Natuur is verscheidenheid van het leven op alle niveaus. Het is meer dan soortenrijkdom; het is ook genetische variatie binnen soorten, en variatie aan functies en ecosystemen. Die verscheidenheid zie, voel en ruik ik en daar geniet ik enorm van. Ik mis dat in de uniformiteit van Nederlandse agrarische landschappen, die rechte percelen met monoculturen van Engels raaigras en mais, waar alles dat als overbodig wordt gezien is weggehaald…het is echt landschapspijn die me dan overvalt.

Nationaal netheidssyndroom en maaimanie
Natuur is voor mij juist onverwachte afwisseling, verrast worden door ruimtelijke variatie, onvoorspelbaarheid aan soorten, kronkelende beekjes. Gelukkig vinden we dat in Nederland nog wel in onze natuurgebieden. Door de unieke ligging in een delta van vier grote rivieren heeft Nederland een grote verscheidenheid aan soortgemeenschappen, habitattypen en ecosystemen. Maar meer dan de helft van ons grondoppervlak wordt intensief agrarisch gebruikt en dan hebben we ook nog de verstedelijking met de versteende openbare ruimtes en tuinen die hun tol eisen. En onze nationale netheidssyndroom en maaimanie. Waardoor wilde soorten geen kans krijgen, alsof die geen functie hebben in het geheel.

Biodiversiteit is ons enige echte kapitaal, het is de basis van goed functionerende ecosystemen waar wij volledig van afhankelijk zijn. We leven alsof dat niet zo is. We zijn zelf onderdeel van die natuur maar gedragen ons daar niet naar. Het is nu natuur óf wij. Dat kan en moet anders.

We zijn zelf onderdeel van die natuur maar gedragen ons daar niet naar. Het is nu natuur óf wij. Dat kan en moet anders
Diversiteit maakt ecosysteem weerbaar
In mijn eigen tuin groeit en bloeit heel veel en heeft ook ‘onkruid’ een plek. Het krioelt van het leven. Vele soorten bijen vinden een onderkomen in ons rieten dak. Geen ongerepte natuur, die hebben we niet meer in Nederland, maar door de mens gefaciliteerd leven. Je creëert leefgebied, heterogeniteit en verbindingen in het landschap en je krijgt er biodiversiteit en veerkracht voor terug. Het is diversiteit dat een ecosysteem weerbaar maakt. Dit is alleen al nodig voor klimaatadaptatie.

Natuurbescherming is bescherming van onszelf want die planeet redt het prima zonder ons. Alle grondgebruikers kunnen kansen pakken om biodiversiteit te herstellen. Door overal te werken mét de natuur in plaats van ertégen. Voor zo’n transitie naar een natuurinclusieve maatschappij hebben we iedereen nodig: boeren, burgers, bedrijven en overheden. Bij iedere transitie breek je af wat niet meer kan en bouw je op wat beter is. Natuurinclusieve voedselproductie betekent bijvoorbeeld afkicken van de onhoudbare focus op maximalisatie van de productie tegen zo laag mogelijke kosten.

Boer als landschapsbeheerder
Het vergt een flinke omslag naar kringlopen sluiten, minder input, minder vee, meer variatie in gewaskeuze en in ruimtelijke inrichting, meer aandacht voor de levende bodem, voor functionele agrobiodiversiteit zoals akkerranden, sloten en heggen, grond alleen gebruiken om ons eigen voedsel te produceren en niet het voedsel voor dieren et cetera. Met kortere ketens en een nieuw en goed verdienmodel voor boeren die langjarig betaald moeten worden om extensiever te werken en ons landschap te beheren.

Natuurbeschermingsorganisaties die zelf grond verpachten aan boeren kunnen hier het goede voorbeeld geven. Maar biodiversiteitsherstel, ook binnen een natuurgebied, vraagt om een gebiedsgebonden aanpak, denk aan het stikstofprobleem. Natuurbeschermingsorganisaties kunnen hierbij een belangrijke, actieve rol spelen door andere grondgebruikers rondom natuurgebieden te stimuleren tot biodiversiteitsherstel en samen te werken.

Natuurorganisaties moeten veel meer druk uitoefenen
Naast deze positieve samenwerking verwacht ik ook dat ze feller voor de natuur opkomen, ter behoud van het beetje wat we nog hebben. Ook natuurorganisaties kunnen veel meer druk zetten op de overheid en de grote commerciële spelers, zoals de agrofoodsector, die zo bepalend zijn voor de koers van de agrarische sector. Want voor echte transitie is zowel de positieve wortel als de negatieve stok nodig. Dankzij de rechtszaken van onder andere MOB staat het recht nu sterker aan de kant van de natuur. Ik hoop dat nu het moment is om de transitie te voltooien.

In Wat is ...? gaan we met bekende en minder bekende mensen op zoek naar wat hen motiveert om te ontdekken of we elkaar van daaruit weer kunnen vinden. Waarom we dat doen lees je in De ontdekking van de ander.

Dit artikel afdrukken