Minister Schouten is koud benoemd of ze wordt al geconfronteerd met het dossier dat vermoedelijk de beslissende hervormingen in de Nederlandse dierhouderij zal bepalen.

Afgelopen weekend schreef ik dat de NRC vermoedelijk een spaak heeft gestoken in de wielen van het mestdossier van de melkveehouderij. Het gevaarlijke instrument is een onderzoek dat hoofdzakelijk over de varkenshouderij gaat. De koeienboeren willen graag extra mest op het land kunnen brengen. Daar hadden ze al jaren een ontheffing voor van een Europese richtlijn die vervuiling in het grond- en oppervlaktewater reguleert. Die ontheffing hebben ze in gevaar gebracht door veel te veel koeien naar Nederland te halen na de afschaffing het verdwijnen van het melkquotum, omdat ze China wilden voeden met melkpoeder en zuiveltoetjes. Het resultaat: ze moesten 10% van hun veestapel slachten eer Brussel weer na wilde denken over die ontheffing. Dat deden ze. De minister zei afgelopen week te hopen dat ze nu weer een ontheffing in de wacht zou kunnen slepen.

Omdat-het-kan-cultuur
Varkensmest blijkt even liber- als illegaal over Brabantse en Limburgse akkers te hebben gelopen. Iedereen wist ervan, behalve het publiek. Ook te veel varkensmest is de pest voor het milieu, zeker als het illegaal en dus boventallig wordt verspreid. Varkenshouders en melkveehouders waren altijd al elkaars concurrenten op de mestruimte die Nederland heeft, maar staan door deze kwestie opeens lijnrecht tegenover elkaar. Varkenshouders bedreigen de mestvrijstelling waar de melkveehouderij het afgelopen jaar voor gevochten heeft. Met de finish in zicht, dreigt varkensmest de koeienboeren uit te laten glijden.

Leiden is nu in last. Boerenvoorman Hans Huijbers van de Brabantse boeren van ZLTO verklaarde de precieze cijfers uit de officiële dossiers die de NRC naar boven toverde niet te hebben gekend, maar wel te hebben geweten van de fraudes; die zouden zelfs een gevolg zijn geweest van een soort omdat-het-kan-cultuur. Hij bekende de overheid al jaren geleden te hebben aangesproken op haar verantwoordelijkheid omdat alleen strenge regels boeren in het gareel houden. In onderstaande video zegt hij iets waar Nederland goed naar moet luisteren: hij kan als boerenvoorman wel zwaaien en dreigen, maar boeren luisteren niet. Daarom had de overheid moeten optreden.


Vandaag liet minister Carola Schouten weten wat ieder normaal niet-boerenmens ook zou zeggen. De veehouderij en mestbranche moeten mestfraude zelf aanpakken, om te voorkomen dat de derogatie voor de Nitraatrichtlijn gevaar gaat lopen. Het ministerie van LNV wil van de sectorpartijen weten wat zij gaan doen om mestfraude in te perken. Daarover voert Schouten maandagavond overleg met de sector. Zo beschrijft een boerenkrant het. Volgens een andere boerenkrant is de mestfraude kleiner dan de NRC beweert.

Geen van beide kranten waagt zich nog aan de consequenties van de NRC-openbaringen. Ik leerde de afgelopen tien jaar van insiders uit het mestdossier dat de eindstrijd over het teveel aan beesten in Nederland vermoedelijk via een ontploffing van het mestdossier gaat worden opgelost.

Mogelijk is dat moment nu actueel.

Boeren zijn onbestuurbaar, zegt Huijbers nagenoeg hardop. En toch laat de minister boeren hun zelf gecreëerde probleem, terecht, zelf oplossen. Ze handhaaft de wet en gaat er - ongetwijfeld met weer wat extra en dure handhavingskracht - voor zorgen dat dat nu eindelijk ook echt gebeurt. De NRC-publicatie kan uitlopen op zowel veel minder varkens als aanmerkelijk minder koeien.

Broederstrijden
Zonder die Europese vrijstelling voor de koeienboeren zullen er namelijk nog heel wat koeien moeten worden geslacht. In 2016 lag de schatting op bijna een half miljoen volgens cijfers van het CBS. Nu zouden het er wellicht nog een extra 350.000 zijn. De sjoemelende varkenshouders staan voor boetes die ze niet meer kunnen betalen, na de alweer dalende varkensprijzen en aflossingen die ze van de banken hebben moeten doen om hun schulden uit de vorige crisis te verkleinen. De varkensrechten die ze achterlaten, zullen voor een deel uit de roulatie verdwijnen omdat het er teveel zijn. Als de wet eenmaal weer netjes wordt gehandhaaft, verliezen ze hun waarde in het economisch verkeer.

Nederlandse boeren maken spannende tijden en diepe broederstrijden door op weg naar een land met minder beesten. Varkensboeren maken zichzelf en de melkveehouder een koppie kleiner. Zo zijn boeren nu eenmaal. Dat zeg niet ik, maar Hans Huijbers, koeienboer en voorman van de Brabantse varkensboeren. Hij kan het weten. Ik ken hem te lang en te goed en kan voelen wat er door hem heengaat. En toch lost het probleem zichzelf zo op.


UPDATE, 14 november 17:00h, Schouten wil 'cultuurdoorbraak'

Gisteravond droeg Carola Schouten, minister van Landbouw, LTO Nederland, Rabobank, de Producentenorganisatie Varkenshouderij (POV) en brancheorganisatie van loonwerkers Cumela op binnen vier weken te komen met een plan dat, schrijft Boerderij, de 'rotte appels' uit de markt weert. Schouten “Hier moet een cultuur doorbroken worden. Dit is niet een probleem dat je met regelgeving oplost. De sector moet zelfreinigend vermogen tonen en met een plan van aanpak komen om dat aan te pakken. Ik zal over vier weken beoordelen of dat plan voldoende is. De betrokken organisaties moeten zelf laten zien dat dit niet acceptabel is. We hebben elkaar recht in de ogen gekeken. Ik heb gevraagd: welke verantwoordelijkheid neemt u. Je kunt wel roepen dat er meer inspecteurs moeten komen, of dat het de schuld van de overheid is. Maar als echt fraude plaatsheeft waarbij meerdere partijen zijn betrokken, kan ik wel achter elke vrachtwagen een inspecteur zetten en dan los ik het probleem nog niet op."
Boerenvertegenwoordigers, Rabobank en mestverwerkers verlieten volgens Boerderij met de staart tussen de benen het ministerie en erkenden te weinig zelfreinigend vermogen te hebben gehad. Er komt geen debat over de mestaffaire in de Tweede Kamer; in plaats daarvan wordt mogelijk het debat over de Nitraatrichtlijn van 16 november verlengd.

Op 14 november nam Nieuwe Oogst, het blad van LTO Nederland, ook een interview met Huijbers op:
Dit artikel afdrukken