen gekoppelde suikemoleculen bestaan). De strengste variant van Atkins betekent dat je zo weinig koolhydraten -tijdelijk (om snel af te vallen) is de bedoeling- binnen krijgt dat het lichaam zelf z'n suiker gaat aanmaken. Dat is het beruchte -en giftige- "in ketose gaan". Minder suiker, meer vet, was zijn recept en wat dat laatste betreft hanteerde Atkins levenslang geen onderscheid -je hebt allerlei vetten- hetgeen hemzelf hartaanvallen bezorgde op zijn 72-ste; in 2003 was dat, het jaar van zijn dood. Bovendien "meer vet" en daarmee tegelijk ook meer eiwit, is, weten we inmiddels, uit oogpunt van ouderdomspreventie, averechts. We weten zoveel meer anno nu (2014) dan anno 1970, althans als je de zin en de onzin die inmiddels het internet uitkraamt (en andere populaire media uitkramen) van elkaar weet te onderscheiden, en dat is niet altijd eenvoudig.
Is het Voedingscentrum (VC) in al die woeligheid een vast baken? Ja. Een beetje te vast baken ("Conservatisme is de kracht van het VC"). In feite moet je heel wantrouwig worden als iemand naar een onderzoek (of een vermeend inzicht) verwijst dat nog uit de vorige eeuw stamt. Al helemaal uit de tijd van voor Atkins. En dat doet het VC nu juist. Dat zegt nog steeds (of heeft althans daar geen afstand van genomen): "Let op vet". De vetten zouden je vet maken. Die vooral of zelfs die alleen. Maar zo simpel is het niet. Er is gewoon geen enkel simpel recept dat zondermeer juist is. De natuur, hoe die werkt, dat laat zich niet zo makkelijk vangen. Maar de wetenschap vordert intussen wel. Vergeet het hopeloos achtergebleven VC.

@ Guido. Dat je nauwelijks reageert op mijn inhoudelijke betoog, zegt me genoeg.

Ik haal er één zin uit: „Dus leuk al die goedbedoelde pogingen tot gedragsaanpassingen. Die tak van wetenschap is nog boterzachter dan voedingswetenschappen”.

Sorry Guido, maar „gelijk hebben” in de voedingswetenschap betekent maatschappelijk op zichzelf helemaal niets (nog afgezien van het feit dat veel wetenschappelijke kennis in de voedingsleer "boterzacht" is). Pas als mensen in de praktijk massaal kiezen voor gezonde voeding, omdat „iets” ze heeft overtuigd van de zin daarvan, ja, pas dan betekent het iets.

De gedragswetenschap, die door jou als „boterzacht” wordt getypeerd, wordt dagelijks - in reclame, in de inrichting van supermarkten, in de wijze van verpakken etc. - zeer succesvol ingezet om mensen te laten kiezen voor ongezonde voeding. Die zogenaamde „boterzachte" wetenschap leidt tot "keiharde" verkoopresultaten. Er zijn hier diverse mensen uit de marketingwereld, die je dat nog veel beter kunnen uitleggen dan ik.

@Peter, #8

Ik heb het vaak genoeg voor het Voedingscentrum opgenomen. De aanvallen dat het een club is die door de industrie wordt betaald, zijn makkelijk maar zelden onderbouwd.

Als 100% overheidsorgaan moeten ze voorzichtig opereren. Mensen zijn blijkbaar niet in staat te zien dat het niet eenvoudig is om uit de brij van onderzoek met richtinggevend advies te komen.

Mijn fundamentele punt is dan ook dat de wetenschap op orde moet zijn. Dat is ie niet, ondanks dat Dick en Jaap denken van wel. Het probleem is niet dat er niet genoeg onderzoek wordt gedaan. Het probleem is dat er te veel onderzoek wordt gedaan van magere kwaliteit. Of er worden causale conclusies getrokken uit onderzoek dat alleen maar correlaties kan laten zien.

Het goede onderzoek is er echter wel. Het lijkt er op dat een gezond voedingspatroon in de richting ligt van laag koolhydraat/hoog vet. In Zweden ziet men dat inmiddels in. In Nederland nog niet. Jaap Seidell, lid van de Gezondheidsraad, is voor een vermindering van koolhydraten. Echter niet voor een toename van goede vetten en eiwitten. Dit alles gedreven door calorie-angst. Overgewicht is in de kern een fysiologisch en niet een psychologisch probleem.

Dus leuk al die goedbedoelde pogingen tot gedragsaanpassingen. Die tak van wetenschap nog boterzachter dan voedingswetenschappen.
De sleutel tot succes ligt in een voedingspatroon dat mensen kunnen volhouden. Niemand houdt een voedingspatroon vol dat gebaseerd is op honger. En waarom zou je honger moeten lijden? Welke diersoort overleeft succesvol met honger? De sleutel tot succes is kwaliteit van voedsel boven kwantiteit stellen. Er is +150 jaar onderzoek beschikbaar dat richting geeft. Maar zolang Ancel Keys nog aangehaald wordt als betrouwbare bron in plaats van als voorbeeld van de grootste wetenschappelijke schurk van onze tijd, heeft ook de Gezondheidsraad nog een weg te gaan.

Net als voor voedsel geldt voor wetenschappelijk onderzoek: kwaliteit boven kwantiteit.

Die kennis is een noodzakelijke voorwaarde om advies te kunnen geven. Het Voedingscentrum moet geloofwaardig zijn en moet zich op wetenschap baseren. Dus Gezondheidsraad: ga aan het werk. De kennis is er al. In Peter Attia’s woorden:

“However, I have a fundamental problem when tactics precede strategy. I have an even greater concern when strategy is formulated in the absence of correct information when such information is knowable.”

Guido #7, Tussen de pure wetenschap en de toepassing in de praktijk staan nu eenmaal mensen met opvattingen en belangen. (het is dus niet "all about science", het is "all about people")

De 1e interpretatieslag wordt gemaakt door de leden van de gezondheidsraad. Die mensen interpreteren, wegen en nemen besluiten over de waarde van die wetenschappelijk kennis voor de praktijk. Ze hebben besloten om “wetenschappelijke consensus” over gezondheidseffecten van voedsel als een basiscriterium te hanteren. Stephan Peters typeert deze werkwijze zelf als conservatief, en dat is die ook.

Het verschil met Zweden of Brazilië lijkt te zijn dat daar vooraf een andere vraag is gesteld. Bij de Braziliaanse richtlijnen komt dat nog het sterkst naar voren. Brazilië wordt hard getroffen door overgewicht, obesitas en diabetes. De hoofdpunten van de richtlijnen gaan maar beperkt over voeding, maar ze gaan vooral over gedrag.
De voedingindustrie gooit een fors blik psychologische kennis in de strijd om mensen te verleiden tot bepaald keuze- en koopgedrag, wat een ongezond voedingspatroon in de hand werkt. De Brazilianen gooien nu dezelfde kennis van gedragswetenschappen volop in de strijd om juist een gezonder eet-gedrag te bevorderen. Daar zit misschien de sleutel.

Deze denkwijze is wezenlijk anders, dan die hier in Nederland. Braziliïe brengt wetenschappelijke kennis in stelling, om een maatschappelijk relevant gezondheidsprobleem aan te pakken. Of het effectief genoeg zal zijn, moeten we nog bezien. Maar het probleem moet worden opgelost, want anders zitten ze over tien jaar met enorme maatschappelijke schade. En dat lukt zeker niet met traditionele voorlichting op basis van de “consensus-aanpak over voedingswetenschap”. Dus gaan ze andere dingen proberen en zelfs andere wetenschappelijke disciplines in de aanpak betrekken.
Is er wetenschappelijke consensus op alle punten van deze aanpak. Nee. Maar “goed wetenschappelijk onderzoek” in de laatste jaren maakt het redelijk aannemelijk dat dit wel eens effectiever zou kunnen zijn.(„It’s better to be roughly right than precisely wrong”) De oude benadering is in elk geval niet effectief gebleken. (terechte citaat Dennis#6:- "Je kunt problemen niet oplossen met dezelfde denkwijze waarmee ze ontstaan zijn" (Einstein)

In mijn beeld vraagt die andere benadering een vorm van "progressief denken". Die bocht in denken moet wel genomen worden door de gezondheidsraad (de 1e interpretatieslag) en het VC (de 2e interpretatieslag, waarbij ook de "heersende eetcultuur" (hopeloos gedateerd begrip) als vertroebeld criterium wordt gebruikt), anders worden de nieuwe richtlijnen in 2015 een herhaling van zetten.

@Peter, #5

"Laatst noemde hier iemand een toepasselijke uitspraak van de econoom Keynes:
„It’s better to be roughly right than precisely wrong” "

Dat was ik. Alleen roughly right (een op LCHF gebaseerd voedinspatroon) is nog niet doorgedrongen bij de Gezondheidsraad en/of is geen consensus in Nederland. In Zweden inmiddels wel.

En waar ik het niet mee eens ben is dat er een wijziging van conservatief naar progressief nodig is. It is all about science. Die is niet conservatief of progressief. En ook nieuwe denkwijzen zoals Dennis aangeeft met Einsteins quote zijn niet nodig.

Gary Taubes (en anderen: lees Denise Mingers "Death by Food Pyramid") heeft laten zien dat bad science heeft geleid tot bad advice. Zijn boek had dan ook Good Science, Bad Science moeten heten i.p.v. Good Calories, Bad Calories. De science wijst al +100 jaar in dezelfde richting. Ja, al meer dan 100 jaar.

Vandaar dat de adviezen van het VC niet hebben geleid tot een reductie van overgewicht maar een toename. Het VC laat zich leiden door Gezondheidsraad (de bijna heilige richtlijnen van 2006) en consensus.

Robert stelt de juiste vraag: waar is het bewijs dat gezondheidsbeloftes worden waargemaakt?

Peter #5, dat heb je prachtig verwoord!

Ook ik vind de vraag van Robert over het waarmaken van gezondheidsbeloften geheel terecht. Kennelijk is het VC er van overtuigd dat haar adviezen hebben geholpen, maar de cijfers zeggen wat anders: het overgewicht is sterk toegenomen, even als de prevalentie van diabetes, ziekenhuisprevalentie van hart- en vaatziekten (de sterfte is afgenomen, maar de invloed van voeding is vooral preventief), en de prevalentie van darmkanker. Maar je kan natuurlijk altijd stellen dat het nog veel erger was geweest zonder al die adviezen. Je kan er ook een andere conclusie aan verbinden zoals, om er nog maar een quote tegenaan te gooien:
"Je kunt problemen niet oplossen met dezelfde denkwijze waarmee ze ontstaan zijn" (Einstein).

Aangezien de inhoudelijke kritieken meestal onbeantwoord blijven, is de insteek van Peter misschien wel een goede: een wat meer beschouwende benadering. Zo vraag ik mij af of het VC zelf niet door heeft dat ze steeds minder serieus wordt genomen door het publiek (zoals het interview van Giel Beelen over die superfoods goed illustreert) of dat ze daar gewoon geen waarde aan hecht. Ook al hebben ze misschien wel een punt als het gaat om de claims omtrent superfoods, there's bigger fish to fry. Waarom de aandacht trekken met zo'n statement? Is dat nou de beste invulling van jullie mission statement:
"Het Voedingscentrum informeert consumenten over – en stimuleert hen tot een gezonde en meer duurzame voedselkeuze"

Citaat artikel Stephan Peters: „Noem ons (=voedingscentrum) behoudend of conservatief. Erg degelijk en grondig is onze manier van werken in ieder geval. ”
Eerst een filosofische kanttekening bij die opmerking van Stephan Peters:
(past wel bij het plaatje van Alvin Toffler)

Conservatieve denkers veronderstellen dat in het verleden veel kennis en wijsheid is opgebouwd. Een conservatief laat die niet zomaar los, totdat is bewezen dat nieuwe ideeën aantoonbaar beter zijn. De conservatief denker ervaart dit als degelijk en consistent.
De valkuil van dit conservatief denken is dat men nieuwe problemen te lijf gaat met de oplossingen van "gisteren" (die hebben zich immers bewezen) en onvoldoende oog heeft voor de noodzaak van het opnieuw doordenken van het probleem, als het niet gaat zoals het zou moeten gaan, en wat daarom wellicht om nieuwe (nog niet eerder bedachte) oplossingen vraagt.

Progressieve denkers zien het verleden als een proces van „trail and error” op weg naar een betere toekomst. Dat levert altijd een werkelijkheid vol onvolkomenheden op. Het moet dus anders en kan altijd beter. De toekomst brengt voortdurend nieuwe kennis en ervaringen. Dat zal in het denken van een progressief mens zeker leiden tot verbetering en een stapje hoger op de ladder van kennis en ontwikkeling.
De valkuil van dit denken is dat men de nieuwe problemen te lijf gaat met nieuwe veelbelovende, maar toch wellicht wat ondoordachte maatregelen, die uiteindelijk toch geen echte oplossingen blijken te zijn.

Terug naar voedingsrichtlijnen: Wereldwijd en ook in Nederland worden we op enorme schaal geconfronteerd met gezondheidsproblemen, die voedsel- en leefstijl gerelateerd zijn, en niemand had voorzien 30 jaar geleden. De zoektocht naar wetenschap over gezonde voeding is tot nu toe een pad vol onvolkomenheden.
Het voedingscentrum stapt echter met volle overtuiging in de valkuil van het conservatief denken. Men blijft volhouden dat dit nieuwe probleem kan worden opgelost met het aloude denken „eet gevarieerd, niet teveel caloriën en niet te vet”. Men is zo overtuigd van zichzelf dat Stephan Peters zijn artikel afsluit met de zin „De voedingsadviezen die hieruit voortkomen, maken hun gezondheidsbeloftes dan ook waar” (en Robert Hoenselaar #1 zet hier terecht het vraagteken bij "is dit dan onderzocht?").

Als de adviezen van het VC hun beloftes zouden waarmaken, dan had het artikel in de volkskrant van Grieto Zeeman , waar Peters op reageert, kant nog wal geraakt. Ik denk dat Zeeman echter een algemeen gevoel verwoordt. Dat gevoel - vaak goed onderbouwd - zien we hier op foodlog.nl ook met regelmaat opduiken.
Het voedingscentrum blijft echter stoïcijns communiceren op een manier, die daar lijnrecht tegenin gaat. Het lijkt erop dat ze oprecht denken dat ze daarmee op het goede pad zitten. Een „reality-distortion-field” noemen de Amerikanen dat.

Stephan Peters zei in de pers onlangs dat de richtlijnen door de gezondheidsraad het komende jaar worden geactualiseerd, maar dat hij niet weet of de schijf van vijf inhoudelijk ook inhoudelijk wordt aangepast. Het VC is volgend en of er aanknopingspunten zijn voor de inhoudelijke aanpassing van de schijf-van-vijf, hangt af van de nieuwe richtlijnen van de gezondheidsraad. Dat snap ik.

Het lijkt me op zijn minst verstandig dat de gezondheidsraad in Nederland nadenkt over de koerswijziging die er in Scandinavië aan lijkt te komen, waar men zou koersen op een Low-Carb-High-Fat aanpak.
Een andere invalshoek is de weg die Brazilë lijkt in te slaan met de nieuwe richtlijnen die vooral op gedrag zijn gericht, niet betuttelend welke dingen je moet eten en hoeveel calorietjes dat vertegenwoordigd, maar gericht op vers, zelf koken en sociale verbanden, omdat dit aantoonbaar gezonder eetgedrag bevordert. Ik heb Peters gevraagd hier te reageren, op het draadje over die Braziliaanse richtlijnen, maar hij koos er (zoals gewoonlijk) voor om zich afzijdig te houden.

Maar worden dit soort ontwikkelingen in de nieuwe richtlijnen - en de daarop aansluitende aanpak van het voedingscentrum- genegeerd onder de vlaggetjes „wetenschappelijke consensus, conservatief, degelijk en grondig”, dan vrees ik dat het VC de boot de komende jaren volledig gaat missen.

Laatst noemde hier iemand een toepasselijke uitspraak van de econoom Keynes:
„It’s better to be roughly right than precisely wrong”

We zitten met een probleem waar de oude mantra's niet meer werken. Op het moment dat stappen nodig zijn om een nieuw probleem met nieuwe oplossingen te lijf te gaan, is het conservatisme van het voedingscentrum helemaal geen kracht, zoals Stephan Peters beweert, maar een zware handicap, die haar rol in het voedingsdebat steeds meer zal marginaliseren.

Ik hoop echter van harte dat de gezondheidsraad en het VC ons het komende jaar aangenaam gaan verrassen.

(Verdorie: ik zie dat Stephan me heeft geïnspireerd om een langer commentaar te schrijven, dan het oorspronkelijke artikel :-))

Een duim voor Robert!

Iedere dag worden er verbazingwekkende nieuwe ontdekkingen gedaan. Bijvoorbeeld epigenetica: de omgeving en voedsel bepaalt de werking van onze genetische blauwdruk (DNA). Ondertussen blijft het VC bewust conservatief?

Juist het vasthouden van verouderde denkbeelden maakt het VC kwetsbaar. Ben trouwens benieuwd hoe het VC denkt over gentech?

Als mijn moeder zich gehouden had aan het advies van het vc was ik nu op zoek naar een verzorgingstehuis. Eten volgens het vc, pilletjes van de arts tegen hoge bloeddruk ze volgde het braaf op. Ze werd vergeetachtig, sneller vermoeid, geheugen liet haar in de steek, had moeite om zichzelf te verzorgen kreeg thuishulp na een week ziekenhuis met uitdrogingsverschijnselen.
Na thuiskomst heb ik haar supplementen gegeven, in overleg met de huisarts gestopt met zijn pilletjes en nu vier weken later is de bloeddruk verlaagd, geen thuishulp meer en pas over twee maanden weer op controle bij de huisarts.
Ze werkt weer volop in de tuin, ze doet weer boodschappen op de fiets en ze lost weer cryptogrammen op. Haar geheugen is weer prima ze is 86 jaar en weer gezond. Ik denk niet dat dit gelukt was met de richtlijnen van het vc.

naast de illiterates heb je nog de inecolates (die niks van eco weten) en de afoodolates, hoe vonden jullie de liefdesverklaring van Janneke aan de Braziliaanse schijf van tien in de NRC trouwens ? ze sloeg de spijker op zijn kop, volgens mij dan! niet teveel betuttelen! maar wel de grote lijnen, en een flinke scheut psychologie; als je in je eentje gaat zitten eten,( en dan vooral als je man bent, d.z.) gaat het meestal fout, helemaal mee eens!

Prima dat het VC zich heeft uitgesproken tegen superfoods. De wetenschappelijke onderbouwing daarvoor is er gewoonweg niet.

Stephan, je geeft aan dat het VC continu zorgt voor actuele voedingsadviezen. Vervolgens begin je over de Richtlijnen Goede Voeding (RGV) die uit 2006 stammen. Dit wordt nog altijd gezien als de voornaamste wetenschappelijke bron.

Tijdens mijn opleiding als diëtist hebben mijn leraren me verteld dat betrouwbare wetenschappelijke informatie maximaal 5 jaar oud mag zijn. Als wij ons zouden houden aan wat we tijdens de opleiding hebben geleerd, zou de diëtist niet meer moeten luisteren naar wat het VC te melden heeft vanaf 2011/2012.
Ik schat dat ongeveer 1/3 van het epidemiologische onderzoek is gepubliceerd na 2006. Voor gerandomiseerd onderzoek zal die hoeveelheid op een aantal vlakken nog hoger liggen.
De RGV zijn dan ook een hopeloos achterhaalde bron. Over ieder onderdeel dat wordt beschreven, zal inmiddels een nieuw literatuuroverzicht gepubliceerd zijn. Vaak zullen de conclusies uit deze recentere overzichten niet in lijn zijn met wat in 2006 werd gedacht.

Dat geen document bestaat over voeding dat zo grondig is opgebouwd, is onjuist. Neem eens een voorbeeld aan het onderzoeksrapport van het WCRF oftewel het "World Cancer Research Fund" (equivalent van het KWF) uit 2007.

Het WCRF rapport is een transparant rapport gebaseerd op een uitgeschreven methodiek. Voor de relatie tussen ieder voedingsmiddel en het risico op kanker staat beschreven hoeveel onderzoeken er naar gedaan zijn en wat de resultaten uit deze onderzoeken zijn.

Het WCRF rapport is gebaseerd op de kennis die destijds beschikbaar was. In de literatuurlijst van de RGV 2006 staan enkele honderden verwijzingen naar de bestaande literatuur. Maar hoeveel relevante onderzoeken waren destijds beschikbaar? In ieder geval meerdere duizenden. De hoeveelheid ontbrekende kennis in de Richtlijnen Goede Voeding 2006 is daarmee enorm.
Ik geef hiermee geen oordeel over de schrijvers van de richtlijnen. Want voor een goed onderbouwd rapport zou je een flinke groep onderzoekers nodig hebben die hier fulltime mee bezig is.

Vervolgens heeft het WCRF voor alle gevonden resultaten beschreven wat de bewijskracht is voor een potentieel causaal effect, volgens de eerder beschreven methodiek. Daarmee is de mening van de onderzoekers zoveel mogelijk buiten beschouwing gelaten. Wat een veel objectievere, transparante werkwijze is dan de wijze van "consensus" die door de Gezondheidsraad en het VC wordt gebruikt.

Consensus is natuurlijk nodig. Want de manier waarop naar de wetenschappelijke literatuur wordt gekeken, dient uitgeschreven te worden in de methodiek. Maar consensus dient het resultaat en de conclusie van een rapport te dienen en geen storende factor te zijn.

De Eetmeter werkt niet. Ik heb vaak genoeg een dagvoeding ingevuld. Zelfs als je precies eet wat het VC aanraadt, geeft het programma aan dat je deficiënt bent in het een en ander.
Mensen die ongezond eten, zullen nooit met de Eetmeter werken. Mensen die wel gezond eten, worden er alleen maar onzeker van. Want zelfs als je 5 sneetjes volkoren brood, 2 stuks fruit, 2 ons groenten, een paar porties melkproduct, olijfolie en noten eet, zou je het nog niet goed doen.

" Erg degelijk en grondig is onze manier van werken in ieder geval. De voedingsadviezen die hier uit voortkomen, maken hun gezondheidsbeloftes dan ook waar."

Is dit ooit onderzocht dan?