Alles staat in bloei, het was zeer groeizaam weer de afgelopen dagen, grassen en wilde bloemen staan manshoog in de bermen (goed idee, dat niet maaien!). De temperatuur blijft nog wat achter. Op het moment van schrijven meldt Pollennieuws.nl voor grassen: ‘de trend is zeer ongunstig’. Dat had iedereen die loopt te snotteren al begrepen.

Maai het gazon maar even niet en hou de ramen dicht. Hou de doos tissues bij de hand, het hooikoortsseizoen is zo weer over. Er zijn goed werkzame medicijnen tegen gras- en boompollenallergie, mocht het veel last geven, maar geduld helpt ook heel goed. Meer geduld dan voorheen weliswaar, want het pollenseizoen schijnt langer te duren en heftiger te zijn dan vroeger, vanwege de klimaatverandering en de toename van CO2 in de lucht. Het weer is soms groeizamer dan gewenst.

Zwakjes
De allergene pollen, of stuifmeelkorrels, kunnen wel tot ernstigere klachten leiden dan alleen een loopneus. Depressieve en angstige gevoelens bijvoorbeeld. Het lijkt nogal vergezocht, aanstellerig misschien, maar als je je ellendig, zwakjes en ongelukkig voelt in deze tijd, is dat misschien niet alleen een fysieke reactie op de allergie. De aanwijzingen zijn sterk dat allergieën zoals door pollen veroorzaakt doorwerken in de hersenen. Al lange tijd wordt er een verband geobserveerd tussen het pollenseizoen en mentale klachten.

Als je je ellendig voelt in deze tijd, is dat misschien niet alleen een fysieke reactie op de allergie
Snotteren van hooikoorts is een overreactie van het immuunsysteem, irritatie of ontsteking van het slijmvlies in de neus. Dat heet rhinitis, een loopneus heet rhinorroe, dat klinkt al een stuk viezer. Er worden twee soorten onderscheiden, de allergische en de niet-allergische rhinitis. Naast pathogene deeltjes zoals pollen en huismijtuitwerpselen kunnen ook virale infecties, zoals verkoudheid, de oorzaak zijn.

IgE
Als pollen de neus binnendringen, hechten ze aan de IgE-receptoren van de basofiele granulocyten in het neusslijmvlies. Dat zijn gespecialiseerde witte bloedlichaampjes met een beschermende functie in het immuunsysteem. IgE is immunoglobuline E, een eiwit dat aangemaakt wordt en als taak heeft de pathogene binnendringers te neutraliseren. Daar komt histamine bij vrij, een stof met meerdere regulerende taken. In de neus (en de ogen) verwijdt het de bloedvaten. Roodheid, jeuk en loopneus zijn het gevolg van deze in wezen goedbedoelde reactie. Medicijnen die werken tegen diverse soorten allergieën heten dan ook antihistaminica.

Franse, Duitse en Portugese onderzoekers deden in 2021 een meta-analyse naar het beschikbare observationele onderzoek dat allergische rhinitis (AR) in verband brengt met de geestelijke gezondheid. De resultaten verschenen in het vakblad Rhinology. Ze legden 24 studies naast elkaar, 23 naar depressie en 11 naar angsten (enkele dus naar beide). Twaalf van die onderzoeken noemen zogenaamde odds ratio’s, de verhouding tussen het vóorkomen van de kwalen in een groep die blootgesteld is en die niet blootgesteld is.

Cytokines
De uitkomsten zijn fors. “Wij hebben door middel van een meta-analyse geconstateerd dat patiënten met AR 1,6 keer meer kans hebben op een depressie en 1,9 keer meer kans op angst.” Dat komt overeen met de uitkomsten van andere studies naar allergieën en mentale gezondheid, volgens de onderzoekers. Ook astmapatiënten vertonen een verhoogde kans op dergelijke problemen. Dat duidt op een vergelijkbare onderliggende oorzaak, en die is er dan vermoedelijk ook.

Allereerst levert de immuunreactie verhoogde niveaus van cytokines en histamine op in het bloed en andere lichaamsvloeistoffen. Cytokines zijn signaaleiwitten die regulerend werken op de inflammatiegraad, de staat van permanente, lage ontsteking van weefsel en organen. In de hersenen kan verhoogde inflammatie tot depressieve gevoelens leiden, schreef The Washington Post onlangs. Ook ontregelt een teveel ervan het limbisch systeem, het deel van de hersenschors dat de emoties stuurt.

Het is weliswaar geen bewijs voor seizoensallergieën bij mensen, maar de relatie duikt voortdurend op in onderzoeken
Zwakheden
Een meta-analyse als deze, met als input studies van diverse opzetten en doelen, geeft geen eensluidende uitkomst. “Het is niet mogelijk om direct bewijs hiervan te zien in een menselijk onderzoek, dus hebben onderzoekers zich gewend tot knaagdieren om een beter idee te krijgen van de mechanismen die hierbij een rol spelen,” schrijft The New York Times. In de hersenen van muizen die allergenen kregen toegediend werden cytokinen en stresshormonen gevonden.

Het is weliswaar geen bewijs voor seizoensallergieën bij mensen, maar de relatie duikt voortdurend op in onderzoeken.

De onderzoekers onderkennen zelf de zwakheden van hun literatuurstudie. De kwaliteit en omvang van de geselecteerde studies waren zeer wisselend. Oneerbiedig gezegd: garbage in is garbage out. De meeste van de 24 studies hadden niet als hoofddoel de relatie tussen AR en mentale problemen te onderzoeken, maar leverden die op als secundaire uitkomst.

Eén belangrijk aspect van de hooikoortsellende kwam maar zelden aan de orde in het verzamelde onderzoek: de korte duur van de klachten. Aannemelijk is dat de mentale problemen verdwijnen zodra de neus stopt met lopen.
Dit artikel afdrukken