Jaarlijks worden er 5,8 miljoen recepten voor corticosteroïden uitgeschreven. Wees daar zuiniger mee, zegt Van Rossum met zoveel woordenCortisol
Vetmassa, spiermassa, diabetes, cholesterol en depressie. Stress kan hier allemaal invloed op hebben. Daarom moet ook stress serieus genomen worden in de spreekkamer, benadrukt internist-endocrinoloog Liesbeth van Rossum. “Wees er ook van bewust dat stress niet iedereen evenveel beïnvloedt”. Bij stress wordt het hormoon cortisol aangemaakt. “Het maakt uit of je cortisol hypergevoelig bent of bijvoorbeeld ongevoelig. Dat maakt dat het effect op het lichaam van mensen die evenveel stress hebben anders is”. Daarbij geeft cortisol ook nog eens snacktrek. En van suikerrijk eten gaat je cortisol nog verder omhoog. Ook vetmassa maakt cortisol aan. Zo ontstaat, kort gezegd, een negatieve spiraal waar mensen in vast raken. Er moet nog uitgezocht worden of stress maakt dat je dubbel zo hard aankomt van een hoog-aan-vetdieet, zoals uit een recente muizenstudie suggereert.
“Pas op”, waarschuwt van Rossum. “Stress’ kan ook uit een potje komen”. Ze wijst op de cross-sectionele verbanden tussen corticosteroïden-gebruik, metabool syndroom en hun invloed op het brein. Jaarlijks worden er 5,8 miljoen recepten voor corticosteroïden uitgeschreven. Wees daar zuiniger mee, zegt Van Rossum met zoveel woorden.
Een rokende, metabool ongezonde, stilzittende en op het randje van burn-out zittende dokter, is die geloofwaardig?60 slaapstoornissen
Alles ligt aan slaap, meent Ysbrand van der Werf, hoogleraar slaap & cognitie. Als we niet goed slapen kan er een boel misgaan. Slecht slapen draagt bij aan een hele rits aan ongezonde leefgewoonten. In totaal zijn er ongeveer 60 slaapstoornissen en heeft ongeveer 25% van de mensen een slaapstoornis. Opvallend veel psychiatrische ziekten en neurologische aandoeningen hebben iets te maken met slaap. Een window of opportunity noemt van der Werf het dan ook. Grijp vooral niet meteen naar de pillen, staat ook in de nieuwe insomnie-richtlijn. “Pillen (vooral Benzodiazepines) zijn het tegenovergestelde van een oplossing”, waarschuwt Van der Werf. Wat dan wel? “De eerste keus is CBTi (‘Cognitive Behavioural Therapy for insomnia’). Laat je verder niet verleiden om een antwoord te geven op de vraag ‘hoeveel moet ik nou eigenlijk slapen? Dat hangt af van individuele slaapbehoeftes.“
Vergeet niet dat als de dokter wat zegt, dat wat doet met mensenBeweegrichtlijn
Dirk Schaars van Kenniscentrum Sport ziet bewegen als belangrijke schakel. Nu voldoet maar ongeveer de helft van de Nederlanders aan de beweegrichtlijnen. “Met een beetje meer bewegen boek je al gezondheidswinst. Het is bijna een wonderpil. Neem dat mee in de spreekkamer. Je wilt iedereen naar de beweegrichtlijn loodsen en vul dat aan met voorkom-veel-zitten”, aldus Schaars. Dat kan met de handvatten van het kenniscentrum, maar Schaars adviseert ook om bondgenoten als fysiotherapeuten, de buurtsportcoach en preventiecentra op te zoeken.
In de spreekkamer
In de praktijk ziet De Weijer dat minimaal de helft van de klachten van patiënten in de spreekkamer leefstijl-gerelateerd is. Van de patiënten die herhaalmedicatie krijgen, is dat zelfs 90%. Hoe leg je als arts nou de link van een klacht naar een oorzaak in de leefstijl van een patiënt, en dat allemaal in een consult van maar 10 minuten terwijl er zoveel factoren een rol kunnen spelen? De sleutel zit ‘m in de juiste communicatie, zeggen alle sprekers.
Open staan, de juiste vragen stellen en doorvragen. Het klinkt simpeler dan het is. Zo zijn er nog steeds artsen bij wie een patiënt met overgewicht het vooroordeel van een lui loeder op de bank met pizza oproept.
“Geen paternalistische houding aannemen, maar ga naast de patiënt staan”, adviseert de Weijer. Het gebruik van een leefstijlanamnese kan daarbij helpen. Wat eet en doet iemand op een dag? Het inzichtelijk en bewust maken blijkt al een soort van therapie te zijn. “Daarbij is het wetenschappelijk bewezen dat in 30 seconden er al leefstijladvies gegeven kan worden dat impact heeft”, stipt de Weijer nog maar eens aan. “En vergeet niet dat als de dokter wat zegt, dat wat doet met mensen.”
Fingerspitzengefühl dusDoor de bomen het bos niet meer zien
Uit de zaal komen ook vragen als: Wat zijn goede leefstijlcoaches? Naar wie moet ik doorverwijzen? Waar haal ik de juiste informatie vandaan? Hier lijkt nog winst te behalen. Een deel is ervaring, geven De Weijer en Van Rossum aan. Heb je eenmaal samengewerkt met partijen, dan weet je wat fijne of minder fijne samenwerkingen waren. Fingerspitzengefühl dus.
Beloning bij ziekte
Dat het gezondheidssysteem nog steeds zo in elkaar steekt dat artsen beloond worden voor ziektes, maakt het voor de dokter niet aantrekkelijk om aan gezondheid te werken, onderstreept De Weijer. Ze ziet liever een preventief systeem. “Daarmee worden artsen veel meer uitgedaagd om met gezondheid aan de slag te gaan.” Ondertussen zijn erkende gecombineerde leefstijlinterventies (GLI) opgenomen in het basispakket. “Maar dat artsen een pak met geld krijgen voor mensen met diabetes, maakt dat dit maar mondjesmaat op gang komt”. Wat ook niet helpt is dat het grootste deel van de doktoren boven de 55 een beetje ingedut zijn. “De werkdruk is zo hoog, dat ze dit er niet ook nog bij kunnen hebben”, aldus De Weijer.
Voor die werkdruk worden de artsen in spe dan ook gewaarschuwd. Net als nachtdiensten is het niet bevorderlijk voor de eigen leefstijl. Het wordt de aanwezigen dan ook meermaals op het hart gedrukt om jezelf af en toe onder de loep te nemen: practice what you preach. De oprechte waarschuwing mocht de pret niet drukken. De toekomstige dokters gingen naar huis met geloof in de toekomst en de motivatie om leefstijl toe te passen op patiënten.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Waarom is nog steeds de btw op groente en fruit niet afgeschaft? Te betalen door suiker-en vleestax natuurlijk. Meer en leuk bewegen op scholen, ik zie het nergens opkomen, waarom niet? Waarom krijgt niet iedereen een beperkt aantal auto-, motor en vlieg kilometers, zodat de rest fietst, te voet of met ov, wat bijna op hetzelfde neerkomt, gaat?
Dennis, als het veranderen van de leefstijl de ziekte blijvend geneest of op z'n minst verzacht dan is er veel gewonnen. Dus ja, al ben ik kritisch, ik ben blij met de aandacht voor leefstijl. Ook bij de medici. Ik ben alleen bang dat het voor velen too little too late is.
Voorkomen dus: voorlichting, omgeving, wetgeving. Je derde alinea.
En daar zit een interessant probleem in opgesloten:
Als we (overheids) maatregelen nemen om onze keuze positief te beïnvloeden omdat onze eigen keuze niet zo verstandig is, in welke mate was die keuze dan vrij? Hadden we wel een vrije keuze?
Of is die door genen, opvoeding, sociale en maatschappelijke context allang verdwenen? Ik denk dat we dat idee niet aankunnen. We houden liever vast aan de illusie van de vrije keus :-) En daardoor kan Coca Cola gewoon haar gang gaan.
Jan Peter,
Die 1/3e, 1/3e, 1/3e verdeling (succes, deelsucces, geen succes) geldt grofweg voor heel veel, zo niet alle behandelingen. Het is in zekere zin al lang geaccepteerd.
Volgens mij is het grote winst dat artsen veel meer gericht zijn op de vermoedelijke oorzaak, in plaats van het bestrijden van gevolgen.
Tegelijkertijd heb je natuurlijk volkomen gelijk: dat voeding en leefstijl in de spreekkamer terechtkomen is slechts een uiting van (in woorden van Jaap Seidell) stroomafwaarts gevolgen. Het zijn bovendien de meest zichtbare problemen van een fenomeen waar de hele samenleving mee te maken heeft en die bij veel mensen al lange tijd broeden en bij sommige mensen pas heel laat (te laat) tot merkbare symptomen leidt (zoals Alzheimer). Er moet dus ook stroomopwaarts echt iets gebeuren.
Dit vraag ik mij de laatste tijd af: er wordt vaak gezegd dat we vrije keuze moeten kunnen maken, en mensen zelf moeten kunnen bepalen wat ze wel en niet eten. Maar laten we de menselijke aard daarbij eens bij in ogenschouw nemen: veel van onze keuzes komen tot stand door onze omgeving. Tot zover bekend. Maar laten we het argument van vrije keuze eens vasthouden: wat geeft voedselproducenten en -verkopers het recht om ons zo te beïnvloeden dat we een door onze aard geforceerde keuze maken? Als vrije keuze ons zoveel waard is, en producenten zoals Coca Cola dat ook voorop zeggen te stellen, waarom accepteren we dan dat producenten en verkopers gezamenlijk én individueel onze keuzes zo sterk sturen?
Natuurlijk is het een probleem dat er geen quick fix is. Als die er wel was, hadden we het probleem niet gehad. Ik geef leefstijlinterventies die lang meegaan weinig kans. Slechts 20 tot 30% houdt het vol (beter eten, meer bewegen, mediteren, meer rust, vroeger naar bed, minder drinken, niet roken). Voor diegene geldt wellicht: resultaat motiveert. En waarschijnlijk kunnen ze ook zonder langdurige begeleiding. Een volgende dertig procent houdt het, ondanks het resultaat, alleen met begeleiding vol. De rest haakt al snel af.
De kwestie is: zijn we tevreden met die 20 a 30%?
Wel grappig: géén "quick fix" wordt als "probleem" gezien? Is dat niet het omdraaien van zaken?
In het geval van een chronische aandoening (overgewicht, enz. enz.) is mij geen enkele "quick fix" bekend. Ook mensen met bijvoorbeeld een maagoperatie - dat lijkt misschien een "quick fix" - zijn er de rest van hun leven nog zoet mee.
Misschien is anders eten/leven bij bijvoorbeeld diabetes wel "quicker" dan "behandeling" met medicijnen. Medicijnen zijn (ook) voor de rest van je leven, je kachelt onherroepelijk achteruit, soms wat sneller, soms wat langzamer. Op den duur lopen diabeten bij allerlei specialisten.
Anders eten/leven levert nogal eens verrassend snel mooie resultaten op. Inclusief minder complicaties en "achteruit gaan". Resultaat boeken motiveert enorm. Probleem is nog een beetje: vindt maar eens goede begeleiding.
Het is allemaal niet zo zwart-wit.