Andere eigenschappen
Met al zijn grassige en fruitige tonen geniet olijfolie een geheel eigen waardering die niet schuilt in de functionaliteit van het vet, maar voortkomt uit in de inmiddels in ons smaakrepertoire opgenomen Zuid-europese eetgewoonten. In restaurants krijg je een bakje olijfolie om het brood in te dippen - en soms zelfs allebei, boter en olie. Maar er blijven toepassingen waarin olijfolie het domweg af moet leggen tegen de boter. Daarin is boter lekkerder, om niet te zeggen onvervangbaar.
Dat heeft te maken met een paar eigenschappen van boter. Waar olijfolie verbrandt, wordt boter beurre noisette. Waar olijfolie een vet plasje achterlaat in een kom pasta, vleit de boter zich liefdevol om iedere sliert fettuccine.
10 maal anders
Er is ongetwijfeld een tijd en plaats voor olijfolie in het grote plan der dingen, maar boter is de baas lijkt de Huffington Post te willen zeggen. De Post geeft een opsomming van 10 toepassingen waarin boter superieur is aan olijfolie:
1. beurre noisette: boter die je laat smelten zodat de vaste bestanddelen samenklonteren en vervolgens verhit tot het naar hazelnoten gaat ruiken. Heerlijk in gebak, over groenten of pasta
2. een in boter gebakken eitje bij je ontbijt is toch echt veel lekkerder dan een ei in olijolie
3. boter is de smaakvriend van suiker, olijolie is dat niet; daarom zouden gebak en koekjes niet kunnen bestaan als er alleen maar olijfolie was
4. het Amerikaanse 'fairfood', kermiseten: een klontje boter in zoet deeg, en dat gefrituurd. Verguisd maar verslavend lekker, getuige de verovering van de VS. Onmogelijk te maken met olijfolie
5. wie wil er nou olijfolie in plaats van een klontje boter op zijn pannenkoeken?
6. popcorn zonder boter is (voor Amerikanen met hun zoete smaak) een no-go
7. je kunt zelf boter maken (met een mixer en 'heavy cream', geen slagroom dus), met olijfolie lukt je dat niet (beetje flauw, maar het is waar: met olijfolie kun je niet doe-het-zelven)
8. boter is de basis van een aantal onvergelijkelijke sauzen, zoals hollandaise, béchamel of beurre blanc; die zouden nooit zijn ontstaan in de olijfoliekeuken
9. croissants en andere bladerdeegheerlijkheden op basis van olijfolie zijn ondenkbaar en zouden dus ook nooit ontwikkeld zijn
10. boter heeft een eigen 'huisje': de botervloot. Dan moet olijfolie zich toch maar behelpen, hoe mooi ook de fles en olie en azijnstellen ook zijn
Wat de Huffington Post vooral lijkt te laten zien: nu verzadigd vet in alle mainstream media uit het verdomhoekje is gehaald, mag het weer. Kennelijk zelfs in combinatie met suiker, waarmee het in de thuiskeuken inderdaad veel beter bevriend is dan olijfolie.
Fotocredits: Cremerie, uitsnede, Lulu Vision
Op 10 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Dit artikel is wel handig getimed van de Huffington post, net nu de Amerikanen elke fles olijfolie daar uit de super met argusogen zullen gaan bekijken (zie NY Times) en omdat hoor-en-wederhoor belangrijk is, dan ook deze reactie hierop lezen.
Flauw en slecht geïnformeerd
De keuken onzer voorouders was (bij het gewone volk) een reuzel/smoutkeuken. Boter was voor de elite. Spanje en Portugal dropen van de 'manteca' (boter is een 'klein reuzeltje': mantequilla), Duitse keuken van de 'schmalz', Italianen gebruikten 'strutto' (sugna) de Engelsen 'lard'. De Fransen spreken van 'saindoux'. In taartdeeg en bladerdeeg werd vooral reuzel gebruikt. Frituren gebeurde ook in smout (smoutebollen, voor Unilever er oliebollen van maakte). De Belgische frieten werden tot in de jaren '70 uitsluitend gebakken in 'ossewit' (rundertalg) en paardenvet.
Varkensvet was de norm. Olijfolie was voor industrieel gebruik: om zeep van te zieden (savon de Marseille, savon d'Alep), verf van te maken, hout te impregneren of in lampen te gieten. Kortom alles waar we vandaag aardolie voor gebruiken. Alleen de allerarmsten gebruikten (olijf)olie in de keuken en het areaal was ook veel kleiner dan vandaag. Italië is de grootste importeur van olijfolie (uit Spanje, dat de helft van de wereldproductie heeft).
Dat wij geen reuzel meer gebruiken heeft alles te maken met de marketing van koloniale waren (de margarine van Mège-Mouriés begint in 1869 en veel later bakolie onder druk van multinationals). Later was er de Europese boterberg van de jaren '70 en de campagnes door de Europese gemeenschap voor meer olijfoliegebruik, toen Spanje lid werd van de EU in 1986.
Mensen hebben een kort geheugen!
Dat van die hazelnootboter is ook niet juist, het gaat hier om de gedeeltelijke verbranding van de restsuikers en eiwitten in de boter (maillard-reactie). Vroeger gebruikte men volledig zwart verbrande boter, 'beurre noir', maar dat is vandaag niet meer toegestaan in de horeca.