We zitten midden in de Nationale Klimaatweek. Daarin wordt flink aan de weg getimmerd door 'klimaatsupporter' ProVeg, de internationaal actieve organisatie die zich inzet voor halvering van de consumptie van dieren in 2040. Minder vlees eten is immers één van de beste dingen je kunt doen voor een beter klimaat. Weet je wie ook een klimaatsupporter is? Paus Franciscus. Zou hij de traditionele katholieke vleesloze vrijdag in ere herstellen, dan zou dat jaarlijks miljoenen tonnen broeikasgasuitstoot schelen. Dat ontdekten Britse onderzoekers van de universiteit van Cambridge.
"De katholieke kerk is zeer goed geplaatst om de klimaatverandering te helpen beperken, met meer dan een miljard volgelingen over de hele wereld," zegt Shaun Larcom van Cambridge's Department of Land Economy. Die uitspraak baseert hij op het onderzoek van zijn team naar het effect van een oproep, uit 2011, aan de katholieken van Engeland en Wales om, na een onderbreking van 26 jaar, weer af te zien van vlees op vrijdag. 'Weer', omdat al sinds de 9e eeuw, door paus Nicolaas I, aan christenen opgelegd werd zich op vrijdag te onthouden van vlees ('vlees, bloed of merg') ter herinnering aan de dood en kruisiging van Christus.
De oproep in 2011 leidde ertoe dat een kwart van de katholieken in Wales en Engeland hun eetgewoonten aanpasten, ontdekten de onderzoekers. Toch leverde dat een koolstofuitstootbesparing op van maar liefst 55.000 ton per jaar. "De vleesteelt is een van de belangrijkste aanjagers van de uitstoot van broeikasgassen," zegt Larcom. "Als de paus de verplichting voor vleesloze vrijdagen opnieuw zou invoeren voor alle katholieken wereldwijd, zou dat een belangrijke bron van goedkope emissiereducties kunnen zijn, zelfs als slechts een minderheid van de katholieken ervoor kiest om zich eraan te houden, zoals we in onze casestudy vinden."
Volgens de onderzoekers is het totale katholieke aandeel van de Britse bevolking de afgelopen decennia grotendeels stabiel gebleven op iets minder dan 10%. Op basis van nieuwe enquêtegegevens en voedings- en sociale studies wisten zij de effecten te kwantificeren van de oproep uit 2011. Zo bleek 28% van de katholieken in Engeland en Wales hun vrijdagdieet aan te passen; 41% at geen vlees meer op vrijdag en 55% at minder vlees. Voor hen gingen de onderzoekers uit van een halvering van de vleesinname op vrijdag. Gemiddeld eten mensen in Engeland en Wales 100 gram vlees per dag, volgens de National Diet and Nutrition Survey (NDNS). Het schrappen van vlees op vrijdag door een deel van de katholieke bevolking was om te rekenen tot een vermindering van 2 gram vlees voor alle werkende volwassenen in heel Engeland en Wales.
Daarmee waren de onderzoekers nog niet klaar: ze berekenden vervolgens de koolstofvoetafdruk van deze kleine daling van de vleesconsumptie door de emissies te vergelijken van de gemiddelde dagelijkse voeding van vleeseters en niet-vleeseters in Engeland en Wales. Het gemiddelde eiwitrijke niet-vleesdieet (inclusief vis en kaas) draagt per kilo slechts een derde bij aan de uitstoot van broeikasgassen in vergelijking met de gemiddelde vleeseter. Zo kwamen ze tot ongeveer 875.000 minder vleesmaaltijden per week en een besparing van 1.070 ton koolstof - ofwel 55.000 ton per jaar.
"Onze resultaten laten zien hoe een verandering in het dieet van een groep mensen, zelfs als zij een minderheid in de samenleving vormen, zeer grote gevolgen kan hebben voor consumptie en duurzaamheid," aldus co-auteur Dr. Po-Wen She. Overigens keken de onderzoekers ook nog even of er sprake was een 'religieus effect', door Britse katholieken te bevragen over hun religieuze leven. Maar in de periode waarin de vleesvrije vrijdagen opnieuw werden ingevoerd, werd geen waarneembaar effect op kerkbezoek of sterkte van de persoonlijke religieuze overtuiging vastgesteld.
De oproep in 2011 leidde ertoe dat een kwart van de katholieken in Wales en Engeland hun eetgewoonten aanpasten, ontdekten de onderzoekers. Toch leverde dat een koolstofuitstootbesparing op van maar liefst 55.000 ton per jaar. "De vleesteelt is een van de belangrijkste aanjagers van de uitstoot van broeikasgassen," zegt Larcom. "Als de paus de verplichting voor vleesloze vrijdagen opnieuw zou invoeren voor alle katholieken wereldwijd, zou dat een belangrijke bron van goedkope emissiereducties kunnen zijn, zelfs als slechts een minderheid van de katholieken ervoor kiest om zich eraan te houden, zoals we in onze casestudy vinden."
Volgens de onderzoekers is het totale katholieke aandeel van de Britse bevolking de afgelopen decennia grotendeels stabiel gebleven op iets minder dan 10%. Op basis van nieuwe enquêtegegevens en voedings- en sociale studies wisten zij de effecten te kwantificeren van de oproep uit 2011. Zo bleek 28% van de katholieken in Engeland en Wales hun vrijdagdieet aan te passen; 41% at geen vlees meer op vrijdag en 55% at minder vlees. Voor hen gingen de onderzoekers uit van een halvering van de vleesinname op vrijdag. Gemiddeld eten mensen in Engeland en Wales 100 gram vlees per dag, volgens de National Diet and Nutrition Survey (NDNS). Het schrappen van vlees op vrijdag door een deel van de katholieke bevolking was om te rekenen tot een vermindering van 2 gram vlees voor alle werkende volwassenen in heel Engeland en Wales.
Daarmee waren de onderzoekers nog niet klaar: ze berekenden vervolgens de koolstofvoetafdruk van deze kleine daling van de vleesconsumptie door de emissies te vergelijken van de gemiddelde dagelijkse voeding van vleeseters en niet-vleeseters in Engeland en Wales. Het gemiddelde eiwitrijke niet-vleesdieet (inclusief vis en kaas) draagt per kilo slechts een derde bij aan de uitstoot van broeikasgassen in vergelijking met de gemiddelde vleeseter. Zo kwamen ze tot ongeveer 875.000 minder vleesmaaltijden per week en een besparing van 1.070 ton koolstof - ofwel 55.000 ton per jaar.
"Onze resultaten laten zien hoe een verandering in het dieet van een groep mensen, zelfs als zij een minderheid in de samenleving vormen, zeer grote gevolgen kan hebben voor consumptie en duurzaamheid," aldus co-auteur Dr. Po-Wen She. Overigens keken de onderzoekers ook nog even of er sprake was een 'religieus effect', door Britse katholieken te bevragen over hun religieuze leven. Maar in de periode waarin de vleesvrije vrijdagen opnieuw werden ingevoerd, werd geen waarneembaar effect op kerkbezoek of sterkte van de persoonlijke religieuze overtuiging vastgesteld.
