Kunstenares Jantien Mook wil met het beeld mensen in het hart raken en zo een gesprek op gang brengen door ontwikkelingen in de samenleving te bevragen. Anderhalf jaar geleden kwam ze in contact met Stichting Demeter, vertegenwoordiger van de biodynamische landbouw. Op een BD-boerderij kreeg ze inspiratie voor haar ode aan de koe. In de biodynamische landbouw is de koe een essentiële schakel.

Van het een kwam het ander. Mook creëerde Ahimsa, Demeter verbond zich om de communicatie rondom het project en de fondsenwerving rond te krijgen. Want Ahimsa gaat op reis. De komende jaren zal ze op verschillende plekken in ons land een plekje krijgen. Rondom die locaties gaat Stichting Demeter 'Koe-Dialogen' organiseren, om met elkaar in gesprek te gaan over wat de koe ons geeft en wat wij haar daarvoor willen teruggeven.

"Discussies kantelen op dit moment razendsnel," zegt Bert Ruitenbeek, directeur van Stichting Demeter. "Zie het verminderen van de veestapel, een paar jaar geleden was dat nog onbespreekbaar en nu staat het op de politieke agenda. Steeds meer mensen zien hoe scheef het is dat we 80 of 90% voor de export produceren." In zijn openingstoespraak afgelopen zaterdag zei Ruitenbeek heel dankbaar te zijn dat Mook en haar partner Dirk Jan Schrander zich hebben laten inspireren door de manier waarop biodynamische boeren met hun dieren en het land omgaan. "Namelijk zonder kunstmest, zonder chemie met heel weinig krachtvoer en volop weidegang. Met koeien die hun hoorns mogen behouden. Dat zouden we elke boer, elke koe toewensen die nu opgesloten zit in een systeem van gedwongen schaalvergroting. Toewensen dat het niet alleen maar over hoge productie gaat, maar vooral over kwaliteit voor een goede prijs en met een mooi landschap."

Mook is ervan overtuigd dat als mensen het dier, de koe, aanschouwen in zijn wezen, er dingen gaan gebeuren. Dat gebeurde ook rondom een eerder project van haar, Ode aan het varken. De rustende koe, Ahimsa, wil verbinden. Ze roept op tot 'een liefdevolle omgang met onze koeien en alles wat daar mee samenhangt'. Dat krijgt vorm in de door Demeter georganiseerde Koe-Dialogen die boeren, burgers en beleidsmakers laten praten over de omwenteling naar een nieuw landbouwsysteem. "We moeten radicaal 'om'," benadrukt Ruitenbeek. "En daar hebben we KUNST bij nodig." In de vorm van Ahimsa, maar ook in het gedicht dat Alexis de Roode uitsprak op het strand van IJburg.

De rustende koe
Hoe vredig ligt ze daar te dromen
Ahimsa in de buik, ze rust,
ze kust met haar ronde buik de aarde
wekt groene woestijnen tot leven
maakt Nederland tot een beeld van vrede
zij rust in een groot bord eten.

Ze heeft geen mascara nodig
de glans in haar ogen is zachter dan de schemering
zachter dan ochtendmist over de weilanden
ze haalt het zonlicht uit gras
en omhelst kruiden met haar tong
ze likt haar pasgeboren jong
ze likt aan vuile handen en wollen truien
ze is niet bang voor natte kussen
proeft alles wat ze ontmoet met haar druipende snoet
om te kijken of ze er melk van kan maken.

Jonge koeien die mij ontmoeten zijn schuw
ze deinzen naar achteren als ik naar voren ga
en dat begrijp ik
want ik heb de melk van honderden koeien gedronken
ik heb het vlees van honderden stieren gegeten
mijn lichaam is opgebouwd uit hun
vaders en moeders, neefjes en nichtjes, broertjes en zusjes.

Eenmaal zag ik wat wij met de grote hoefdieren hebben gedaan
ze kwamen aanstormen uit de steppe
een stampede zo breed als een continent
massieve lichamen op dunne poten
in een stofwolk zo hoog als de Paardenkopnevel
de aarde dreunde ervan
ze kwamen en kwamen
de bizons, de gnoes, de bantengs, de wisenten, de yaks, de gaurs, de buffels
met miljoenen uit het oosten
en wij wachtten ze op.

Maar Ahimsa neemt ons niets kwalijk
ze is een wolk van een koe
ze zweeft zoals ze leeft
met haar buik naar de aarde
met haar hoorns naar de sterren
met haar rechterpoot gestrekt zegent ze de wereld
als Auðumbla likte ze de oudste goden
uit de zoutrotsen tevoorschijn
ze draagt de gouden zonneschijf op de maansikkel van haar hoorns
en rust in zichzelf
haar buik is haar hart
in vier magen maakt ze de onverteerbare wereld verteerbaar


Alexis de Roode

Dit artikel afdrukken