Stichting Ik kies bewust kwam afgelopen maandag vol trots met het nieuws naar buiten in de media. Onder andere in Out-of-Home staat te lezen: 'Het Vinkje is met ingang van dinsdag het enige logo voor gezondere voeding dat is toegelaten door de Nederlandse overheid. De Europese Commissie (EC) heeft het gebruik van het Vinkje daarvoor goedgekeurd.'

Het Vinkje staat op producten die een gezondere keuze zijn in het voedingsmiddelenaanbod. Het Vinkje met de groene cirkel staat op producten uit de Schijf van Vijf met minder verzadigd vet, suiker en zout. Het blauwe Vinkje staat op producten die niet de basis van onze dagelijkse voeding vormen (denk aan frisdranken, sauzen en snacks), maar wel in hun categorie minder verzadigd vet, toegevoegd suiker, energie en zout bevatten dan vergelijkbare producten. Het logo geeft dus, met goedkeuring van de EU, aan allerlei producten een voedingsclaim mee.

Maar juist bij die gezondheidsclaim worden vraagtekens gezet. Remco Havermans, onderzoeker aan de Universiteit van Maastricht, zet in Europa Nu frontaal de aanval in. Hij stelt dat het Vinkje "misleidend, verwarrend voor de consument en onvolledig is en daarnaast aantoonbaar niet werkt.''

Volgens Havermans zit het grootste knelpunt van het Vinkje in de misleiding: "Mensen weten niet dat het Vinkje in iedere productgroep gebruikt wordt. Zo staat het bijvoorbeeld op verse groente maar ook op snacks als patat.'' Ook zet hij vraagtekens bij de onafhankelijkheid van het Vinkje. Producenten moeten betalen om het logo te mogen voeren waarbij het gaat om bedragen tussen de 1800 en 90.000 euro per jaar. "Albert Heijn heeft bijvoorbeeld wel die tienduizenden euro’s betaald en krijgt het Vinkje op zijn cola light. Maar Coca Cola doet niet mee, dus zij krijgen niks op hun light product. Mensen kunnen dan ten onrechte denken dat Albert Heijn eigen merk beter en gezonder is.''

Het grootste effect van het Vinkje ligt bij producenten die hun producten gezonder maken om het Vinkje te mogen voeren. Daarmee bereikt Ik kies Bewust niet zozeer in het koopgedrag maar wel in het aanbod zijn doelstellingen: reductie van vet, zout en suiker en meer vezels in het aanbod. Havermans lijkt aan te sturen op een gratis én verplicht staatslogo in plaats van een privaat, maar door de overheid geautoriseerd verdienlogo.

Fotocredits: still uit filmpje, het vinkje
Dit artikel afdrukken