Nederlandse visserij staat tegenover vierdubbele aanval

Het afgelopen jaar was een samenloop van een aantal ontwikkelingen die zonder overdrijven 'dramatisch' mag heten. Als gevolg van de brexitafspraken gaan de quota van belangrijke soorten voor de trawlervisserij als haring (-12%), makreel (-26%) en horsmakreel (-32%) omlaag.

De kottersector kampte het afgelopen jaar met de gevolgen van de coronacrisis: door de lockdowns in binnen- en buitenland daalden de prijzen van veel luxere vissoorten. Zo daalde de prijs van tong met 13% van € 11,33 in 2019 naar € 9,64 in 2020. Ook tarbot daalde met 20% in prijs naar € 7,31.

Coronacrisis
De sector speelde in op de lagere prijzen en de vraaguitval door te kiezen voor producten met een langere houdbaarheid (voorverpakt, bevroren, gemaksproducten) en op zoek te gaan naar alternatieve verkoopwijzen zoals direct aan de consument (visboxen, webshops). Ook consumenten bleken gevoelig voor lokaal, vers en, niet te onderschatten, gemak. Denk aan de online verkoop van gekookte Oosterscheldekreeft. Dat bood wel enig soelaas, maar het uitblijven van het toerisme ook nog dit jaar en de achterblijvende visverkopen voor consumptie buitenshuis (restaurants, bedrijfrestaurants en out-of-home en fastfood-outlets) werken dit jaar negatief door in de sector.

Pulsvisverbod
Ook het verbod op de pulsvisserij had een grote impact. Nog maar 22 van de oorspronkelijke 84 pulsontheffingen mochten in 2020 gebruikt worden. Verreweg de meeste vissers schakelden terug over op de boomkor, met fikse gevolgen voor hun kosten. Een gemiddelde boomkorkotter gebruikt 2.200 liter gasolie per dag méér dan een pulskotter. Inmiddels is ook de prijs van de brandstof nog eens gestegen.

Het zijn factoren die er aan bijdroegen dat de quota voor tong en schol niet volledig benut werden. Zowel van tong als van schol werd minder dan de helft gevangen van wat was toegestaan.

Onzekerheid nekt innovatie
Tel daarbij op de onzekerheid over het kunnen blijven vissen op de Noordzee als visgronden verloren gaan aan windparken en natuur, opvolgingsperikelen en de moeite die het kost om bemanningen te vinden, en het valt te begrijpen dat ook op het gebied van innovatie de vaart eruit is. Dat neemt niet weg dat er wel degelijk geëxperimenteerd wordt met nieuwe technieken als bijvoorbeeld waterspraying of klapsloffen. Er is een saneringsregeling in de maak waar ongetwijfeld een deel van de kottervissers gebruik van zal gaan maken.

Voor het eerst in jaren daalde het afgelopen jaar de export van vis- en visproducten, met 2% naar €3,9 miljard. Dat is 'een scherpe trendbreuk' ten opzichte van de jarenlange groeipercentages en zonder twijfel het gevolg van de coronacrisis. De import van vis en visproducten steeg met 4% naar €2,9 miljard. Er werd meer vis ingevroren, de benutting van de opslagcapaciteit in de vrieshuizen steeg van 80% naar 95%.

Het invriezen van vis is overigens geen blijvende oplossing. Omdat ook diepvriesvis een houdbaarheidsdatum heeft. Als de diepgevroren voorraad massaal op de markt wordt gebracht zal het volume de prijzen onder druk zetten.