2 min
Wat is natuur en wat zouden natuurbeschermers moeten doen? Louise Vet pleit voor biodiversiteit en schrijft dat natuurbescherming gaat om de bescherming van onszelf, want de natuur kan prima zonder ons.
Natuur is verscheidenheid van het leven op alle niveaus. Het is meer dan soortenrijkdom; het is ook genetische variatie binnen soorten, en variatie aan functies en ecosystemen. Die verscheidenheid zie, voel en ruik ik en daar geniet ik enorm van. Ik mis dat in de uniformiteit van Nederlandse agrarische landschappen, die rechte percelen met monoculturen van Engels raaigras en mais, waar alles dat als overbodig wordt gezien is weggehaald…het is echt landschapspijn die me dan overvalt.
Nationaal netheidssyndroom en maaimanie
Natuur is voor mij juist onverwachte afwisseling, verrast worden door ruimtelijke variatie, onvoorspelbaarheid aan soorten, kronkelende beekjes. Gelukkig vinden we dat in Nederland nog wel in onze natuurgebieden. Door de unieke ligging in een delta van vier grote rivieren heeft Nederland een grote verscheidenheid aan soortgemeenschappen, habitattypen en ecosystemen. Maar meer dan de helft van ons grondoppervlak wordt intensief agrarisch gebruikt en dan hebben we ook nog de verstedelijking met de versteende openbare ruimtes en tuinen die hun tol eisen. En onze nationale netheidssyndroom en maaimanie. Waardoor wilde soorten geen kans krijgen, alsof die geen functie hebben in het geheel.
Biodiversiteit is ons enige echte kapitaal, het is de basis van goed functionerende ecosystemen waar wij volledig van afhankelijk zijn. We leven alsof dat niet zo is. We zijn zelf onderdeel van die natuur maar gedragen ons daar niet naar. Het is nu natuur óf wij. Dat kan en moet anders.
In mijn eigen tuin groeit en bloeit heel veel en heeft ook ‘onkruid’ een plek. Het krioelt van het leven. Vele soorten bijen vinden een onderkomen in ons rieten dak. Geen ongerepte natuur, die hebben we niet meer in Nederland, maar door de mens gefaciliteerd leven. Je creëert leefgebied, heterogeniteit en verbindingen in het landschap en je krijgt er biodiversiteit en veerkracht voor terug. Het is diversiteit dat een ecosysteem weerbaar maakt. Dit is alleen al nodig voor klimaatadaptatie.
Natuurbescherming is bescherming van onszelf want die planeet redt het prima zonder ons. Alle grondgebruikers kunnen kansen pakken om biodiversiteit te herstellen. Door overal te werken mét de natuur in plaats van ertégen. Voor zo’n transitie naar een natuurinclusieve maatschappij hebben we iedereen nodig: boeren, burgers, bedrijven en overheden. Bij iedere transitie breek je af wat niet meer kan en bouw je op wat beter is. Natuurinclusieve voedselproductie betekent bijvoorbeeld afkicken van de onhoudbare focus op maximalisatie van de productie tegen zo laag mogelijke kosten.
Boer als landschapsbeheerder
Het vergt een flinke omslag naar kringlopen sluiten, minder input, minder vee, meer variatie in gewaskeuze en in ruimtelijke inrichting, meer aandacht voor de levende bodem, voor functionele agrobiodiversiteit zoals akkerranden, sloten en heggen, grond alleen gebruiken om ons eigen voedsel te produceren en niet het voedsel voor dieren et cetera. Met kortere ketens en een nieuw en goed verdienmodel voor boeren die langjarig betaald moeten worden om extensiever te werken en ons landschap te beheren.
Natuurbeschermingsorganisaties die zelf grond verpachten aan boeren kunnen hier het goede voorbeeld geven. Maar biodiversiteitsherstel, ook binnen een natuurgebied, vraagt om een gebiedsgebonden aanpak, denk aan het stikstofprobleem. Natuurbeschermingsorganisaties kunnen hierbij een belangrijke, actieve rol spelen door andere grondgebruikers rondom natuurgebieden te stimuleren tot biodiversiteitsherstel en samen te werken.
Natuurorganisaties moeten veel meer druk uitoefenen
Naast deze positieve samenwerking verwacht ik ook dat ze feller voor de natuur opkomen, ter behoud van het beetje wat we nog hebben. Ook natuurorganisaties kunnen veel meer druk zetten op de overheid en de grote commerciële spelers, zoals de agrofoodsector, die zo bepalend zijn voor de koers van de agrarische sector. Want voor echte transitie is zowel de positieve wortel als de negatieve stok nodig. Dankzij de rechtszaken van onder andere MOB staat het recht nu sterker aan de kant van de natuur. Ik hoop dat nu het moment is om de transitie te voltooien.
Dit artikel afdrukken
Nationaal netheidssyndroom en maaimanie
Natuur is voor mij juist onverwachte afwisseling, verrast worden door ruimtelijke variatie, onvoorspelbaarheid aan soorten, kronkelende beekjes. Gelukkig vinden we dat in Nederland nog wel in onze natuurgebieden. Door de unieke ligging in een delta van vier grote rivieren heeft Nederland een grote verscheidenheid aan soortgemeenschappen, habitattypen en ecosystemen. Maar meer dan de helft van ons grondoppervlak wordt intensief agrarisch gebruikt en dan hebben we ook nog de verstedelijking met de versteende openbare ruimtes en tuinen die hun tol eisen. En onze nationale netheidssyndroom en maaimanie. Waardoor wilde soorten geen kans krijgen, alsof die geen functie hebben in het geheel.
Biodiversiteit is ons enige echte kapitaal, het is de basis van goed functionerende ecosystemen waar wij volledig van afhankelijk zijn. We leven alsof dat niet zo is. We zijn zelf onderdeel van die natuur maar gedragen ons daar niet naar. Het is nu natuur óf wij. Dat kan en moet anders.
We zijn zelf onderdeel van die natuur maar gedragen ons daar niet naar. Het is nu natuur óf wij. Dat kan en moet andersDiversiteit maakt ecosysteem weerbaar
In mijn eigen tuin groeit en bloeit heel veel en heeft ook ‘onkruid’ een plek. Het krioelt van het leven. Vele soorten bijen vinden een onderkomen in ons rieten dak. Geen ongerepte natuur, die hebben we niet meer in Nederland, maar door de mens gefaciliteerd leven. Je creëert leefgebied, heterogeniteit en verbindingen in het landschap en je krijgt er biodiversiteit en veerkracht voor terug. Het is diversiteit dat een ecosysteem weerbaar maakt. Dit is alleen al nodig voor klimaatadaptatie.
Natuurbescherming is bescherming van onszelf want die planeet redt het prima zonder ons. Alle grondgebruikers kunnen kansen pakken om biodiversiteit te herstellen. Door overal te werken mét de natuur in plaats van ertégen. Voor zo’n transitie naar een natuurinclusieve maatschappij hebben we iedereen nodig: boeren, burgers, bedrijven en overheden. Bij iedere transitie breek je af wat niet meer kan en bouw je op wat beter is. Natuurinclusieve voedselproductie betekent bijvoorbeeld afkicken van de onhoudbare focus op maximalisatie van de productie tegen zo laag mogelijke kosten.
Boer als landschapsbeheerder
Het vergt een flinke omslag naar kringlopen sluiten, minder input, minder vee, meer variatie in gewaskeuze en in ruimtelijke inrichting, meer aandacht voor de levende bodem, voor functionele agrobiodiversiteit zoals akkerranden, sloten en heggen, grond alleen gebruiken om ons eigen voedsel te produceren en niet het voedsel voor dieren et cetera. Met kortere ketens en een nieuw en goed verdienmodel voor boeren die langjarig betaald moeten worden om extensiever te werken en ons landschap te beheren.
Natuurbeschermingsorganisaties die zelf grond verpachten aan boeren kunnen hier het goede voorbeeld geven. Maar biodiversiteitsherstel, ook binnen een natuurgebied, vraagt om een gebiedsgebonden aanpak, denk aan het stikstofprobleem. Natuurbeschermingsorganisaties kunnen hierbij een belangrijke, actieve rol spelen door andere grondgebruikers rondom natuurgebieden te stimuleren tot biodiversiteitsherstel en samen te werken.
Natuurorganisaties moeten veel meer druk uitoefenen
Naast deze positieve samenwerking verwacht ik ook dat ze feller voor de natuur opkomen, ter behoud van het beetje wat we nog hebben. Ook natuurorganisaties kunnen veel meer druk zetten op de overheid en de grote commerciële spelers, zoals de agrofoodsector, die zo bepalend zijn voor de koers van de agrarische sector. Want voor echte transitie is zowel de positieve wortel als de negatieve stok nodig. Dankzij de rechtszaken van onder andere MOB staat het recht nu sterker aan de kant van de natuur. Ik hoop dat nu het moment is om de transitie te voltooien.
In Wat is ...? gaan we met bekende en minder bekende mensen op zoek naar wat hen motiveert om te ontdekken of we elkaar van daaruit weer kunnen vinden. Waarom we dat doen lees je in De ontdekking van de ander.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Ik ben op vakantie in de Schotse Hooglanden. Een paar dagen “off grif” geweest, niet overal “verbinding” mogelijk. Verfrissend. De enorme uitgestrektheid, weinig mensen, het helpt gevoelsmatig om beter te luisteren en kijken naar mijn omgeving. Minder ruis door allerlei conceptuele gedachten over natuur. Het natuurlijke ( zo noem ik het maar even) ervaar ik als een vorm van thuiskomen.
Voor de grondeigenaren, boeren en natuurbeschermers, in dit gebied, is het een dagelijkse opgave om de balans tussen beheer gericht op gewenste natuur en medegebruik door de mens (productie van vlees, melk, wol, hout, schoonheid en ruimte voor sport voor recreant, water aanvoer voor steden ea). Het voelt weldadig om hier te mogen en kunnen zijn.
Op weg naar de boot in Hoek van Holland, reden we door Schiedam, Vlaardingen ea ( en even daarvoor ringwegen Rotterdam) . Zeer door de mens intensief gebruikte gebieden, waar de sturende en controlerende hand van de mens overal manifest is.persoonlijk zou ik hier niet willen wonen, wordt er onrustig van en moet me veel bewuster inspannen om bij het gevoel en de wetenschap te komen dat natuur hier ook de basis is van al.
Ik vind het ook knap van de mens hoe we ons hier in dit soort gebieden hebben ontwikkeld, moderne kassen met ingenieuze technologie ( aanvankelijk vooral gericht op productie, nu ook steeds meer gericht op duurzaamheid qua energieverbruik en emissies. Als je hiergeboren en opgegroeid bent, kun je je hier vast thuis voelen. Je natuurbeeld is er door gevormd.
Hetzelfde geldt denk ik voor een ieder: de plek waar je geboren en opgegroeid bent, bepaalt je primaire antenne voor wat je ervaart en ziet als natuurlijk. Dat gaat voorbij alle concepten.
Voor het overleven van de mensheid en vele andere soorten is het denk ik belangrijk dat we de verbinding tussen wat ons omringt, wat we eten en verder consumeren, kunnen herleiden tot of besef hebben van de impact op het voortbestaan van de planeet ( de natuur en soorten incl mens). Noem het bewustwording.
Het besef dat de ander een ander is en geen verlengstuk van jouw zelf, is helpend om met elkaar het gesprek te voeren dat nodig is om te komen tot meer besef en respectvol handelen.
Foodlog kan daarin ondersteunen
Wat is natuur?
Voor mij is natuur alles wat gebeurt zonder ingrijpen van de mens. Dat betekent voor mij niet dat de mens daarin geen rol speelt. Zodra de mens iets doet, zal de natuur daarop reageren.
Dat reageren vindt dan plaats op micro, meso of macro schaal. Actie veroorzaakt reactie. Of het nu gaat om een NATUURkundig principe, bij een elastiekje bijvoorbeeld, of een biologisch proces als blozen, maar ook de eerder aangehaalde biochemische reacties van bacteriën, schimmels, planten, dieren en mensen op elkaar.
Het natuurlijke gedrag, betekent voor mij spontane uitingen, zonder gedachtes vooraf, ook al zullen psychologen zeggen dat zelfs spontane acties voorafgaan door hele korte momenten van bewustzijn. Voor mij blijft het natuurlijk, want het is een actie die op natuurlijke manier geconditioneerd is.
Hoe verhouden wij ons tot de natuur?
De traditionele ruimtelijke versie van natuur heeft uiteraard raakvlakken met het hierboven genoemde, maar zonder ingreep van de mens zou er chaos, zijn. In het scheppingsverhaal wordt al begonnen met ordenen en dat doen we nu nog steeds. Soms met mooie resultaten, vaak overschatten we onze eigen kennis en rol in het geheel. Voor mij is de natuur een vat vol tegenstellingen, mooi , lelijk , teder , wreed, gigantisch, microscopisch klein. Ik maar er deel van uit, in al zijn gradaties, aan de binnenkant en aan de buitenkant. Na haast 70 jaar ben ik niet gestopt met me te verwonderen en blijf ik nieuwsgierige participant.
Wat vind ik van de ander?
Als ik me beperk tot de reagerende lezers van Foodlog, wordt ik blij van de verscheidenheid aan gedachtes, de diepgang en de open manier van communiceren. Er is vrijwel geen gedachte die mij niet prikkelt om verder na te denken en mijn eigen mening te beoordelen.
A. wat is natuur voor jou?
Natuur an sich bestaat niet. Natuur weet niet dat ie natuur is. Wij hebben hem een betekenis gegeven (mooi, nuttig, lastig, gevaarlijk). En daar zitten we nu mee opgescheept (betekenissen creëren per definitie polarisatie). We moeten verder kijken dan dat: meer eenheidsdenken, minder afgescheidenheid.
B. hoe moeten ons daar wat jouw betreft toe verhouden?
Zo als we ons tot alles zouden moeten verhouden: de liefdevolle keuze ipv de vernietigende.
C. wat vind je van de ander?
Dat we met elkaar onderzoek doen, bereid zijn, nieuwsgierig zijn, inspirerend, in dialoog gaan hoe we die liefdevolle keuze tot gewoonte kunnen maken.
Dennis #55, ik ga een heel eind met je mee, maar slechts gedeeltelijk met je punt B:
"Naar mijn mening zouden we ons als mensheid niet boven de rest van de natuur moeten stellen. Er zijn namelijk processen die we ons niet eens kunnen voorstellen, die het ecosysteem (lokaal of globaal) beïnvloeden en als we in de valkuil trappen te denken dat we alles wel begrijpen en kunnen controleren, dan missen we juist deze onbekenden zonder enig idee te hebben wat de gevolgen daarvan zijn. Met andere woorden, het is de moeite waard om ons bescheiden op te stellen."
Helemaal eens met die bescheidenheid, maar vind het argument smal, intellectualistisch en secundair. Want als we wél alles zouden begrijpen, zouden we ons dan NIET bescheiden hoeven op te stellen?
Ten eerste betekent iets begrijpen niet per se dat we het ook kunnen maken. In de 200.000 jaar van zijn bestaan heeft Homo sapiens nog niet 1 levende cel weten te construeren, laat staan een hele plant of dier. Ook de kosmos begrijpen we steeds ietsje beter, maar maken? Kortom, dat is een extra reden voor bescheidenheid.
Maar een m.i. veel betere reden lijkt mij respect, verwondering en dankbaarheid jegens de natuur, van de kosmos tot bestuivende bijen en ons microbioom.
Eerder in de draad #13 geef ik al een inkijkje waar ik vandaan kom. Als ik dat beter articuleer naar aanleiding van de vragen van Dick:
A. wat is natuur voor jou?
Anders dan Dennis in #55 is voor mij natuur alles wat nog niet is aangeraakt door de mens. Het risico van die kijk is dat je een verheven natuurdocumentaire beeld krijgt van natuur, besef ik. Maar de impact van de mens is zoo groot, en we zijn maar één diersoort, dat ik graag de wereld nog niet aangetast door mens snap, en dat als natuur zie, om vervolgens naar het geheel: mens+natuur+interactie mens-natuur te kijken.
B. hoe moeten ons daar wat jouw betreft toe verhouden?
Naar mijn stellige overtuiging kunnen we ons niet anders dan als utilisten tot de natuur verhouden. Volgens mij is dat per definitie zo. Elke bewuste actie maakt je tot utilist, je grijpt in, en elke onbewuste actie doe je als utilist. Als utilisten moeten we het eens worden over welke natuur we willen. Voor mij als utilist is Brundlandt definitie van duurzaamheid richtinggevend. Daarnaast is de natuur een bron van grote subjectieve schoonheid, waar ik zoveel mogelijk ruimte voor zou willen inruimen, als onderdeel van het goede leven.
C. wat vind je van de ander (in dit geval het antwoord van Louise en de antwoorden van anderen op a en b)?
Ik vind van de ander vooral dat zij/hij me helpt mijn eigen positie te ervaren en articuleren, en nog doorlopend aan te passen. En dat op dit platform iedereen respectvol met de natuur wil omgaan, maar dat de wijze waarop sterk verschilt. En dat zal zo blijven.