Naar aanleiding van de publicatie van haar nieuwste boek This Changes Everything, legt de bekende 'linkse' Amerikaanse maatschappijcritica Naomi Klein uit dat verduurzaming een ingreep noodzakelijk maakt in de manier waarop we produceren, consumeren en leven. Het alleen op winst gebaseerde principe dat de moderne Westerse economie hanteert, is niet in staat om de draai naar een duurzamere samenleving te maken. Verduurzaming vergt immers de afschrijving van complete infrastructuren en zwaar bevochten concurrentieposities, terwijl voor nieuwe geen geld en (nog) geen markten voorhanden zijn.

Kapitalisme als probleem
Daarom moeten ook Amerikanen zich er niet voor schamen om kapitalisme als hindernis te benoemen. Bij het nemen van maatregelen en maken van nieuwe keuzen, kijkt een kapitalist eerst hoeveel beter of slechter hij ervan wordt. Hij kijkt niet in de eerste plaats naar het gewenste effect van de te nemen maatregelen. Tussen dat effect en de manier waarop het gerealiseerd wordt, staat het winstprincipe op een zo belangrijke plek dat het volgens Klein de noodzakelijke veranderingen in de weg staat

Draai in de marge
Met gevoel voor alliteratie zegt Klein dat kapitalisme en het klimaat op gespannen voet met elkaar staan. Ze verklaart tevens dat ze niet tegen geld verdienen en niet tegen kapitalisme is, maar de traagheid en minimale stapjes die het kapitalisme kan zetten aan de orde wil stellen. Haar boodschap luidt dan ook in essentie dat wat nu 'duurzaamheidsbeleid' wordt genoemd niet meer is dan een halfslachtige draai in de marge van een vastlopend systeem dat zichzelf niet in stand kan houden.



Duurzaamheid heeft geen business case
Klein's boodschap is interessant omdat juist kapitalisten de laatste jaren duurzaamheid als een 'business case' voorstellen. Volgens Klein is het probleem nou juist dat duurzaamheid geen business case heeft. Daarom moet het fundamenteler en zouden we moeten ophouden onszelf voor de gek te houden door van de markt 'duurzaamheid' te verlangen. De markt produceert hooguit greenwashing.

Daarom zou werkelijke duurzaamheid een ingrijpende en richtinggevende ingreep van overheden vergen. Daarna kan het competitieve systeem van het kapitalisme zijn werk weer prima doen. Wat Klein betreft is een ander, bezield en fundamenteel vernieuwd kapitalisme nodig zijn.

Fotocredits: Naomi Klein, still Grist
Dit artikel afdrukken