Vanmiddag weer een bordje pasta vongole voor lunch? Maar dan zonder wijn, ok? Die gemarmerde tapijtschelp wordt vooral gekweekt in de Adriatische zee, nietwaar? Is dat ander water dan hier in de Middellandse Zee?

Bijgedachten laten zich niet wegdringen. Iedere bedelende Afrikaan die de oversteek heeft overleefd, in elke winkelstraat en bij elke supermarkt, wijst je erop. Ik geef ze allemaal geld. Of dat goed of slecht is, of het ze helpt, nu of structureel, ik zou het niet weten.

Tastbaarder
In Genua, even verderop, kwamen ze in groten getale aan. Bij Ventimiglia zag ik ze vorig jaar de grens naar Frankrijk oversteken, verder Europa in. Basta, zei de nieuwe Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken, de ultra-rechtse Matteo Salvini. Hij stuurde de schepen met vluchtelingen door naar Spanje.

Je hoeft niet naar de regio te gaan om met je neus op de feiten gedrukt te worden. Maar het maakt het wel tastbaarder. Out of office of niet, op mijn vakantieadres kreeg ik gewoon de Thursday Briefing van The New York Times in de inbox. Met daarin een schokkend, droog verslag van de aanloop naar het protest van migrant workers in Foggia op 8 augustus.

Binnen 48 uur verongelukten twee busjes met dagloners, 16 kwamen er om het leven. In gammele, volgepropte busjes (met Bulgaars kenteken, scheelt verzekeringspremie) worden ze van de krottenwijken naar de bloedhete tomatenvelden gebracht. Op de foto zie je een gekantelde vrachtwagen met tomaten, het vernielde busje op zijn kant en slachtoffers onder lakens. Er rijden 200 à 300 van die busjes rond, schrijft de krant.

Daar op die tomatenvelden komt alle ellende bijeen die samen een grote schandvlek van Europa vormt, bedenk ik, terwijl ik mijn zoontje druivenpitten leer wegschieten.
Tomatenplukkers
Basta, staat op een spandoek dat de dagloners meedroegen bij de demonstratie. We zijn geen slaven. Maar het scheelt niet veel. Door de toestroom van illegale arbeidskrachten hebben de malafide ronselaars ze voor het uitkiezen. De 50.000 tomatenplukkers moeten genoegen nemen met een loontje van €20 voor 12 uur in de hete zon. De maffia verdient als vanouds goud geld aan de illegale arbeid, geen overheid die er wat aan doet.

Daar op die tomatenvelden komt alle ellende bijeen die samen een grote schandvlek van Europa vormt, bedenk ik, terwijl ik mijn zoontje druivenpitten leer wegschieten. De nieuwkomers uit Afrika verkiezen een leven in de illegaliteit en met uitbuiting in Europa boven een uitzichtloos bestaan thuis. Seizoenarbeiders met papieren, veelal uit Oost-Europa, krijgen niet het loon waarop ze recht hebben, ondanks nieuwe wetgeving. Salvini heeft de oplossing: de krottenwijken slopen.

"Zo behandelen we ze," zegt iemand van de vakbond in de Times. "Maar zonder hen zouden we in Italië geen tomaten en courgettes meer eten."’ Dat is geen dilemma meer, dat is een onoplosbaar complex van in elkaar grijpende verschrikkingen.

Dat veel van de meisjes in Europa in de prostitutie belanden, lijkt niet echt een punt van zorg te zijn voor de thuisblijvers
Prostitutie
In een lange reportage doet Maite Vermeulen, correspondent migratie van De Correspondent (achter de betaalmuur) verslag van haar verblijf in Benin, Nigeria. Vandaar vertrekken de meeste Afrikanen naar Europa. Eerst ging dat nog legaal, nu via smokkelroutes en de zee. Vermeulen zag hoe het geld dat de emigranten terugsturen de economie in de stad veranderde. Dat veel van de meisjes in Europa in de prostitutie belanden, lijkt niet echt een punt van zorg te zijn voor de thuisblijvers.

Wat is de oplossing? Die heb ik bedacht, terwijl ik eindeloos stukjes gladgeslepen gekleurd glas voor in een potje zocht tussen de steentjes op het strand. We moeten ze ginds helpen zelf tomaten en andere gewassen te verbouwen. Dan levert Wageningen speciaal op de omstandigheden afgestemd zaad en adviseren wij ze met het opzetten van bedrijven, een moderne infrastructuur en wat je verder nodig hebt voor een gezonde concurrentiepositie. Alles hartstikke duurzaam natuurlijk, met futuristische zeilvrachtschepen in plaats van vliegtuigen.

Kaarsje
Op Foodlog wordt geregeld wel serieus nagedacht over deze materie, in debat met deskundigen. Over hoe de thema’s in elkaar grijpen. Ik hoop dat het het komende seizoen een terugkerend onderwerp zal worden.

De teller van het aantal Afrikaanse doden in de Middellandse Zee is hier te volgen. Ik ben nog een kaarsje gaan branden voor al die stakkers in de ontroerend mooie Chiesa di Santa Maria della Rosa in Lucca, van begin 14e eeuw. Iets zinvollers kon ik niet bedenken.
Dit artikel afdrukken