De vertaalslag naar ‘klinische relevantie’ wordt als sluitstuk van de resultatensectie op een bijzonder ingewikkelde manier beschreven. Eenvoudiger ging blijkbaar niet. Stamcellen van drie gezonde vrijwilligers werden ingespoten bij muizen met kanker; de stamcellen in de muizen gingen na blootstelling aan chemo het C16:4(n-3) aanmaken. Weer in een andere opzet werd bij tien kankerpatiënten, na toediening van chemo, hetzelfde vetzuur endogeen aangemaakt.
Eén van de onderzoekers reageert desgevraagd per mail: ‘Wij hebben ons onderzoek uitgevoerd in muizen, en daarin zien we dat het gebruik van 2 geteste visoliën de werking van chemotherapie vermindert. Dit wijten wij aan een specifiek vetzuur dat in deze 2 visoliën aanwezig is. Omdat het effect bij muizen zo sterk is, raden wij visolie gebruik bij patiënten af, in afwachting van onderzoek bij mensen. Ik wil benadrukken dat het resistentie-opwekkende effect van visolie niet bij mensen aangetoond is.’
Daarvan acte. Opmerkelijk is dat over vis op het Nederlandse menu met geen woord wordt gerept. Als dit specifieke vetzuur in visolie zit, zit het hoe dan ook in vis. Ook in het artikel verder geen woord over externe validatie van de bevindingen. Niet één studie wordt genoemd, terwijl die er wel degelijk zijn waaruit blijkt dat visoliesupplementen juist een gunstig effect hebben samen met chemotherapie.[2-5] Het Utrechtse onderzoek is een muizenstudie waarin slechts gekeken is naar één klein deelaspect, één vetzuur gemaakt door één type cel in het afweersysteem (stamcellen).
Het is duidelijk dat de onderzoekers bewust de publiciteit hebben gezocht om hun negatieve advies ten aanzien van visoliesupplementen de wereld in te helpen. Dat is gelukt. Maar is dit gerechtvaardigd op basis van hun onderzoek, waarin geen enkele kankerpatiënt één capsule visolie heeft gehad? Nog maar eens dat opvallende citaat uit de mail van een van de onderzoekers: ‘Ik wil benadrukken dat het resistentie-opwekkende effect van visolie niet bij mensen aangetoond is’. Zet dat eens af tegen de kop van het Utrechtse persbericht: ‘Tumoren ongevoelig door visolie’.
Is dit minder erg dan de ‘casus Stapel en Vonk’, waar willens en wetens frauduleus lijkt te zijn gehandeld? Is het een variant? Of onderhand normaal gebruik in de wetenschap én in de kritiekloze pers?
1. Roodhart JM, Daenen LG, Stigter EC, Prins HJ, Gerrits J, Houthuijzen JM, Gerritsen MG, Schipper HS, Backer MJ, van Amersfoort M, Vermaat JS, Moerer P, Ishihara K, Kalkhoven E, Beijnen JH, Derksen PW, Medema RH, Martens AC, Brenkman AB, Voest EE. Mesenchymal Stem Cells Induce Resistance to Chemotherapy through the Release of Platinum-Induced Fatty Acids. Cancer Cell 2011; 20(3):370-83
2. El-Mesery ME, Al-Gayyar MM, Salem HA, Darweish MM, El-Mowafy AM. Chemopreventive and renal protective effects for docosahexaenoic acid (DHA): implications of CRP and lipid peroxides. Cell Division 2009; 4:6
3. Huaiyu Ma, Tapas Das, Suzette Pereira, Zhijian Yang, Ming Zhao, Pradip Mukerji and Robert M. Hoffman. Efficacy of Dietary Antioxidants Combined with a Chemotherapeutic Agent on Human Colon Cancer Progression in a Fluorescent Orthotopic Mouse Model. Anticancer Res 2009; 29: 2421–2426
4. Yam D, Peled A, Shinitzky M. Suppression of tumor growth and metastasis by dietary fish oil combined with vitamins E and C and cisplatin. Cancer Chemother Pharmacol 2001; 47(1): 34-40
5. Murphy RA, Mourtzakis M, Chu QS, Baracos VE, Reiman T, Mazurak VC. Supplementation with fish oil increases first-line chemotherapy efficacy in patients with advanced nonsmall cell lung cancer. Cancer 2011; 117(16): 3774-80
Gert, het is mij bekend dat in de nieuwsberichten op ortho.nl de bron vermeld wordt en bovendien is de tekst geheel helder over de achtergrond van het beschreven onderzoek. Maar het gaat mij specifiek om de kop. Deze is net iets spraakmakender dan bijvoorbeeld "Resveratrol versterkt bestralingseffect in vitro" of "Ratten betere bloedvaten met curcumine". Dat zou de feiten beter weergeven.
Ander punt dat mij opvalt is dat blaadjes over gezondheid en voeding/supplementen in mijn ogen een nogal eenzijdige berichtgeving hebben. Ik heb geen abonnement op Fit met voeding, maar de losse nummers die ik zoal gelezen heb, vermelden uitsluitend positief getinte berichten. Nog nooit heb ik een artikel gezien waarin beschreven wordt dat een grote studie of meta-analyse geen effect gevonden heeft van een supplement op een ziekte of aandoening. Terwijl die er wel degelijk zijn en ook belangrijk zijn voor het voortschrijdend inzicht. Dat is in mijn ogen geen representatieve weergave van de wetenschap. En begrijp me niet verkeerd, ik heb niets tegen orthomoleculaire geneeskunde (volg momenteel zelfs een opleiding), maar ik vind dergelijke berichtgeving persoonlijk te eenzijdig en op zijn minst de schijn hebben van een commercieel belang. En dat leidt er bij sommigen toe dat orthomoleculair niet serieus genomen wordt. En dat is jammer, want hier is nou juist zoveel te winnen.
p.s. Ik zag pas na het plaatsen van #30 3n #31 dat dit een vrij oud draadje is.