Een week voor de laatste rampspoed waarmee we vergiftigd, ziek gemaakt en belazerd worden over ons werd uitgestort, schreef ik een column voor de supermarktmarketeers en levensmiddelenmakers die de Levensmiddelenkrant lezen. Aanleiding was de rampspoed die de weken daarvoor het nieuws beheerste.

Wij consumenten, probeerde ik de supers te vertellen, vertrouwen het steeds minder. In hoog tempo vertellen pers en actiegroepen ons dat nagenoeg alles compleet, maar dan ook echt volledig fout zit. We worden belazerd, ziek gemaakt, vergiftigd en dieren en planten worden afgebeuld. Het nieuwste schandaal - waar de Nederlandse pers en actievoerders nog niet van hebben gehoord (nu wel) - is dat we ook nog eens wreed geslachte halal dieren eten, zonder dat we dat weten. Het is een koud kunstje om zo nog een stuk of twintig schandalen te noemen waar nieuws mee te maken valt. Maar ik hou m'n mond maar, want je wilt vast het een en ander nog wél kunnen eten zonder erbij te moeten griezelen of gruwelen.

Met welke maatregelen krijgen levensmiddelenmakers en supers de geest ooit weer in de fles nu wij, consumenten, wekelijks een paar nieuwe schandalen geserveerd krijgen?
Het slechte nieuws is namelijk dat dit doorgaat. Er is een markt voor en het kan zich verspreiden met een tempo en publicatiekracht die z'n weerga niet heeft. Gisteren hoorde ik dat de Vereniging van Onderzoeksjournalisten een bijeenkomst heeft belegd om het te hebben over de geheimen van de voedingsindustrie. Die markt is ontstaan omdat de afstand tussen hoe ons eten in werkelijkheid gemaakt wordt en wat krantenlezers en -makers ervan weten zo groot is dat we ons steeds met z'n allen kapot schrikken. Het oordeelsvermogen om te onderscheiden tussen hele, halve en non-schandalen ontbreekt. Twee kundige onderzoeksjournalisten die ik gisteren los van elkaar sprak, zeiden me: 'en dat krijgen we ook niet, want we worden buiten de deur gehouden. Zo moeten we wel denken dat er iets aan de hand is.'

Mijn column in de Levensmiddelenkrant:

Foodwatch vertrouwt Puur & Eerlijk en de Sterren niet. Wakker Dier wil Ster- in plaats van Plofkip en vertrouwt niet op de CBL-Kip van Morgen. Geitjes mogen niet meer in een weitje op het kaasetiket.
Dat soort gedoe gaat vanaf nu gewoon door. NGO’s proeven hun succes en bijten steeds vaker. Telkens net een beetje harder. U worstelt. Hoe moet dat verder?

Op Foodlog checkten we de bewering van Wakker Dier dat Nederland gedwongen wordt plofkip te kopen. Bijna 16% van onze – mondige en bewuste - lezers herkende zich in dat beeld. De rest vindt plof prima of koopt z’n OK kip gewoon elders. Wakker Dier becijferde dat onze 16% in ‘maar’ 27% van de winkels aan hun trekken komen. Die percentages mag je niet zomaar vergelijken maar ze liggen zodanig dicht bij elkaar dat ik denk dat ze betekenen dat mensen de weg naar het OK aanbod allang gevonden hebben. De anderen zijn minder in de leer en vinden het wel even best zo. Niettemin zijn supers straks alweer een dankbaarder slachtoffer om aan te pakken.

Toch gaan consumenten wel degelijk steeds meer voor spullen die kloppen. Door het gedoe vertrouwen ze Puur & Eerlijk, de Sterren en Vinkjes niet meer zo. Ze krijgen weer iets met echte mensen. Kijk naar kweekvleesprofessor Mark Post en Google’s Sergey Brin. Kweekvlees is commercieel nog minstens 20 jaar van de markt verwijderd, maar hen lukte het om “Frankensteinvlees” in één klap hip, aai- en betrouwbaar te maken. Een rabbijn verklaarde zelfs DNA-kweekvarkensvlees al bijna kosher omdat hij dacht dat het er al zo’n beetje was.

Open mensen vertrouw je, labels niet. Onderwijl emmert het maar door over sterren, kippen van morgen en geiten in het groen.

Op Foodlog leerde ik Jack kennen. Hij importeert dier- en natuurvriendelijk vlees. Uit Zuid-Amerika, duurzaam met de boot. Daar vertelt hij over, totaal open. Mensen mailen me om te vragen waar je zijn vlees kunt kopen. Zo’n Jack moet je dus hebben. Zulke mensen worden wel vertrouwd. Je kunt ze alles vragen en ze geven helder antwoord. Da’s een zegen voor de handel van vandaag.

Vorige week hoorde ik iets geks. Omdat Jack zo open & eerlijk is, maken zijn conculega’s hem zwart. Dáár zou ik werk van maken als ik inkoper was.


Let maar op. De keurmerken gaan verdwijnen, de merken en de echte mensen daarachter hebben de toekomst. Dit gerommel kan zo niet doorgaan. Debatten op hoge poten in de Kamer, onderzoekscommissies en parlementaire enquêtes gaan niets oplossen; volgende week en die daarop zijn er immers weer drie nieuwe affaires waar nog geen debat over was gevoerd.

Fotocredits: één van de mensenmerken die Nederland al telt: willem&drees
Dit artikel afdrukken