Naast het internet dat wij allemaal kennen en gebruiken bestaat er nog een internet. Wetenschappers noemen het het 'wood wide web' en het ligt gewoon onder onze voeten. In de vorm van schimmels. Via de myceliumdraden van schimmels blijken planten met elkaar in contact te staan, informatie te kunnen uitwisselen en zelfs voedingsstoffen te kunnen transporteren. Dat schrijft Nick Fleming in een uitgebreid artikel op BBC Discoveries.

Hoe meer we te weten komen over deze ondergrondse netwerken, des te meer we ons beeld van planten bij moeten stellen. Planten staan daar niet stilletjes in hun eentje te groeien. Door hun ondergrondse netwerken kunnen ze hun buurplanten helpen door voedingsstoffen en informatie uit te wisselen. En ze kunnen onwelkome indringers afweren door giftige stoffen via het netwerk te transporteren.

Mycorrhiza
Naar schatting onderhoudt zo'n 90% van alle planten een wederzijds gunstige relatie met schimmels. De 19e eeuwse Duitse bioloog Albert Bernard Frank noemde de samenwerkingsverbanden tussen de wortelselsels en mycelia 'mycorrhiza'. In de symbiose tussen planten en hun schimmels levert de plant koolhydraten (suikers) aan, en helpt de schimmel de plant aan water en stoffen als fosfor en stikstof. Planten met gemycorrhizeerde wortelstelsels groeien beter dan planten zonder.

De schimmelnetwerken blijken ook te helpen het immuunsysteem van hun gastheren te versterken. Door de mycorrhizering van het wortelstelsel wordt de productie van allerlei verdedigingsstofjes in gang gezet. Dit zorgt er voor dat bij een latere bedreiging het immuunsysteem sneller en efficiënter reageert. Planten worden dus resistenter tegen ziekten.

Donorbomen
Maar nu dat wood wide web. Dat heeft wetenschappers lang voor raadsels gesteld. In 1997 was het de Canadese Suzanne Simard (University of British Columbia) die éen van de eerste bewijzen vond. Zij toonde aan dat de Douglas spar en de witte berk koolstof kunnen uitwisselen via mycelia. Zo lijken grote bomen kleine, jonge boompjes te helpen via het schimmelinternet: boompjes in de schaduw, die te weinig licht krijgen om zelf in hun behoeften te voorzien, kregen koolstof van grote 'donor'-bomen.

Koolstofdiefstal
Daarna vonden andere wetenschappers dat planten ook fosfaten en stikstof op die manier kunnen uitwisselen. De daaropvolgende stap was dat onderzoekers vaststelden dat planten ook kunnen communiceren via de mycelia. Dat werd bij verschillende planten (tomaten, snijbonen) vastgesteld. Werd bij de ene plant een bedreiging aangebracht (ziekte, vraatinsect), 'wist' de andere dat binnen afzienbare tijd en werden er voorzorgsmaatregelen genomen. Maar ook het omgekeerde komt voor: planten blijken aan cybercrime te kunnen doen via het schimmelinternet. Zo kunnen planten die zelf geen chlorofyl hebben (en dus niet kunnen fotosynthetiseren) via het schimmelinternet koolstof 'stelen' van de bomen waarmee ze in verbinding staan.

Wood wide web
Voldoende aanleiding, alles bij elkaar, om het 'wood wide web' in het leven te roepen. "Deze schimmelnetwerken zorgen voor een snellere en effectievere communicatie tussen planten", zegt chemisch ecoloog Kathryn Morris in BBC Discoveries. "Wij denken daar niet zo aan omdat we over het algemeen alleen zien wat er zich bovengronds afspeelt. Maar de meeste planten die je kunt zien staan ondergronds met elkaar in verbinding, niet direct via hun wortels, maar via hun mycelische connecties."

Het schimmelinternet vertegenwoordigt zo één van de belangrijkste lessen uit de ecologie: zelfs soorten die schijnbaar niets met elkaar te maken hebben zijn onderling verbonden, en zijn mogelijk afhankelijk van elkaar. "Ecologen weten al enige tijd dat organismen meer onderling samenhangen en interafhankelijk zijn", zegt Lynne Boddy. Het wood wide web lijkt een cruciale rol te spelen in deze connectiviteit.

Moderne monoteelten in de landbouw zouden er misschien in de toekomst toch wat van moeten leren en toepassen in de vorm van wat multicropping - meerdere gewassen door of naast elkaar telen - wordt genoemd. Vooralsnog is dat vloeken in de kerk omdat zulke vormen van teelt in ieder geval op dit moment veel meer menselijke arbeid vergen en dus veel duurder zijn. Een voordeel zou echter gelegen kunnen zijn in een hogere resistentie van de gewassen (die minder bestrijdingsmiddelen nodig hebben) en - verrassend genoeg - groeivoordelen.

Fotocredits: 'Mycelium as seen under a log', TheAlphaWolf, via Wikimedia
Dit artikel afdrukken