Lees ook
In het coalitieakkoord van het nieuwe kabinet staat dat er aandacht komt voor preventie en een gezonde leefstijl van jongs af aan. De belasting op suikerhoudende dranken wordt verhoogd en er komen bindende afspraken met de industrie over gezondere voedingsmiddelen. Ook gaat het kabinet bezien hoe op termijn een suikerbelasting kan worden ingevoerd en de btw op groente en fruit naar 0% kan worden verlaagd.

Dit zijn enkele van de maatregelen die voedings- en gezondheidsexperts hebben aanbevolen in de door ons uitgevoerde Food-EPI studie naar overheidsbeleid met betrekking tot de voedselomgeving . Ook belooft het kabinet kinderen extra te beschermen tegen niet-passende ‘online’ reclame en kindermarketing. Laten we hopen dat hier ook onder valt dat het kabinet reclame voor ongezonde voeding gaat verbieden – een andere belangrijke aanbeveling uit ons onderzoek ter preventie van voedingsgerelateerde chronische ziekten.

Een omvangrijk gezondheidsprobleem in Nederland en in de rest van de wereld; 15% van de sterfte in West-Europa en 22% van de sterfte wereldwijd is te wijden aan een ongezond voedingspatroon
Goede eerste stap
Dergelijke maatregelen zijn een goede eerste stap, want met de VVD als grootste partij hebben we de afgelopen jaren juist gezien dat de verantwoordelijkheid voor een gezonde leefstijl veelal bij het individu werd gelegd. D66, ChristenUnie en CDA hebben blijkbaar goed onderhandeld, gegeven het feit dat nu een belasting op suikerhoudende dranken (genoemd in verkiezingsprogramma’s van D66 en ChristenUnie) en het verlagen van prijzen op groenten en fruit (bijvoorbeeld door een btw-verlaging - ChristenUnie en CDA) in het coalitieakkoord terecht zijn gekomen. We wachten af of er ook nog een verbod op kindermarketing voor ongezonde voedingsmiddelen komt (zoals voorgesteld door ChristenUnie en CDA) om zo kinderen te beschermen tegen ‘niet-passende’ (online) reclames. De VVD had in haar verkiezingsprogramma voorgesteld dat voedingsmiddelen gezonder moeten worden door afspraken te maken met voedselproducenten; deze zijn dus opgenomen als ‘bindende’ afspraken.

Deze preventieve maatregelen vormen een stap in de goede richting naar een gezonde voedselomgeving. Dit is belangrijk, aangezien Nederlanders in de huidige Nederlandse voedselomgeving dag in dag uit verleid worden tot het maken van ongezonde keuzes. Zo liet ons recente onderzoek zien dat 80% van het aanbod en de promoties van supermarkten en 91% van het aanbod van horecaketens buiten de Schijf van Vijf valt. Van de producten met daarop kindermarketing (bijvoorbeeld met een stripfiguur op de verpakking, of een andere op kinderen-gerichte boodschap) valt zelfs 97% buiten de Schijf van Vijf. Dit heeft een sterke invloed op onze voedselaankopen en leidt tot een ongezond voedingspatroon, wat een belangrijke risicofactor is voor het ontstaan van overgewicht, obesitas en daaraan gerelateerde chronische ziekten zoals diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Een omvangrijk gezondheidsprobleem in Nederland en in de rest van de wereld; 15% van de sterfte in West-Europa en 22% van de sterfte wereldwijd is te wijden aan een ongezond voedingspatroon.

We hopen dat dit de aftrap is van de weg naar een voedselomgeving die de gezonde keuze de gemakkelijkere keuze maakt en daarmee bijdraagt aan een gezondere toekomst voor alle mensen in Nederland
Kwetsbaar voor voedingsgerelateerde chronische ziekten
De coronapandemie legt duidelijk bloot hoe kwetsbaar de Nederlandse samenleving is ten gevolge van voedingsgerelateerde chronische ziekten. Mensen met obesitas en voedingsgerelateerde chronische ziekten lopen een verhoogd risico op complicaties, opname op de IC en sterfte door Covid–19. Het inzicht bij de bestrijding van Covid-19 is dat het virus geen individueel maar een collectief probleem is.

Om de curatieve zorg overeind te houden worden we al bijna twee jaar af en aan in de greep gehouden door de collectieve coronamaatregelen. Plannen voor een gezonde voedselomgeving zijn een stap in de richting van een collectieve aanpak ter preventie van chronische ziekten. Het is bekend dat structurele maatregelen gericht op de gehele bevolking (bv. een suikertaks) effectiever zijn ter preventie van chronische ziekten op populatieniveau dan maatregelen gericht op het verbeteren van individueel gedrag (bv. voorlichtingscampagnes of leefstijladvies aan mensen met een verhoogd risico voor chronische ziekten). Om op populatieniveau gezondheidswinst te boeken en zorgkosten te verminderen is de invoering van deze maatregelen een belangrijke stap.

Wij zien dan ook uit naar de uitwerking van de beloftes in het coalitieakkoord en de precieze invulling van het Nationale Preventie Akkoord waar de komende periode €60 miljoen per jaar voor is gereserveerd. We hopen dat dit de aftrap is van de weg naar een voedselomgeving die de gezonde keuze de gemakkelijkere keuze maakt en daarmee bijdraagt aan een gezondere toekomst voor alle mensen in Nederland. Een overheid die hiermee nog beter invulling gaat geven aan haar grondwettelijke taak om de volksgezondheid te bevorderen1.

Sanne Djojosoeparto (promovendus aan de Universiteit Utrecht, afdeling Sociale Geografie en Planologie, houdt zich bezig met overheidsbeleid met betrekking tot de gezonde voedselomgeving) en Maartje Poelman (WUR, Departement Maatschappijwetenschappen, Consumptie en Gezonde Levensstijl) schreven voordat er een coalitieakkoord lag al op Foodlog over de mogelijke invulling die het nieuwe kabinet zou kunnen geven aan een gezonde voedselomgeving. Ook dit artikel is door hen beiden geschreven.


Noten:
1. Artikel 22, Volksgezondheid, Grondwet
Dit artikel afdrukken