Nederlandse kottervissers kampen met snel oplopende verliezen

Over de eerste 8 maanden van dit jaar lijdt de Nederlandse kottervisserij een verlies van naar schatting meer dan €20 miljoen (20 à 30 miljoen euro). Alle toegepaste visserijmethoden zijn gemiddeld genomen verliesgevend. Het meest negatieve resultaat laat de boomkorvisserij zien, met zo'n €14 miljoen verlies. Ook de twinrigvisserij (€4 miljoen in de min), de garnalenvisserij (€2 miljoen verlies), de quadrig (visserij op langoustines, €1 miljoen in de min) en de flyshootvisserij (minus €3 miljoen) schrijven rode cijfers.

Over heel 2021 is het voorlopig resultaat van de kottervisserij €3 miljoen verlies. Omdat verwacht werd dat de visserij onrendabel zou zijn als gevolg van de hoge brandstofprijzen (oorlog in Oekraïne), bemanningstekorten en de eind 2022 lonkende saneringsregeling), hebben veel schepen dit jaar al voor langere tijd stilgelegen, aldus Wageningen Economic Research. De afgelopen jaren liepen de resultaten van de kottervisserij al gestaag terug, van €48 miljoen in 2018, €9 miljoen in 2019 tot €5 miljoen in 2020. In een eerdere analyse gaf ABN Amro al aan een krimp van 10 tot 15% van de kottervisserij te verwachten.

Hogere prijzen
Opvallend is dat de opbrengst aan vis en garnalen in de eerste 8 maanden van 2022 naar schatting met €25 miljoen toenam in vergelijking met 2021. Maar doordat de kosten, met name die van brandstof, nog veel harder stegen, werd er nog meer verlies gemaakt dan vorig jaar. Gemiddeld namen de kiloprijzen voor tong, schol, garnalen en langoustines met respectievelijk €15,39 (+39%), €2,80 (+22%), €6,29 (+72%) en €7,48 (+48%) toe.

Minder schepen, minder aanvoer
Doordat de inzet van schepen in 2022 zo'n 25 à 30% lager was ten opzichte van 2021, is het niet verwonderlijk dat ook de aanvoer van vis in 2022 tot nu behoorlijk terug liep. Er werd bijna 22% minder vis aangevoerd, ofwel 8 miljoen kilo minder. In totaal werd in de eerste 8 maanden van dit jaar 27 miljoen kilo vis aangevoerd, tegen ruim 34 miljoen kilo in 2021 over dezelfde periode.

De hoge gasolieprijs (gemiddeld over de eerste 8 maanden van 2022 €0,89 euro/l, waar dat in 2021 nog €0,45 euro/l was), de toenemende inflatie (meer dan 10%) en de matige vangsten en aanvoer van vis vanaf de Noordzee verontrusten de hele keten. Bovendien zijn er zorgen over het toegenomen ruimtegebruik op de Noordzee (windmolens), het imago van de visserij (de bodemvisserij staat maatschappelijk en politiek onder druk, zie ook de nieuwe Franse lobby tegen de Nederlande flyshootvissers) en het tempo van innovatie en verduurzaming. Dat betekent dat de afgekondigde saneringsregeling voor meer en meer vissers lonkt. Niemand zal uit vissen gaan als dat bij voorbaat al onrendabel is. En daarmee komen dan ook de visafslagen, handels- en verwerkingsbedrijven in de knel. Het is de vraag of er dan nog voldoende aanvoervolume via de Nederlandse visafslagen te koop blijft om de productielijnen en personeel in de benen te houden.

Import
Nu al neemt het aanbod van door Nederlandse schepen aangevoerde vis af, waardoor handels- en verwerkingsbedrijven steeds meer vis gaan importeren. Volgens Wageningen Economic Research is de vraag naar visproducten veel groter dan het aanbod van aangevoerde Noordzeevis. Handelaren en verwerkers wenden zich daarom tot import. De totale importwaarde nam met in 2021 met 8% toe tot €3,2 miljard en het importvolume met 5% tot 872.000 ton. In 2021 kwam de helft van de totale importwaarde aan vis uit derde landen. Importen uit Noorwegen (zalm), China en Vietnam (tropische garnalen en witvissoorten) nemen toe terwijl de import (en productie) van zeevruchten (vis, schaal- en schelpdieren) binnen de EU daalt.

Tegenover dit sombere beeld staat een opnieuw groeiende exportsector. In 2021 exporteerde Nederland een exportwaarde van €4,4 miljard aan vis (+13% ten opzichte van 2021). Meer dan 70% daarvan ging naar de interne EU-markt, met Duitsland, België, Frankrijk en Italië als belangrijkste afnemers. "Voor diepgevroren pelagische vis zoals haring, makreel, horsmakreel en blauwe wijting zijn met name Nigeria en Egypte belangrijke afzetlanden", besluit Wagingen Economic Research.