Het is misschien wel de belangrijkste vraag uit het biomedische onderzoek naar obesitas: waarom eten mensen meer dan ze nodig hebben? Trek houden nadat je genoeg gegeten hebt, of weer snel trek krijgen, is een verschijnsel dat bijna iedereen wel kent. Het lichaam heeft niet zo snel weer extra voeding nodig, maar vraagt er met dat zeurende hongergevoel wel om.

Hoofdschakelaar
Twee van de instituten die momenteel het belangrijkste en meest innovatieve onderzoek naar de relatie tussen voeding en gezondheid doen, komen tegelijk met een antwoord. Het ene antwoord zit in het hoofd, het andere in het bloed.

Het Israëlische Weizmann Institute openbaarde in Science “het werkingsmechanisme van de hoofdschakelaar voor honger in de hersenen”. Een researchteam van King's College in Londen schrijft in Nature over “grote dips in de bloedsuikerspiegel” na een maaltijd.

Beide ontdekkingen benadrukken hoe groot de verschillen zijn tussen individuen waar het gaat om de reacties in de stofwisseling op voeding.

Receptor
In het Israëlische laboratorium werd met een nieuwe 3D-techniek een virtueel model gemaakt van het deel van de hypothalamus waar de zogeheten melanocortine 4 receptor (MC4R) actief is. Als het tenminste goed is, want bij sommige mensen met een bepaalde genetische afwijking werkt het mechanisme niet. Daardoor komt er geen signaal van verzadiging, dat zegt: stop maar met eten. Het onderzoek werd gedaan in een familie van zeer obese personen, die voortdurend honger hebben.

In de hypothalamus wordt veel van het regelwerk van de energiehuishouding gedaan. Als het energieniveau in het lichaam daalt, bindt het ene hormoon zich aan de MC4-receptor en wordt een hongersignaal afgegeven. Als er voldoende energie is bij gekomen, neemt een ander hormoon de plaats aan de receptor in en volgt er een verzadigingssignaal. Als een schakelaar, die aan- en uitgezet kan worden.

Gendefect
Een nieuw en pas in de Verenigde Staten goedgekeurd medicijn, setmelanotide, kan die schakelaar omzetten bij mensen met het genetische defect. Maar ook bij obese mensen die het gendefect niet hebben, zorgt het voor een sterker verzadigingssignaal. Het 3D-model liet zien, tot verrassing van de researchers, hoe setmelanotide zich op moleculair niveau bindt aan de receptor met gebruikmaking van een calcium-ion.

Het lichaam heeft niet zo snel weer extra voeding nodig, maar vraagt er met dat zeurende hongergevoel wel om
“Blijkbaar kan het verzadigingssignaal met succes concurreren met het hongersignaal omdat het de hulp krijgt van calcium, dat de hersenen helpt het 'ik zit vol'-gevoel te herstellen nadat we hebben gegeten,” aldus onderzoeker Moran Shalev-Benam tegen EurekAlert. De ontdekking wordt gezien als een belangrijke stap in het bestrijden van obesitas met medicatie.

Muffins
Het internationale PREDICT-onderzoek is het grootste lopende onderzoek van zijn soort naar de interactie tussen voeding en gezondheid. De ‘Personalized Responses to Dietary Composition Trial’, het onderzoek naar individuele reacties op de samenstelling van de voeding, heeft al veel nieuws opgeleverd over hoe verschillend mensen kunnen reageren op gelijke voeding. Initiator van het onderzoek is de Britse hoogleraar Tim Spector en zijn bedrijf ZOE, dat gelieerd is aan de Londense King’s College universiteit.

Hun recente vondst kon ook gedaan worden met betrekkelijk nieuwe technologie, continue glucose meting. Deelnemers aan het onderzoek aten als ontbijt muffins met wisselende macronutriënten-samenstelling. Hun bloedglucose werd permanent gemeten door een sonde op de arm. Eén van de verrassende uitkomsten was dat een aantal proefpersonen een paar uur na het ontbijt een forse dip in hun bloedsuikerniveau vertoonden, die gepaard ging met een sneller terugkerende trek dan mensen die niet zo’n dip hadden.

De ‘big dippers’ meldden 9% meer honger dan de ‘little dippers’ en aten daardoor gemiddeld 312 kcal per dag meer. Dat kan tot tien kilo extra lichaamsgewicht per jaar leiden
Energiebalans
Het idee dat het niveau van de glucose in het bloed invloed heeft op honger en verzadiging, is geen nieuws. De hormonale aansturing van de spijsvertering en de energiebalans is voor een deel geregeld door het glucoseniveau. Wat wel nieuw is, volgens de onderzoekers, is dat de ‘big dippers’ negen procent meer honger meldden dan de ‘little dippers’ en daardoor gemiddeld 312 kcal per dag meer aten. Dat kan tot tien kilo extra lichaamsgewicht per jaar leiden.

“Onze ontdekking dat de omvang van suikerdips na het eten zo’n sterke invloed heeft op honger en eetlust, biedt grote mogelijkheden om mensen te helpen hun gewicht en gezondheid op lange termijn te leren kennen en onder controle te houden," zegt de leider van het onderzoek Ana Valdes tegen ScienceDaily.

Bij PREDICT zijn ook Amerikaanse en een Zweedse universiteit betrokken. Het gebruik van nutrigenomica maakt het mogelijk van ieder individu een metabool profiel op te stellen, dat gebruikt kan worden voor een persoonlijk voedingsadvies. Zo kunnen ‘big dippers’ uiteindelijk een dieetadvies op maat krijgen.
Dit artikel afdrukken