4 min
De obesitasepidemie heeft in een aantal tientallen jaren een grote vlucht genomen. Het magazine van Harvard Public Health wijdt een speciale reportage aan de vraag: valt deze epidemie nog te stoppen? Ja, met een enorme ingreep.
Volgens de laatste gegevens is meer dan 70% van de Amerikanen van 20 jaar en ouder te zwaar. Obesitas komt voor bij 35% van de volwassen Amerikaanse mannen; 40,4% van de vrouwen obees. Bij kinderen is dit 17%; 5,8% is zelfs extreem obees.
Deze te zware mensen riskeren allerlei gezondheidsproblemen. Hart- en vaatziekten, diabetes type 2, artrose, slaapapneu, kanker, depressie en allerlei andere chronische ziektes zijn het gevolg. Hun levensverwachting neemt af. Obesitas zorgt voor complicaties die de succesvolle afname van roken overschaduwen.
Begin van de epidemie
In de jaren ’80 groeide het besef dat obesitas een probleem vormde. In 1985 waarschuwden de eerste onderzoekers al voor het effect van TV kijken op het gewicht van het kind. Twee jaar later verscheen er een onderzoek dat tussen 1963 en 1980 het aantal kinderen met obesitas met 54% was toegenomen. Maar pas in 1999 kwam obesitas pas echt onder de aandacht, nadat het medische vakblad JAMA een volledige uitgave wijdde aan de gezondheidsproblemen waar obesitas voor zorgt.
Voedselomgeving
Waar 30 jaar geleden de oorzaak van het toenemende overgewicht nog gissen was, is het nu duidelijk volgens Madeline Drexler, de editor van Harvard Public Health. Eten is altijd en overal beschikbaar. Het bestaat vooral uit een snelle, gemakkelijke hap, is relatief goedkoop en zit vol met toegevoegd suikers, zout en ongezonde vetten. Het eten is zo geproduceerd dat we niet meer luisteren naar de signalen die ons lichaam afgeeft.
De verantwoordelijkheid voor het gewicht ligt slechts ten dele bij het publiek; de industrie en overheid spelen een cruciale rol omdat zij de voedselomgeving bepalen Die gedachte dringt langzaam door en vertaalt zich in nieuwe regelgeving. De industrie mag minder reclame gericht op kinderen maken. Schoollunches worden gezonder en restaurants moeten informeren over de calorische waarde van de maaltijden op hun menukaart. Een toenemend aantal steden voert een suikertaks in. Met succes. In 2016 dronken Amerikanen voor het eerst meer water dan frisdrank.
Agenda van de toekomst
Wat is er nu nodig om deze vooruitgang voort te zetten? Drexler geeft een voorzet:
1: Preventie, preventie, preventie
Gewicht verliezen is moeilijk, gewicht eraf houden nog moeilijker. Een logische eerste stap is daarom om te zorgen dat de kilo's er niet aan komen. Dit begint al als baby. Iemand die als kind al te zwaar is, heeft grote kans dat als volwassene te blijven.
Kinderen worden over het algemeen niet obees geboren. Het is zaak om kinderen niet dik te laten worden. Kleine aanpassingen in het eetpatroon kunnen een groot effect hebben, zoals het vervangen van frisdrank of vruchtensap door water.
Bij volwassenen is obesitas moeilijker terug te draaien en daar is overheidsingrijpen voor nodig. Voedselprogramma’s als de Healthy Hunger-Free Kids Act, het Special Supplemental Nutrition Program for Women, Infants and Children en het vermelden van calorieën op menukaarten - geven de mensen met lage inkomens niet alleen meer mogelijkheden om gezond te eten, maar creëren ook nieuwe sociale normen rondom het eetpatroon.
Wetenschappers zijn het er grotendeels over eens dat groente, fruit, volle granen, eiwitten van hoge kwaliteit en gezonde vetten de basis zijn van een gezond dieet. Maar er is ook nog veel wat ze niet weten.
In voedingsonderzoek is bijna niets zeker en dus is nuancering noodzakelijk. Van stress en slaaptekort en van het mircobioom tot het adenovirus 36; er kan niet één schuldige aangewezen worden. Het advies om weinig vet en veel koolhydraten te eten noemt Drexler als voorbeeld waar het mis is gegaan. Ze beschrijft het als "een simplistische theorie waarin met niet met alle factoren rekening werd gehouden."
3: Zorg dat je de techniek van overtuiging beheerst
Om mensen mee te krijgen in veranderingen, is overtuiging nodig. Verschillende mensen zijn gevoelig voor verschillende boodschappen. Bij het invoeren van de suikertaks in Philadelphia richtte burgemeester Jim Kenney zich bijvoorbeeld niet alleen op het effect op de gezondheid, maar ook op het feit dat door de taks jaarlijks $91 miljoen binnen zou komen voor kinderopvang en schoolprogramma’s. Toen hij dat duidelijk maakte, kreeg het plan wel doorgang terwijl de taks eerder afgewezen was.
Ook supermarkten kunnen hun klanten overtuigen. De looproute kan langs gezonde producten leiden. Een andere indeling van de schappen stuurt klanten vanzelf richting gezonder eten. Verder kan een lagere prijs van gezonde keuzen ten opzichte van ongezonde verschil maken. Tot slot kan voorlichting mensen leren hoe ze gezond eten kunnen klaarmaken.
4: Ga geld tellen
Obesitas en de gevolgen ervan kosten de samenleving handenvol geld. Dat geld kan beter besteed worden aan preventie. Overheden zijn over het algemeen geïnteresseerd in programma’s voor obesitaspreventie die kostenbesparend werken. Voorbeelden hiervan zijn de suikertaks en het intrekken van het belastingvoordeel dat bedrijven in de VS hadden bij de promotie van ongezonde producten.
Het aantal verkeersdoden is drastisch gedaald sinds autogordels verplicht werden, verkeerslichten zijn neergezet en er snelheidslimieten gelden. Steeds minder mensen roken door de hoge prijs van sigaretten, het rookverbod en het stoppen van reclame.
Zulke maatregelen zijn ook voorstelbaar tegen obesitas. Verander producten, verander de omgeving, verander de cultuur en verhoog de prijzen. Regels die gezond gedrag makkelijker maken, worden vaak gevolgd door positieve veranderingen in gedrag.
6: Zaai wat we willen oogsten
Amerikanen overeten wat boeren overproduceren. In het Amerikaanse voedselsysteem is het nu zo dat maïs en soja de meeste landbouwgrond innemen. Een groot deel van de oogst hiervan gaat naar (ultra)bewerkte snacks. Zo’n 10% van het graan wordt direct gebruikt voor consumptie. Op slechts 2% van de landbouwgrond groeit groente en fruit, terwijl 59% van de grond wordt gebruik voor de teelt van grondstoffen voor ongezonde producten.
7: Mobiliseer
Een grote epidemie vraagt om een grote actie. Toen in Finland bleek dat de sterfte aan hart- en vaatziekten veel hoger was dan gemiddeld, startte de overheid het North Karelia Project. De gezondheidszorg, NGO’s, de industrie, media en het publieke beleid namen allemaal deel. Door de collectief gedragen aanpak daalde het aantal mensen met hart- en vaatziekten binnen 5 jaar.
Dergelijke brede projecten kunnen ook in de VS - net als in de EU - voor een ommekeer zorgen. Het vraagt om een collectieve wil en actie. Zoals de leidende arts van het North Karelia Project zegt: “Het veranderen van de wereld zou een utopie zijn geweest, maar het veranderen van de volksgezondheid was mogelijk.”
Dit artikel afdrukken
Deze te zware mensen riskeren allerlei gezondheidsproblemen. Hart- en vaatziekten, diabetes type 2, artrose, slaapapneu, kanker, depressie en allerlei andere chronische ziektes zijn het gevolg. Hun levensverwachting neemt af. Obesitas zorgt voor complicaties die de succesvolle afname van roken overschaduwen.
Begin van de epidemie
In de jaren ’80 groeide het besef dat obesitas een probleem vormde. In 1985 waarschuwden de eerste onderzoekers al voor het effect van TV kijken op het gewicht van het kind. Twee jaar later verscheen er een onderzoek dat tussen 1963 en 1980 het aantal kinderen met obesitas met 54% was toegenomen. Maar pas in 1999 kwam obesitas pas echt onder de aandacht, nadat het medische vakblad JAMA een volledige uitgave wijdde aan de gezondheidsproblemen waar obesitas voor zorgt.
Voedselomgeving
Waar 30 jaar geleden de oorzaak van het toenemende overgewicht nog gissen was, is het nu duidelijk volgens Madeline Drexler, de editor van Harvard Public Health. Eten is altijd en overal beschikbaar. Het bestaat vooral uit een snelle, gemakkelijke hap, is relatief goedkoop en zit vol met toegevoegd suikers, zout en ongezonde vetten. Het eten is zo geproduceerd dat we niet meer luisteren naar de signalen die ons lichaam afgeeft.
De verantwoordelijkheid voor het gewicht ligt slechts ten dele bij het publiek; de industrie en overheid spelen een cruciale rol omdat zij de voedselomgeving bepalen Die gedachte dringt langzaam door en vertaalt zich in nieuwe regelgeving. De industrie mag minder reclame gericht op kinderen maken. Schoollunches worden gezonder en restaurants moeten informeren over de calorische waarde van de maaltijden op hun menukaart. Een toenemend aantal steden voert een suikertaks in. Met succes. In 2016 dronken Amerikanen voor het eerst meer water dan frisdrank.
Agenda van de toekomst
Wat is er nu nodig om deze vooruitgang voort te zetten? Drexler geeft een voorzet:
1: Preventie, preventie, preventie
Gewicht verliezen is moeilijk, gewicht eraf houden nog moeilijker. Een logische eerste stap is daarom om te zorgen dat de kilo's er niet aan komen. Dit begint al als baby. Iemand die als kind al te zwaar is, heeft grote kans dat als volwassene te blijven.
Kinderen worden over het algemeen niet obees geboren. Het is zaak om kinderen niet dik te laten worden. Kleine aanpassingen in het eetpatroon kunnen een groot effect hebben, zoals het vervangen van frisdrank of vruchtensap door water.
Bij volwassenen is obesitas moeilijker terug te draaien en daar is overheidsingrijpen voor nodig. Voedselprogramma’s als de Healthy Hunger-Free Kids Act, het Special Supplemental Nutrition Program for Women, Infants and Children en het vermelden van calorieën op menukaarten - geven de mensen met lage inkomens niet alleen meer mogelijkheden om gezond te eten, maar creëren ook nieuwe sociale normen rondom het eetpatroon.
Er kan niet één schuldige aangewezen worden. Het advies om weinig vet en veel koolhydraten te eten noemt Drexler als voorbeeld waar het mis is gegaan. Ze beschrijft het als ‘een simplistische theorie waarin met niet met alle factoren rekening werd gehouden2: Zorg dat de wetenschap klopt
Wetenschappers zijn het er grotendeels over eens dat groente, fruit, volle granen, eiwitten van hoge kwaliteit en gezonde vetten de basis zijn van een gezond dieet. Maar er is ook nog veel wat ze niet weten.
In voedingsonderzoek is bijna niets zeker en dus is nuancering noodzakelijk. Van stress en slaaptekort en van het mircobioom tot het adenovirus 36; er kan niet één schuldige aangewezen worden. Het advies om weinig vet en veel koolhydraten te eten noemt Drexler als voorbeeld waar het mis is gegaan. Ze beschrijft het als "een simplistische theorie waarin met niet met alle factoren rekening werd gehouden."
3: Zorg dat je de techniek van overtuiging beheerst
Om mensen mee te krijgen in veranderingen, is overtuiging nodig. Verschillende mensen zijn gevoelig voor verschillende boodschappen. Bij het invoeren van de suikertaks in Philadelphia richtte burgemeester Jim Kenney zich bijvoorbeeld niet alleen op het effect op de gezondheid, maar ook op het feit dat door de taks jaarlijks $91 miljoen binnen zou komen voor kinderopvang en schoolprogramma’s. Toen hij dat duidelijk maakte, kreeg het plan wel doorgang terwijl de taks eerder afgewezen was.
Ook supermarkten kunnen hun klanten overtuigen. De looproute kan langs gezonde producten leiden. Een andere indeling van de schappen stuurt klanten vanzelf richting gezonder eten. Verder kan een lagere prijs van gezonde keuzen ten opzichte van ongezonde verschil maken. Tot slot kan voorlichting mensen leren hoe ze gezond eten kunnen klaarmaken.
4: Ga geld tellen
Obesitas en de gevolgen ervan kosten de samenleving handenvol geld. Dat geld kan beter besteed worden aan preventie. Overheden zijn over het algemeen geïnteresseerd in programma’s voor obesitaspreventie die kostenbesparend werken. Voorbeelden hiervan zijn de suikertaks en het intrekken van het belastingvoordeel dat bedrijven in de VS hadden bij de promotie van ongezonde producten.
5: Zorg voor strengere regels
Zulke maatregelen zijn ook voorstelbaar tegen obesitas. Verander producten, verander de omgeving, verander de cultuur en verhoog de prijzen
Het aantal verkeersdoden is drastisch gedaald sinds autogordels verplicht werden, verkeerslichten zijn neergezet en er snelheidslimieten gelden. Steeds minder mensen roken door de hoge prijs van sigaretten, het rookverbod en het stoppen van reclame.
Zulke maatregelen zijn ook voorstelbaar tegen obesitas. Verander producten, verander de omgeving, verander de cultuur en verhoog de prijzen. Regels die gezond gedrag makkelijker maken, worden vaak gevolgd door positieve veranderingen in gedrag.
6: Zaai wat we willen oogsten
Amerikanen overeten wat boeren overproduceren. In het Amerikaanse voedselsysteem is het nu zo dat maïs en soja de meeste landbouwgrond innemen. Een groot deel van de oogst hiervan gaat naar (ultra)bewerkte snacks. Zo’n 10% van het graan wordt direct gebruikt voor consumptie. Op slechts 2% van de landbouwgrond groeit groente en fruit, terwijl 59% van de grond wordt gebruik voor de teelt van grondstoffen voor ongezonde producten.
7: Mobiliseer
Een grote epidemie vraagt om een grote actie. Toen in Finland bleek dat de sterfte aan hart- en vaatziekten veel hoger was dan gemiddeld, startte de overheid het North Karelia Project. De gezondheidszorg, NGO’s, de industrie, media en het publieke beleid namen allemaal deel. Door de collectief gedragen aanpak daalde het aantal mensen met hart- en vaatziekten binnen 5 jaar.
Dergelijke brede projecten kunnen ook in de VS - net als in de EU - voor een ommekeer zorgen. Het vraagt om een collectieve wil en actie. Zoals de leidende arts van het North Karelia Project zegt: “Het veranderen van de wereld zou een utopie zijn geweest, maar het veranderen van de volksgezondheid was mogelijk.”
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Henric #4 Als ik zo vrij mag zijn die vraag te beantwoorden. Gezond voedsel kunnen we niet produceren omdat we de natuurlijke balans die in ons voedsel aanwezig moet zijn niet kennen. Dan hebben we het o.a. over mineralen, sporenelementen, vitaminen, en secondaire metabolieten.
Die zaken zijn in het hedendaagse voedsel absoluut niet in balans. Vandaar we oprecht de vraag mogen stellen: Heeft de werking van het hedendaagse voedsel gevolgen voor onze gezondheid?
Enkele wetenschapper, kennis hebbende van deze materie, zeggen dan ook, " Voedsel kan fungeren als medicijn-te handhaven, te voorkomen en te behandelen van ziekten". Ze vervolgen "Het voedsel dat we eten geeft ons lichaam de informatie" en de materialen die ze nodig heeft om goed te functioneren". Als ons lichaam niet de juiste informatie krijgt, ontregelen metabolische processen en daalt onze gezondheid".
Welke voedselproducent heeft die kennis en hoorde je dat zeggen? Nee commerciële belangen drijven ondernemers, ken er een paar.
Gezond voedsel kunnen we niet produceren, niet in kassen op substraat, niet in warenhuizen, fabrieken, flats, met alle kunst niet in allerlei initiatieven waar dan ook. Kennis en vakmanschap zijn nodig. Er is maar een die weet hoe dat moet, de natuur, en dat is een NATUURLIJKE BODEM IN BALANS. Dus voedselproductie op gezonde volle grond, en dat is op zich al een enorme uitdaging om dat te realiseren. Dat item is zo complex dat er veel kennis voor nodig is van veel processen die in de bodem spelen. En ingrijpen in een proces heeft gevolgen voor alle andere processen. Ik heb het nadrukkelijk over kennis en niet over wetenschap, en daar ligt een grote bron van verwarring. Wetenschap kan slecht omgaan met complexe zaken omdat de helikopterview ontbreekt. De hedendaagse wereld en ook de voedselproductie is gefocust op rendement. Vanuit die focus behandelen we de bodem op een onnatuurlijke manier, krijgen kwantiteit maar absoluut geen kwaliteit. We hebben de bodem en alle processen die daar plaats horen te vinden gefrustreerd. De bodem, en daar werkt een netwerk van deskundigen al 20 jaar aan, moet gerevitaliseerd worden en zien al opzienbarende resultaten.
Als toergift nog een passage uit het wetenschappelijk rapport om ons verhaal te onderbouwen.
Veel onderzoekers geloven nu dat gezondheid problemen deels gerelateerd zijn aan voeding. Terwijl zijn GELOOFDEN dat ziektes zoals type-||- diabetes, obesitas, hartziekten, beroerte en bepaalde kankers- veroorzaakt werden door een gen mutatie, is men nu algemeen van overtuigd dat we het moeten toeschrijven aan voorwaarden, een netwerk van biologisch stoornissen. En de ontoereikende inhoudelijke kwaliteit van ons voedsel dat we eten een belangrijke factor in dat disfunctioneren is, grotendeels omdat onze voeding niet over de noodzakelijke balans aan voedingstoffen bezitten". Tot zover.
Jeroen, wat zou je liever zien in plaats van 'geproduceerd'?
"Het eten is zo geproduceerd dat we niet meer luisteren naar de signalen die ons lichaam afgeeft."
Dit moet zijn: Het eten is zo geproduceerd dat we MOETEN luisteren naar de VERKEERDE signalen die ons lichaam afgeeft." En "geproduceerd" is hier het sleutelwoord. Hier ligt de oorzaak van obesitas.
Boer als boodschapper van "echte" voeding, de fabriek kan dat verhaal nooit vervangen, maakt er een commercieel "gedrocht" van. Daar stinkt de consument toch wel in.
MVO kan alleen als je MV"C" en daar hoort "gezondheidszorg" te beginnen met wat je eet. Wij hebben nu "ziektezorg" (je wil niet weten in belang van wie allemaal (verdienmodel)
Conclusie, we willen niet gezonder, we lossen het liever technisch of chemisch op (paard achter de wagen noemen ze dat)
Oplossing kan zijn op rantsoen, dus gewoon die slechte snacks niet meer aanbieden, er is teveel keus. Of gezonde basisvoeding (Als deze er nog is ? (vers en lokaal?) in het ziekenfonds pakket, verdringt het de dure medicijnen.
Trouwens echte voeding daar horen ook normen en waarden bij gaat over de basiselementen groei, bloei, leven en dood en wie kan dat beter vertellen/beleven als een "boer"
maar die is manager geworden van alleen efficiënte innovatieve productie en als "slaaf" van de verdere voedselketen, verworden tot verdienmodel van onze samenleving. OM... de wereld te voeden!!
Daar ligt het probleem. De boer is "ontzield" ook door regelgeving en bevind zelf in een zuurstof arm milieu.
Primaire sector weer primair en "herwaarderen" mensen !!!!
Marjolein: Deltaplan gezonde voeding zou een mogelijkheid zijn maar de consument daarbij wel betrekken. Dat vraagt wel even innovatief denken maar de mogelijkheden liggen er en tevens hebben we voor dat plan de politiek en de maatschappelijke organisaties nodig voor facilitatie. Binnen onze maatschappij zijn organisaties die aandacht hebben voor de relatie tussen hoogwaardige voeding tot humane gezondheid. Ook in de wereld van de medische deskundigen en zorgland gaat het besef leven dat preventie middels gezonde voeding ons moet gaan redden.
Medicatie is het probleem aan de achterkant benaderen en voedsel werkt aan de voorkant van het probleem zonder schadelijke bijwerkingen.
Leefstijl en eetgewoontes zijn genoegzaam in beeld maar voedingsinhoud is een onontgonnen gebied voor velen en daar kunnen enorme stappen gemaakt worden. Als we in staat zijn de consumenten dat te laten inzien, hem/haar betrekken bij de voedselproductie gaat daar een gezondheid bewustzijn, bij de consument ontstaan. Vanuit de aanwezige kennis is heel makkelijk uit te leggen hoe het voeden van ons lichaam werkt, vanuit het natuurlijke gedachtegoed. Waarom is dat niet zo moeilijk, omdat het heel natuurlijk aanvoelt, iets dat we verleerd zijn. Dus ja een deltaplan gezonde voeding en via consumenten participatie een gezondheid bewustzijn organiseren. Dat gaat een ontwikkeling in gang zetten die ongekend zal blijken te zijn met opzienbarende resultaten.