2 min
Het derde online debat dit jaar van It’s the food, my friend! gaat over de weg naar een klimaatneutrale landbouw in 2050. Het geestelijk voedsel voor de eerste ronde wordt deze keer geleverd door WUR-hoogleraar Rogier Schulte en PBL-onderzoeker Gert Jan van den Born. Gespreksleider Felix Rottenberg en zijn #foodfriend-secondanten Bert van Ruitenbeek en Wouter van der Weijden hoorden hen uit. Bekijk de video en neem deel aan het debat in de reacties. Je opmerkingen kunnen worden meegenomen in het panelgesprek dat volgende week wordt opgenomen en hier gepubliceerd.
Rogier Schulte, hoogleraar Farming Systems Ecology aan de WUR sinds 2017, werkte 20 jaar aan de verduurzaming van de melkveehouderij in Ierland voor hij remigreerde naar Nederland. Mede dankzij hem heeft Ierland nu een van de meer klimaatvriendelijke melk- en vleesproductiesystemen ter wereld. Schulte moet nog wennen aan het navelstaarderige landbouwbeleid in Nederland. “Ierland is zich ervan bewust dat het een klein eiland is. Zodra zich een probleem voordoet, gaan ze eerst over de grens kijken. Daar kunnen wij ook baat bij hebben.”
Klimaatneutraal van 1,1 naar 2 koeien per hectare
In zijn verhaal laat Schulte zien dat de kloof tussen de maatschappelijke verwachtingen en de feitelijke landbouwsituatie in heel Europa nergens zo groot is als in Nederland. Maar er is meer mogelijk dan nu gebeurt. Volgens zijn onderzoek kun je 1,1 vleeskoe op een hectare grasland klimaatneutraal houden en in zijn Ierse project wordt gezocht naar manieren om dit te verhogen naar 2 koeien per hectare. Dat kan onder meer door koeien te fokken op een lagere methaan-uitstoot, want die verschilt sterk per ras en per individuele koe. Ook groenbemesters telen en zeewier aan het voer toevoegen bieden mogelijkheden. Landschapselementen zoals hagen en stukjes bos zorgen voor CO2-opslag.
Schulte vertelt over zijn Lighthouse Farms-project, waarin hij wereldwijd elf landbouwkundige lichtbakens heeft aangewezen: bedrijven die zodanig vooruitlopen dat ze “al beantwoorden aan de maatschappelijke vraag van 2050” en die bovendien economisch rendabel zijn. Van die 11 bedrijven zijn er 6 biologisch, maar er zitten ook bedrijven bij die meer industrieel van opzet zijn, zoals een kaviaarkwekerij waar ook melkvee wordt gehouden in Letland.
Emissies: sinds 2005 geen vooruitgang
Voorafgaand aan het verhaal van Schulte legt Gert Jan van den Born, senior beleidsonderzoeker bij het Planbureau voor de Leefomgeving, in kort bestek uit hoe de uitstoot van de landbouw zich sinds 1990 heeft ontwikkeld. Uit zijn grafieken blijkt dat de broeikasgasemissies van de Nederlandse landbouw vrijwel volledig voor rekening komen van de veeteelt (methaan en lachgas) en de glastuinbouw (kooldioxide). Tussen 1990 en 2005 is er vooruitgang geboekt, maar sindsdien is de situatie weer wat verslechterd.
Het Akkoord van Parijs vraagt om een reductie van 95% sinds 1990; op dit moment is het nog geen 20%. Het gesprek negeert de glastuinbouw en gaat dieper in op de veeteelt. Voor andere milieudoelen dan klimaat is het beeld wisselend: de nitraatnorm voor grondwater is bijna overal gehaald, maar voor het oppervlaktewater is meer nodig om in 2027 de Europese normen te halen. De ammoniakemissie is na 1990 fors gedaald, maar begint na 2010 weer wat op te lopen. Het einde van de melkquotering in 2015 heeft geleid tot meer ammoniak en broeikasgassen uit de melkveehouderij.
Voor liefhebbers van rundvlees heeft Schulte een hoopvolle boodschap: rood vlees uit Nederland kan veel gezonder en klimaatvriendelijker dan het nu is. Hopelijk kan hij de Nederlandse landbouw helpen om over het tuinhekje heen te kijken.
Dit artikel afdrukken
Klimaatneutraal van 1,1 naar 2 koeien per hectare
In zijn verhaal laat Schulte zien dat de kloof tussen de maatschappelijke verwachtingen en de feitelijke landbouwsituatie in heel Europa nergens zo groot is als in Nederland. Maar er is meer mogelijk dan nu gebeurt. Volgens zijn onderzoek kun je 1,1 vleeskoe op een hectare grasland klimaatneutraal houden en in zijn Ierse project wordt gezocht naar manieren om dit te verhogen naar 2 koeien per hectare. Dat kan onder meer door koeien te fokken op een lagere methaan-uitstoot, want die verschilt sterk per ras en per individuele koe. Ook groenbemesters telen en zeewier aan het voer toevoegen bieden mogelijkheden. Landschapselementen zoals hagen en stukjes bos zorgen voor CO2-opslag.
Schulte vertelt over zijn Lighthouse Farms-project, waarin hij wereldwijd elf landbouwkundige lichtbakens heeft aangewezen: bedrijven die zodanig vooruitlopen dat ze “al beantwoorden aan de maatschappelijke vraag van 2050” en die bovendien economisch rendabel zijn. Van die 11 bedrijven zijn er 6 biologisch, maar er zitten ook bedrijven bij die meer industrieel van opzet zijn, zoals een kaviaarkwekerij waar ook melkvee wordt gehouden in Letland.
Emissies: sinds 2005 geen vooruitgang
Voorafgaand aan het verhaal van Schulte legt Gert Jan van den Born, senior beleidsonderzoeker bij het Planbureau voor de Leefomgeving, in kort bestek uit hoe de uitstoot van de landbouw zich sinds 1990 heeft ontwikkeld. Uit zijn grafieken blijkt dat de broeikasgasemissies van de Nederlandse landbouw vrijwel volledig voor rekening komen van de veeteelt (methaan en lachgas) en de glastuinbouw (kooldioxide). Tussen 1990 en 2005 is er vooruitgang geboekt, maar sindsdien is de situatie weer wat verslechterd.
Het Akkoord van Parijs vraagt om een reductie van 95% sinds 1990; op dit moment is het nog geen 20%. Het gesprek negeert de glastuinbouw en gaat dieper in op de veeteelt. Voor andere milieudoelen dan klimaat is het beeld wisselend: de nitraatnorm voor grondwater is bijna overal gehaald, maar voor het oppervlaktewater is meer nodig om in 2027 de Europese normen te halen. De ammoniakemissie is na 1990 fors gedaald, maar begint na 2010 weer wat op te lopen. Het einde van de melkquotering in 2015 heeft geleid tot meer ammoniak en broeikasgassen uit de melkveehouderij.
Voor liefhebbers van rundvlees heeft Schulte een hoopvolle boodschap: rood vlees uit Nederland kan veel gezonder en klimaatvriendelijker dan het nu is. Hopelijk kan hij de Nederlandse landbouw helpen om over het tuinhekje heen te kijken.
Dit is het eerste deel dat gaat over Naar een klimaatneutrale landbouw in 2050.
De Green Deal van de Europese Commissie mikt op een klimaatneutraal continent in 2050, en elke winst op dit tijdschema kan helpen. Daarmee hebben we nog maximaal dertig jaar voor een transitie naar een fossielvrij landbouw- en voedselsysteem. Een enorme opgave. Maar de landbouw kan ook CO₂ binden in de bodem.
De volgende keer gaat het in een paneldiscussie wederom over Naar een klimaatneutrale landbouw in 2050. Hoe zorgen we dat er ruimte ontstaat voor kopgroepen? De panelleden zijn:
Frederike Praasterink, lector Future Food Systems, HAS Den Bosch Dirk Duijzer, Rabobank en Topsector Agro&Food Prof. Rogier Schulte, Wageningen University & Research
Partners
Slow Food Youth Network (SFYN) Transitiecoalitie Voedsel Rode Hoed
Mediapartner
Foodlog.nl
Deze debatserie wordt mede mogelijk gemaakt door
Agrifirm Did-it Rabobank Royal Cosun Timeli Triodos Foundation
In deze reeks verschenen eerder dit jaar:
Het interview met Herman Wijffels: ‘Het tijdperk van het individu is voorbij, ook in de landbouw’ Het panelgesprek met Melanie Peters van het Rathenau Instituut, Alex Datema, melkveehouder en voorzitter van BoerenNatuur, Lianne de Bie, directeur van Slow Food Youth Network en Foodlog-initiator Dick Veerman: ‘Het grote gesprek moet gevoerd worden, anders blijven we rommelen’
De Green Deal van de Europese Commissie mikt op een klimaatneutraal continent in 2050, en elke winst op dit tijdschema kan helpen. Daarmee hebben we nog maximaal dertig jaar voor een transitie naar een fossielvrij landbouw- en voedselsysteem. Een enorme opgave. Maar de landbouw kan ook CO₂ binden in de bodem.
De volgende keer gaat het in een paneldiscussie wederom over Naar een klimaatneutrale landbouw in 2050. Hoe zorgen we dat er ruimte ontstaat voor kopgroepen? De panelleden zijn:
Partners
Mediapartner
Foodlog.nl
Deze debatserie wordt mede mogelijk gemaakt door
In deze reeks verschenen eerder dit jaar:
Nog 5
Je hebt 0 van de 5 kado-artikelen gelezen.
Op 11 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 11 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
_480_289_84_s_c1.JPEG)
#1 Rogier. De Nederlandse Akkerbouwvakbond en de BOAkkerbouw hebben de CoolFarmTool als rekenmodule.
Correctie op eerder (onduidelijke link)
In hoeverre moeten we ons richten op voedsel om de CO2 omlaag te brengen? Berekeningen laten zien dat Nederland goed aan de weg timmert wat dat betreft internationaal gezien. Het wisselen naar een plantaardig dieet levert bijvoorbeeld niet veel op supplementary data figuur 5 laat zien dat een wisseling naar plant gebaseerd voedsel slechts 450kg CO2 bespaart.
Kringlopen kunnen nog beter gesloten worden en het landgebruik geoptimaliseerd, maar is het niet verstandiger om die kennis van onze landbouw meer uit te dragen en zelf door te innoveren?
Hoe staat men tegenover andere (hoog)technische oplossingen voor bijvoorbeeld ammoniak reductie (urease remmers, in het verleden is hier veel onderzoek naar geweest, status onduidelijk?) of bijvoorbeeld [url=https://www.dsm.com/nederland/nl_NL/nieuws/2019/2019-09-30-dsm-introduceert-bovaer-het-veevoeradditief-waarmee-boeren-consequent-de-methaanuitstoot-van-koeien-met-circa-30-percent-kunnen-verlagen.html[Bovear[/url] van DSM om methaan uitstoot via NOP3 te reduceren uit pens? (snellere weg dan fokkerij, wat dan de tijd heeft om zover te komen).
#8 Ah ja, Beter Leven heeft inderdaad ook voet aan de grond. Qua omzet zijn Beter Leven en bio even groot, zie ik. Maar dat vind ik vergeleken met bio toch een niche, omdat het alleen over dierenwelzijn gaat, dat is een erg smal aspect van duurzaamheid, en het is bekend dat dierenwelzijn meer dan welk ander onderwerp ook de consument emotioneel kan raken. Bio is internationaal. Als bio naar 25% groeit zal dat wel druk geven op de prijs maar het prijsverschil met gangbaar kan ongetwijfeld in stand gehouden worden. Vooral als subsidies aan maatschappelijke diensten gekoppeld zijn. Na de film van Al Gore waren er rond 2008, 2009 allerlei pogingen om klimaatneutrale producten tegen een meerprijs in de markt te zetten, maar daar is niet veel van over.
#33 De uitstoot van koolstof laten afnemen aan de ene en het vastleggen van koolstof laten toenemen aan de andere kant vullen elkaar aan (zie bijvoorbeeld het Klimaatakkoord). Voor de uitstoot moet je betalen (ETS) c.q. zou je moeten betalen, voor het vastleggen zou je moeten worden betaald (bijvoorbeeld via carbon credits). Op dat laatste richten wij ons, op het uitbreiden van het eerste zou de overheid zich meer moeten gaan richten. Willen scoren met een soort 'bas carbon' label past daar wat ons betreft niet bij.
Ik zou eens gaan praten met de boeren ipv er over.