Oxfam Novib deelt alweer dikke onvoldoendes uit aan supermarkten

Oxfam Novib publiceerde woensdag de nieuwe editie van het rapport Behind the Barcodes.

'Uitbuiting in voedselketens'
In het rapport worden 16 internationale supermarktketens uit Nederland, Duitsland, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten langs de meetlat gelegd van 93 criteria. De indicatoren zijn gegroepeerd in 4 categorieën: transparantie, arbeiders, boeren, vrouwen.

De uitkomst stemt somber: dikke onvoldoendes over de hele linie. "Zolang supermark­ten hun beleid en praktijk op mensenrech­ten niet verbeteren, blijft uitbuiting in voedselke­tens bestaan en blijven hun scores op onze ranglijst laag", aldus Oxfam Novib. Het Britse Tesco scoort nog het best met 38%. Van de 5 Nederlandse ketens blijkt Albert Heijn de beste (17%), gevolgd door Jumbo (16%), Lidl (9%), Plus (8%) en Aldi (5%). Aldi Süd komt uit op 19%; de Nederlandse Aldi valt onder Aldi Nord. Opvallend zijn de 3% voor de dure Amerikaanse biologische supermarktketen Wholefoods en de eenzame hoge score van 38% voor de Britse keten Tesco's die door Britse boeren dikwijls als uitknijper wordt afgeschilderd.

AH en Jumbo worden transparant
Supermarkten zijn gefocust op winst en marktaandeel en niet op arbeidsomstandigheden of mensenrechten bij hun leveranciers. Ook in Nederland, zegt onderzoeker Anouk Franck: "Je merkt in ons land hoezeer de supermarkten elkaar beconcurreren op prijs, dat heeft hoe dan ook gevolgen voor de boeren. Werknemers en kleinschalige boeren kregen zo’n twintig jaar geleden nog meer dan 10 cent van iedere euro die de consument bij de kassa afrekende. Nu is dat afgenomen tot minder dan 8 cent per euro."

Wel geeft Franck toe dat er 'beweging' is. Het afgelopen jaar is intensief onderhandeld met Jumbo en Albert Heijn, met als resultaat dat deze twee ketens toegezegd hebben volledig transparant te worden over de leveranciers van hun huismerkproducten (als eerste van de 16 onderzochte ketens). Albert Heijn heeft inmiddels de eerste toeleveringsketen met producten uit lage lonenlanden transparant gemaakt: sinaasappelsap, een product waar Trouw zich meteen in verslikte volgens certificeerder Rainforest Alliance.

'Oxfam Novib zet samenleving op verkeerde been'
Dat zegt het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) in een persbericht. De brancheorganisatie laat weten dat de supermarktbranche zich niet herkent in de uitkomsten van het Oxfam Novib. Een jaar geleden kwam het Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO)-Convenant Voedingsmiddelen tot stand. IMVO is geïntegreerd in de bedrijfsvoering. Oxfam Novib zou er beter aan doen aan te sluiten bij dit convenant en daarin samen te werken met het bedrijfsleven, de vakbonden, de overheid en NGO's in plaats van de discussie te polariseren en ten onrechte een negatief beeld te schetsen van de supermarkten.

“Van het alleen maar discussiëren en het publiceren van ranglijsten wordt geen vrouw en geen kind in ontwikkelingslanden beter. Het CBL zet zich met de aangesloten supermarkten ervoor in om leefbaar loon te realiseren voor medewerkers op productiebedrijven in ontwikkelingslanden. Het gaat ons om concrete projecten en niet om papieren ranglijstjes”, aldus CBL-directeur Marc Jansen.

'Inspanningen niet onderkend'
Ook individueel geven de supermarktketens uiting aan het gevoel dat hen geen recht wordt gedaan. "Ja, er is nog veel te doen, maar we zijn goed op weg", klinkt het bij Plus, dat de 'koppositie' van vorig jaar moest afstaan aan Albert Heijn. Plus zou, volgens Oxfam Novib, eerdere toezeggingen niet opvolgen, zoals het het zelf onderzoek doen naar arbeidsomstandigheden, het naar buiten brengen van eigen rapportages over mensenrechten en meer inkopen bij vrouwelijke producenten.

Afgelopen jaar vroegen we supermarkten om reacties en zetten we het eerste rapport van Oxfam-Novib in het perspectief van ander nieuws over verantwoorde boodschappen.


De Oxfam Novib-ranglijst uit het rapport.