Lees ook
Onder Verberg kwam de samenwerking tussen het Russische gasbedrijf Gazprom en Nederland tot stand. Ons land zag zijn gasvoorraad slinken en had geen alternatieven. Later wilden we zelfs versneld van het gas. Het Russische gas zou daar de oplossing voor gaan bieden. Nu de oorlog om de zeggenschap in Oekraïne een feit is, vraagt vooral Europa zich af waarom het de groot-Russische ambities van Poetin heeft durven vertrouwen.

Verberg, inmiddels 79, vertelt over de gedachten van toen en hoe hij daar na de inval van Rusland in Oekraïne op terugkijkt. Hij vertelt dat de geopolitieke afhankelijkheid die Europa creëerde door zich afhankelijk te maken van Russisch gas al een onderwerp van gesprek is geweest in de jaren '80 van de vorige eeuw. De toenmalige president Reagan van de VS maakte bezwaar tegen leveringen via pijpleidingen omdat die alle macht bij de Russen zouden leggen. Later vertelde oud-minister Annemarie Jorritsma hem dat gas alleen maar goedkoper zou worden door marktwerking. Verberg weet dan al dat de verkeerde ideeën heersen. Gas wordt goedkoper door overaanbod en duurder door schaarste. Over duur en goedkoop besluiten degenen die de gaskraan hanteren.

Ook vertelt hij over zijn twijfels over Ruslands antihomowetgeving, begin vorig decennium. Die had hij eigenlijk al tien jaar eerder moeten hebben. Ter ere van de deal met Rusland, organiseerde Gasunie een klassieke en een moderne expositie van schilderkunst ter ere van de twintigjarige gasdeal tussen Gasunie en Gazprom. De moderne expositie bevatte expliciete homo-erotiek. De Russen wilden er niet gezien worden. Ook wilden ze nooit over politiek praten. Verberg geeft met dergelijke voorbeelden aan dat hij - en velen in zijn kringen - niet zagen dat Rusland al minstens twee decennia een andere waardenkoers vaart dan wij.

Ook verhaalt Verberg over zijn contacten met van Poetin afhankelijke topbazen van Gazprom. Ze hadden geen zeggenschap, maar rapporteerden aan Poetin die de facto besluit over het beleid. Niettemin willen Nederland en vooral buurman Duitsland geloven in samenwerking met Poetin. Hij is tenslotte afhankelijk van het westen van Europa om geld te verdienen aan zijn gas. En wij hebben zijn gas nodig. Een mooie vorm van complementariteit en goed voor de vrede.

Die gedachte ziet Verberg nu als de grote denkfout. Verberg omschrijft zichzelf als een late leerling op geopolitiek en energiegebied. Nu pas ziet hij wat met name Nederland en Duitsland ziende blind hebben laten gebeuren. In het gesprek vloeien tranen.

Eén van de kernpassages uit het vraaggesprek:
Als er een pijpleiding werd gelegd van Rusland naar Duitsland betekende dat ook ontzettend veel omzet voor Europese bedrijven. Het Duitse staalbedrijf Mannesmann laste pijpleidingen, Italië leverde compressoren. Daar kwam de politieke saus nog overheen, dat je steeds meer begrip voor elkaar krijgt als je elkaar ontmoet – dat was het uitgangspunt van de Ostpolitik. Ik heb pas later bedacht dat die symmetrische afhankelijkheid helemaal niet symmetrisch meer is. Als Merkel stopt met het Russische gas, dan wordt ze weggestemd door haar kiezers. Maar het interesseert Poetin geen ros of zijn bevolking een jaartje hartstikke arm is of honger lijdt. Dus de afhankelijkheid is eigenlijk eenzijdig. Wij zijn afhankelijk van Rusland, en niet omgekeerd.

Verberg is duidelijk over de situatie: denk niet dat je de hoge prijzen van gas kunt compenseren door overal (bijvoorbeeld in Qatar) te sleuren aan extra LNG-productie. Bespaar en ga armer leven, dat is veel makkelijker. Zijn eigen thermostaat blijkt nog altijd op 20 graden Celsius te staan want hij is nou eenmaal bijna tachtig en een koukleum.

Verberg sprak eerder dit voorjaar met Studio Energie in een podcast over de relatie tussen Gasunie en Gazprom.
Dit artikel afdrukken