Natuurboeren & landbouwpolitiek

Dit is een uit de Trouw van gisteren geknipt opiniestuk. Albert-Jan Maat, voorzitter van de Nederlandse boeren van LTO, maakt erin duidelijk dat natuurbeherende boeren niets doen voor Nederland en de rest van de wereld, maar de échte wel.

De kift is gericht tegen de Stichting Natuur en Milieu die bij monde van Mirjam de Rijk pleitte voor een zelfvoorzienend Nederland. Weg met Nederland exportland van agriproducten. Terug naar een natuurlijke landbouw en de boer als natuurbeheerder. Liefst met koeien in het min of meer wild. Nederlands eten voor de Nederlanders; de rest zoekt het maar uit.

Het klinkt streng conservatief groen en is dat ook. De Rijk wil terug naar de natuur en zich opsluiten in zelfvoorzienendheid. Het betoog van Maat is gericht tegen het ombuigen van de subsidiestroom naar natuurlijke vormen van landbouw die dreigt in 2013 als de Europese landbouwsubsidiepotten opnieuw toegewezen worden.
Dat is nl. het spel dat De Rijk tegen hem speelt: schaf de subsidies af, dan ben je de landbouw kwijt. Ze weet nl. dat die niet kan bestaan zonder en krijgt zo makkelijk haar zin.

De grote vraag is hoe het zit:
- krijgen onze intensief werkende boeren teveel en zijn ze net zoiets als de scheepsbouw in de jaren '70 (een achterhaalde business in Nederland wegens te hoge productiekosten)?
- krijgen ze te weinig omdat we hier voedsel moeten maken en maar beter niet kunnen doen of dat zomaar naar het lage kosten buitenlanden kan? Waarom, vraagt De Rijk, zouden we in Nederland en de rest van het drukbevolkte West-Europa eten maken voor anderen in de wereld? Dat kan elders veel beter. Wij hebben hier tenslotte al zo weinig ruimte beschikbaar. Omdat we het hier zoveel beter kunnen en geld nodig is voor innovatie om het nóg beter en efficienter te doen, antwoordt Maat.

Hij noemt het pleidooi van De Rijk 'stuitend' en bedoelt 'ronduit dom'. Hij klinkt overtuigend:

"Geen mens kan zonder voedsel en dankzij de welvaart in Europa hebben is er hier voedsel genoeg. Echter, veertig procent van de wereldbevolking heeft regelmatig honger. De wereldvoedselorganisatie FAO heeft becijferd dat de wereldvoedselproductie in twintig jaar tijd moet verdubbelen.Water wordt steeds schaarser en er zijn nog nauwelijks nieuwe landbouwgebieden te ontwikkelen. Kortom, de wereld heeft een strategie nodig voor een efficiënte en goede voedselproductie.

West-Europa is door het klimaat, ondernemerschap en kennis een van de beste productiegebieden ter wereld. Bovendien is de standaard voor dierenwelzijn, kwaliteit, veiligheid en milieu nergens hoger. Natuur en milieu wil landbouwgrond liever zien verdwijnen om plaats te maken voor natuur. Maar wie zorgt heeft voor de wereld zet geen vruchtbare polders onder water.

Verder is de agrarische sector ook onmisbaar voor de levering van energie. Biogas, biodiesel maar ook energie uit reststoffen uit de landbouw zijn nodig voor een beter klimaat en milieu. De land- en tuinbouw zijn druk bezig om kassen en stallen te ontwerpen die in de toekomst energie gaan leveren."

Een prachtig duurzaam argument zelfs, want Maat stelt zelfs een restafvalsysteem voor.

Heeft'ie echt gelijk?

Ik ben bang dat het een kwestie van kiezen en niet alleen van dit type argumenten is.

Nieuwe landbouwgronden zijn niet makkelijk te ontginnen terwijl de gewenste productie naar 200% moet, zegt Maat. Met goede wil, zullen de oppervlakten van de kleinste en dichtstbevolkte landen van Europa mogelijk wel te vervangen zijn. Als dat zo is, gaat op zijn minst een deel van zijn argument niet op.
Maar kunnen tweede en derde werelders twee keer zo efficient met onze landbouw omgaan als wij?
We zijn er a. zelf nog niet uit en b. er is kennisoverdracht nodig om zo ver te komen. Heel veel zelfs. Het betekent tevens het einde van onze invloed op die landbouw. Andere culturen nemen onze voedselproductie over. We zouden afhankelijk worden.

Krijgen boeren teveel of betalen we inderdaad voor onze voedselzekerheid?

Met de huidige m.n. door melk- en graan bepaalde voedselschaarste is dat een vraag die het publiek weer begint te begrijpen. Eten is niet zo vanzelfsprekend als de inhoud van onze koelkast.
Het wordt een historische keuze: vinden we eigen voedsel en voedselproductie inderdaad zo vanzelfsprekend dat we het maar gewoon zonder gaan doen? Het antwoord is een kwestie van handelspolitieke smaak en gezond marketingverstand.

Gaat Europa over op de natuurboer, dan wordt eten vele malen duurder dan nu. In essentie blijven alleen kwaliteitsproducten over. Dacht je dat we die met z'n allen gaan eten? Welnee, we gaan massa-spul importeren en de goeie spullen exporteren. Hoe we de gemiddelde Nederlander gaan overtuigen dat hij voortaan minstens het dubbele, zoniet driedubbele voor zijn eten moet gaan betalen vergeet De Rijk namelijk te vertellen.

De keuze is een andere: houden we hier een mix tussen intensieve en extensieve landbouw en dus invloed op onze totale voedselvoorziening, de 'dure luxe' (die De Rijk voor staat zonder het zich volledig te realiseren) en de betaalbare? Of doen we de intensieve Europa uit, om te beginnen uit Nederland? Daar zouden we weleens spijt van kunnen krijgen.